Құқық

ҚРПрезидентінсайлауКонституцияға(41-бап)жәнеПрезиденттің“Сайлаутуралы”Жарлығынасәйкесбелгіленген. ҚР КонституциясынасәйкесПрезидентболыпжалпығабірдей,тең жәнетөтесайлауқұқығынегізіндеРеспубликаныңкәмелеткетолғаназаматтарыжасырындауысберуарқылыжетіжылмерзімгесайлайды.Президентсайлауының баламалығынКонституциякөрсетпейді.БұлпринципПрезиденттің“Сайлаутуралы”заңкүшібарЖарлығындабекітіледі. КонституцияПрезиденттіккекандидаталдынақойылатыннегізгіталаптардыбелгілепберді.МемлекеттіңбасшысыжәнежоғарылауазымдытұлғаныңқызметінтиістідеңгейдеатқаруүшінПрезиденттіккекандидаткемелденгенжасқакелген,өмірлікмолтәжірибежинақтағанболуыкерек.Осыныескерекеле, ПрезиденттіккеҚРкемінде40 жасқатолғаназаматыныңсайланаалатындығыбелгіленді.КөптегенелдердеПрезиденттіккекандидатқажасшектеуіқойылмаған.Барыншакеңтарағаннормабойынша,Президенттікке35 жасқатолғандарсайланаалады.ПрезиденттіккетілекбілдіргендергеАҚШ-та,Мексикада,Австрияда,Венгрияда,Португалияда,Ирландиядаосындайжасшектеуіқойылған. ҚР1995 жылғыКонституциясыбойыншарұқсатетілетінеңжоғарыжасшегібелгіленгенболатын1998 жылыбұл шектеуалыныптасталды.Жастыңжоғарышегінбелгілеудіңбірғанасебебібареді;қабілетсіздігінеқарамастан,адамдардыңәбденқартайғаншабилікбасынанкетпейтінкеңестіккезеңтәжірибесінқайталаудансақтану. “Сайлау туралы” заң күші бар Жарлық Президент лауазымына үміткерге қойлатын тағы бір талапты ұсынады. Үміткер...

Қазақстанда республикалық басқару нысаны бекітілді. Парламенттік ұрылыс, мемлекеттік биліктің бірден- бір бастауы халық екендігі, мемоекеттік билікатің үш тарамаққа: заң шығарушылық, атқарушылық, сот билігіне бөлінуі;...

Әлемдегібүкілілімбірпікірде:мемлекетсаясиинститутболыптабылады.Бірақмемлекеттіңмәніненсипаттамаберілгендемүлдемкереғарпікірайтылды.Марксизмілімібойынша,мемлекет – қоғамныңантогонистіктаптарғажіктелуініңкөрінісіжәнеолалпауыттардың(қанаушылардың)үстемдікетуініңқаруыдепесептеледі.Басқатұжырымдамамемлекеттітаптарменбайланыстырмайды,ол ортақмақсатты – “ортақигілік”жетістіктерінежетуді,мемлекетпенхалық,ұлт,әлеуметтіктоптардыңөзарақатынастарынорнықтыруды,реттеудікөздейдідейді.Егермемлекетұғымынатарихитұрғыданкелсек,ондааталған тұжырымдамаларбірін-бірітеріскешығармайды. ҚазіргіҚазақстан мемлекеті – ерекшетарихиоқиғалардыңжемісі.1971 жылғыҚазансоциалистікреволюциясынанкейінҚазақстанаумағындасаясиавтономия- Қазақавтономиялықсоциалистікреспубликасықұрылды.1936 жылыҚазақ АСР-ыҚазақодақтасреспубликасыболыпқайтақұрылды.Қазақодақтасреспубликасы1937жылғыКонституциябойыншажұмысшыларменшаруалардыңсоциалистікмемлекетдегенімізреспубликадағыбарлықұлттықжұмысшыларының,шаруаларыныңжәнеинтеллегенциясының, еңбекшілерініңеркінбілдіруші”депжазылады.Айтылғаннанкөрінгендей,ҚазқақстанКСРО -ныңқұрамындағымемлекет.ОданәріҚазақстанмемлекетініңтаптықмәнібаяндалды. Қазақстан – демократиялықмемлекет  ретіндегісипаттамасыҚРКонституциясыныңкөптегенбөлімдерініңмазмұнынантуындайды.Соныменбірге,формальдыдемократияның да,нақтыдемократияныңда,яғнимүмкіндігіжан-жақтыкепілдіктерменқамтамасызетілгендемократияныңдаболуымүмкін.Қазақстанмемлекетініңдемократиялықсипатыконституциялықпринциптерідебелгіленеді.Мемлекетбасшысының,Парламенттің,жергіліктіөкілеттіоргандардепутаттарыныңсайланбалылығымемлекеттіұйымдастырудыңнегізіболарлықпринциптерініңбіріболыптабылады.Демократиялықмемлекетқызметініңтағыбір негізболарлықпринциптерініңбірі-мемлекетөміріндегімаңыздымәселелердідемократиялықәдістерменшешу.Бұған,атапайтқанда,референдумөткізу,Парламенттедауысберутәртібіжатады. ҚазақстанмемлекетініңдемократиялығыКонституцияның,тұтасалғандахалықтың,әлеуметтікжәнеұлттықазшылықтыңмүдделерін,жекелегенадамдардыңзаңдымүдделерін қорғауғатілекбілдірген,ынталыжәнеқабілеттіөкілдерінөкілеттіоргандарғаұсынып,сайлауғамүмкіндік беретіндемократиялықнормалардыбелгілеуменкөрінеді. Қазақстанегемендімемлекет-Ұлттықжәне халықтықегемендіктіңорнығуымемлекетдемократиялығының...

