Құқық

Әрбіразаматтыңконституциялықборышықоғамдыққатынастардықылмыстықжолменкелтірілген зиянныңқорғау.Осыміндеттіжүзегеасырудыжекеадамғақоғамға,мемлекеткеқарсыбағытталғанісәрекеттерді деркезіндетыюдың,тойтарудыңмаңызыерекше.Қоғамғақауіптііс-әрекеттітойтаруда,оныңзияндылығынтыюда,солқауіптітөндіргенадамғаматериалдықморальдықжәнебасқадазиянкелтіруімүмкін. МұндайәрекеттерформальдықжағынаналғандаҚКЕрекшебөлімініңжекелегенбаптарындакөрсетілген қылмыс құрамынажатуымүмкін.Бірақтабұләрекеттер белгіліжағдайлардақылмысболыптабылмайды.Өйткені,мұндаәрекеттеқылмыстықматериалдықбелгісіболыптабылатын бастыбелгі – қоғамғақауіптілік жоқ.Керісінше,мұндайжағдайларда,қоғамдыққатынастарға зиянкелтіругебағытталғанқауіптіжою,тойтаруқоғамғабелгіліісәрекетдептанылады.Қолданылыпжүргенқылмыстықзаңбойыншабұларғақажеттіқорғану;аса(мәжбүрл)қажеттілік,қылмыскердіұстау,орынкәсібитәуекел,күштеунемесепсихикалықмәжбүрлеу,бұйрықтынемесеүкімдіорындауәрекеттеріжатады. Аталғанжағдайлардаістелгенәрекетнемесеәрекетсіздісырттайқылмысбелгілерінеұқсағанымен, олардықоғамғақауіптілікболмағандықтан,қылмысқатарынажатпайды. Қажеттіқорғану. Қылмыстықзаңғасәйкесбарлықадамдардың кәібинемесеөзгедеарнаулыдаярлығынажәнеқызметжағдайынақарамастантеңдәрежедеқажеттіқорғануғақұқығыбар.Бұлқұқықадамғатағайындайды.Текерекшежағдайлардағанасоткөрсетілгененгөрінеғұрлымжеңілірекжазатағайындауғақұқылы. Екіншіден,мемлекеттіккүштеушарасыретіндегіқылмыстықжазанымемлектатынантекқанасоттағайындайды.Қылмыстықкодекстің38-бабында“жазадегеніміз соттыңүкімі бойыншатағайындалатынмемлекеттіңмәжбүрлеушарасы”делінген. Қылмыстықжазаменсалыстырғандабасқа дамемлекеттіккүштеушараларымемлекеттікоргандар немеселауазымдыоргандарарқылыжүзегеасырылады.Мысалы,қоғамдықтәртіпті бұзғанадамдыполициябастығыәкімшілікжауапқа,салалықинспекциясыныңлауазымдыадамысалықтанбұлтартпаушылардызаңдакөрсетілгенөзінеберілгенқұзіретшеңберіндеәкімшілікқұқықбұзушылардыжауапқатартады.Осыаталғаноргандардыңнемеселауазымдыадамдардыңбірде-біреуіқылмыстықжазақолдануғақұқылыемес.Қылмыстықжазанықолдану –текқанасоттыңқұзіреті. Үшіншіден, заңдакөрсетігентәртіппенсотталғанадамдыжазаданбосату,сондай-ақтағайындағанқылмыстықжазаныжеңілдетутағыдасотарқылыжүзегеасырылады.Текқанарақымшылық жәнекешірімберуактілерімен жазаданбосатунемесежараныжеңілдетуҚРКонституциясынасәйкесПарламентнемесереспубликаПрезидентіарқылыжүзегеасырылады,албасқажағдайлардабұлмәселелердішешутексоттыңміндетіболып табылады.Бұлдақылмыстықжазаныңбасқамемлекеттіккүшейшараларынанммәндіөзгешілігінкөрсетеді. Төртіншіден,қылмыстықжажзажариятүрдеашықтанашықтағайындалады. Яғни,қылмысадамныңкінәсінанықтауоғанжазатағайындаудыкөрсетедідептабу,қылмыстықжазаныңнақтытүріменкөлемін...

Қылмыстыққұқықжекеқұқықсаласыретіндеадамды,оныңқұқықтарыменбостандықтарынқоғамдықжәнемемлекеттіқылмыстық қолсұғушылықтанқорғауғабағытталғанқоғамдыққатынастардыреттейді. Мұндайреттеу 3-түрліжолменжүзегеасырылады.Оныңбіріншісі – қылмыстыққұқықнормасыарқылықоғамдыққатынастардыреттеуфункциясыболыптабылады.Олқылмысістеугебайланыстықылмыс жасағанадам мен(субьекті)менмемлекетарасындапайдаболады. Мұндайқұқықтық қатынасқақатысушылардыңәрқайсысыныңөзінетәнқұқықтарымен міндеттеріпайдаболады.Субьект қылмысістеугебайланыстықылмыстық жауапқажәнежазағатартылуғаміндеттіболса,екіншісубьектәділсоторгандары,(соттергеу,прокуратура)қылмысістегенадамдысолміндеттіорындауғакүшпенміндеттейді.Сонымен,қылмыстыққұқықтыңқатынастардыреттейтінбұлфункцияорыналғанқылмысоқиғасынабайланыстықылмыстықжауаптылықтыжәнежазанықолданунемесеқылмыстықжауаптылықтанжәнежазаданбосату сияқтымәселелердіжүзегеасырады. Екіншіден:қылмыстыққұқықнормасыарқылыжазаменқорқытып,тыйымсалынғаніс-әрекеттердіістеугесалынғанқоғамдыққатынастарреттеледі.Яғни,қылмыстық заңныңболуыжәнеоныбұзғанадамдарғақолданылатынжазаныңқылмыстыққұқықтыңнормаларындакөрінісалуыосыкөрсетілгенқұқықтықфункцияныңтолықжүзегеасырылуынамүмкіндіктуғызады. Үшіншіден:қылмыстыққұқыққылмыстықжолменқиянат келтірілгенолардыңадамқорғануғабайланыстықатынастарынреткекелтіреді. Мысалы:қажеттіқорғану,мәжбүрліқажетттілікнемесеқылмыскердіұстаудаәр-біразаматзаңдабелгіленгентәртіппенқорғануғақұқылы.Бұлмәселетекқылмыстыққұқықтықнормаарқылыреттеледі. Қылмыстыққұқықтуралысөзболғандаоның3-түрлімағынасынескеруімізқажет. Қылмыстыққұқық – бұлжалпықұқықжүйесініңнегізгібірсаласыжәнепәніболыптабылады.Осыұғымдардыңбәріненжиынтығықосылыпқылмыстыққұқықкурсыдегентүсініктібілдіреді.Қылмыстыққұқықпәніқұқықсаласыретіндеқарастырғандажалпықұқықтеориясынатәнбелгілердіңнегізгіпринциптердіңосықұқықсаласынатәнекендігінескеруқажет.Соныменбіргеқылмыстыққұқықөзініңерекшеліктерінбелгілейтінжәнеөзінжекеқұқықсаласыретіндеқарастыруғанегізболатынөзіндікмазмұны,өзгешілікбелгілеріменпринциптерібарқұқықсаласыболыптабылады.Құқықсаласыретіндеқылмыстыққұқықзаңшығарушыоргандарқабылдағанқылмыс пенжаза,қылмыстықжауаптылықтыңнегізі,жазажүйелерін,жазанытағайындаудыңтәртібіменшарттарын,сондай-аққылмыстықжауаптылықтанжәнежазаданбосатудыбелгілейтінзаңдылықнормаларыныңжиынтығыболыптабылады.Басқақұқықсалаларысияқтықұқыққұқықтың данегізгізаңдылықбазасы – ҚР К-болыптабылады.Қылмыстыққұқықыңережелеріменинституттарыныңмазмұнықолданылыпжүргенқылмыстықнормаларындаанықкөрсетілген.Қылмыстыққұқықнормаларымазмұнынақарай 2-түрліқызметтіжүзегеасырады:Олардыңбіріншісі – Қылмыстыққұқықтыңжалпыережелерін,принциптеріменинституттарынбелгілеуарқылынегізгіекіұғымқылмыспенжазаныанықтайды. Екіншіден...