Қазақстан Республикасының Конституциясында “қолданыстағы құқық”жалпытүсінік берілген және ол осы тектес актілерде өте сирек кездеседі. Оның айқын сипатталмауына байланысты “қолданыстағы құқық” ұғымына конституциялық түсініктеме беруге...

“Қазақстан Республикасындағыжергіліктімемлекеттік басқару туралы” Заң жергілікті өкілді орган ұғымын береді. Жергілікті өкілді орган (мәслихат) облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), ауданның (облыстық маңызы бар...

Әлемдегібүкілілімбірпікірде:мемлекетсаясиинститутболыптабылады.Бірақмемлекеттіңмәнінесипаттамаберілгендемүлдемкереғарпікірайтылады.Марксизмілімібойынша, мемлекет - қоғамныңантогонистіктаптарғажіктелуініңкөрінісіжәнеолалпауыттардың(қанаушылардың)үстемдікетуінің қаруыдепесептеледі.Басқатұжырымдамамемлекеттітаптар менбайланыстырмайды,олортақмақсатты – “ортақигілік”жетістіктерінежетуді,мемлекетпенхалық,ұлт,әлеуметтіктоптардыңөзарақатынастарынорнықтыруды,реттеудікөздейдідейді.Егермемлекетұғымынатарихитұрғыданкелсек,ондааталған тұжырымдамаларбірін-бірітеріске шығармайды. ҚазіргіҚазақстанмемлекеті – еркшетарихи оқиғалардыңжемісі.1917 жылғыКонституциябойыншажұмысшыларменшаруалардыңсоциалистікмемлекетіболыпесептелді.ҚазақАСР-ның1978 жылғыКонституциясында“бүкілхалықтықсоциалистікмемлекетдегенімізреспубликадағыбарлықұлттыңжұмысшыларының,шаруаларыныңжәненителлегенциясының,еңбекшілерініңеркінбілдіруші”депжазылды.Айтылғаннанкөрінгендей,ҚазақстанКСРО-ныңқұрамындағымемлекет.ОданәріҚазақстанмемлекетініңтаптықмәнібайндалды. ҚР Конституциясыбойыншасаясибилікмемлекеткеберілген.Олсаясикөпқырлылықты тануаясындажүзегеасырылады.Мемлекеттіңқоғамдықбірлестіктердің,оныңішіндесаясипартиялардыңісінезаңсызараласуынажолберілмейді.Мемлекетсаяси жәнеөзгеқоғамдықинституттардыңқызметінеараласпауарқылы,олардыңқалыптыжұмысістеуінежағдайжасайды.СоныменбіргеКонституциядамемлекеттікоргандарғасаясижәнебасқақоғамдықинституттартарапынанболатынтерісәрекеттердің жолынкесуөкілеттігіберілген.Мемлекеттікоргандармемлекеттіңқауіпсіздігінбұзуға,әлеуметтік,нәсілдік,ұлттық,дінитектік-топтықжәнерулықалауыздықтықоздатуғабағытталғансаяси,сондай-ақжалпықылмыстықсипаттағықылмыстыәрекеттердіболдырмауытиіс. Қазақстан мемлекетіэкономикалыққызметтіде жүзегеасырады.Біріншіден,мемлекеткемемлекеттікменшікпенбіргежекеменшіктідеқорғаужүктеледі.Меншіктіңбарлықнысандарынкімніңтарапынанболсынзаңсызараласушылығынанқорғайотырып,мемлекетолардыпайдалану,кеңейтуүшінқолайлыжағдайжасайды.Жержәнеоныңқойнауы,өсімдіктерменжануарлардүниесі, басқа...