ҚазақстанРеспубликасыКонституциясының27-бабында:некемен отбасы, анаменәкежәнебаламемлекеттіңқорғауындаболады . Балаларына қамқорлық жасаужәне олардытәрбиелеу атаананыңтабиғиқұқығыәріпарызы. Кәмелетке толған еңбеккеқабілеттібалалареңбеккежарамсызата –анасынақамқорлықжасауғаміндетті-3делінген.Бұлкөрсетілгенқағидалархалықаралыққұқықтыңосымәселелержөніндегінегізгіережелеріне сәйкестендірілген.Адамқұқығы жөніндегі1948жылғыЖалпығабірдейДекларацияда,Азаматтықжәнесаясиқұқықтартуралы1966 жылғыхалықаралық фактіде отбасықоғамыныңтабиғи негізгіұясыжәнеолмемлекетпенқоғамтарапынанқорғау құқығынаиедеп белгіленген.1989 жылы20-қарашада қабылданған“Балақұқытарыжөніндегі”конвенсиядадабалалардыңазаматтық жәнесаяси...

Бас бостандығынан ауыру жазасына отталған адамдардың қауіптілігін жорғары болуына байланысты, басқа жазаларға қарағанда түзеу мекемесінде қатал тәртіп қолданылады. Міне , осы жазаны өтеу кезіндегі...

Сотталғандарды топтастыру – бас бостандығынан айыру мекемелерінде топтарға бөліп және сол топтар негізінде бөліп ұстауды білдіреді. Топтастыру белгілері ретінде қылмыскерлердің және жасалған қылмыстың қоғамға...

Қылмыстық атқару құқығы дегеніміз- ҚР қылмыс қорғау кодексі қарастырылған жазаларды өтеу және атқару кезінде пайда болатын қоғамдық қатынастарды реттейтін заң нормаларының жүйесі болып табылады....

Жаңадан ашылған мән-жайларға байланысты қылмыстық іс бойынша іс жүргізудіқайта бастаудың негіздері: соттың заңды күшіне енген үкімінде анықталған жәбірленушінің немесе куәгердің айғақтарының сарапшы қорытындысыныңкөрінеу жалғандығы, сондай-ақ...

Сот шешімдерін орынау - сот үкімі (айыптау немесе аяқтау) сот қаулысында болатын, сонымен қатар жазалаусипаты мен түрінеқатысты болатын ережелер жүзеге асырылатынқылмыстық процестіңқорытындакезеңі. Сотталушының жазасын...

Істі аппеляциялық шағым, наразылық келіп түскен күннен бастап 14 тәуліктен кешіктірілмей, бірақ үкімге шағымдану мерзімі өткен соң 10 күннен ерте мерзімге босатылуға тиіс. Іс...

Сотталқылауында іс бойынша барлықдәлелдер тікелей зерттеуге тиіс. Сот сотталушы адамның, жәбірленушінің, куәлардың айғақтарын тыңдау, сарапшының қорытындыларын жария етуі және зерттеуі, заттай дәлелдемелерді тексеру, хаттамалар...

Айыпталушы ретінде жауапқа тарту (ҚР ҚІЖҚ 206-бап)- алдын ала тергеу сатысының бас бөлімі. Тергеуші тергеу барысында күдікті адамды айыпталушы ретінде жауапқа тарту туралы шешім...

Қылмыстық процестегі дәлелдеу мен дәлелдеме-қылмыстық іс жүргізу құқығы курсының, қылмыстық процтегі әдістемелік-құқықтық негіздерін зерттейтін бөлімі. Дәлелдеу туралы ұғымда әр түрлі ғалымдардыңжетістіктері пайдаланылады, оның ішінде...

Қылмыстық ісбойынша іс жүргізуге қатысудың мүмкіндігін жоққа шығаратын жағдайлар деп қылмыстық процеске қатысушылардыңнегізделмеген көрінеужалған пікірлері, қорытындылары немесе шешімдері, жеке және басқа да мүдделері танылады....

1994 жылы бекітілген Қазақстан Республикасындағықұқықтық реформаныңМемлекеттік бағдарламасында қылмыстық сот ісін жүргізуге қатысушылардың қауіпсізідігін қамтамасыз етудіңмеханизмін айқындау мәселесі қойылған еді. Соған сәйкес, 1997 жылы қабылданған...