Қонституциялық құқық – ҚРқұқықжүйесісалаларыныңбірі.Олөзініңішкі тұтастығыменсипатталатынқұқықтықнормаларжүйесінбілдіреді және басқақұқықжүйесініңнормаларынанерекшеленеді.Ішкітұтастықконституциялықнормалардағықоғамдыққатынастардыңерекшеліктеріменбелгіленетін,соларарқылыреттелетінжалпыбелгілердіңболатындығынбілдіреді.Конституциялыққұқықнормаларменреттелетінқоғамдыққатынастароныңпәнінқұрайды. Конституциялыққұқықпәнініңөзіндікерекшеліктерібар.Конституциялыққұқықнормаларыменреттелетінқоғамдыққатынастармемлекетжәнеқоғамқұрылымыныңнегізінқұрайдыжәнемемлекеттікбиліктіңжүзегеасуыментікелейбайланыстыжүргізіледі. Конституциялыққұқықпәнінтүсіндірудіңтеориялық,сондай-ақпрактикалықмәні бар.Онсызконституциялыққұқықтыңнормаларыменинституттарынатәнмәніндұрыстүсінугеболмайды,олардыңқұқықтықреттеудегімәніменролінашыпкөрсету,құқықтықжүйедегіорнынанықтаумүмкін.Емес.Конституциялыққұқықпәнінбілмейіншеоныңнормаларынқолданусаласындаанықтаумүмкін емес.Өйткені,нақтықұқықтықәрекеттердіталдаукезінде,еңалдыменқайсаланыңнормасынқолдану қажеттігінанықтапалукерек.Алолүшін,реттеудіңнысаныболыптабылатынқоғамдыққатынастарсипатынбелгілеуқажет. Конституциялық құқық, тұтас алғанда құқықтың реттеу әдістері деп аталатын белгілі бір әсідер мен әдістердің көмегімен...

ЖаңаҚылмыстықкодекстіңқабылдауынабайланыстыбұрынғы кодексбойыншақылмысболыпкелгенкейбірқұрамдар:жераударылғанорыннан,еңбекпен емдеунемесееңбекпен тәрбиелеупрофилакторийінненқашыпкету(бұрынғыКодекстің198-бабы), еңбекпентүзеумекемелерінде,тергеуизоляторында,тәрбиееңбекпрофилакторийлеріндеотырғанадамдарғатыйымсалынғанзаттарзаңсызберу(ескіКодекстің 199-бабының 3-тармағы)қылмыс қатарынан мүлдемшығарылды. Жаңа Қылмыстықосытауарындасоттөрелігініңтиімдіжүзегеасырылуынқамтамасызететінкөптегенжаңанормаларбар (343,345,348,356,365-баптар). ЖаңаҚылмыстықкодекстесоттөрелігіне қарсықылмыстардыңанықтамасыберілген. Қылмыстыққұқықтеориясыбойыншасоттөрелігінежәне жазалардыңорындалутәртібінеқарсықылмыстардеп-осы міндеттеріжүзегеасыратын органдарменлауазымды адамдардың,жекелегеназаматтардыңбірқалыпты,заңдықызметінеқолсұғатынқасақанаіс-әрекеттердіайтамыз. Қылмыстыңтоптықобьектісі- соттөрелігінжәнежазалардыңорындалуынқамтамасызететіноргандардың дұрыс қызметіболыптабылады. Обьективтікжағынанбұлтұрғыдағықылмысарәрекетнемесеәрекетсіздік арқылыжүзегеасырылады.Заңдылыққұрылысыжөніненбарлыққұрамдар(текқанаҚК-тің357-бабындакөрсетілген-хатталғаннемесеиелікетугетыйымсалынғанне тәркілеугежататынмүліккеқатыстызаңсызәрекеттерқұрамынабасқасы) формальдық құрамғажатады. Осығанорайосытауардағықылмыстарнақтықылмысқұрамыдиспозициясындакөрсетілгенәрекетнемесеәрекетсіздіктердіістегенсәттенбастапаяқтталғандептанылады. Субьективтікжағынаналғандабұлтараудағықылмыстартектіәкелейқасақаналықпен...

Қызметтік өкілеттітеріс (заңсыз) пайдалануқызметтікқылмыстардың неғұрлым кең тараған түрі.Ол көптеген жағдайларда лауазымды адамның қылмыстық әрекетінің бастамасы,басқа ауыр қылмыстар жасаудың тәсілі де болып табылады.Бұл қылмыстың мәні...

Қоғамдық қауіпсіздікдепадамдардыңқауіпсізөмірсүруін,бірқалыптықызметін,радиоактивтіматериалды залалсызпайдалану,қаруды, оқ-дәріні,жарылғышзаттардынемесежарылғышқондырғылардытиісіншежәнеқауіпсізпайдалану,сондай-ақ тау-кен немесе құрылыс жұмыстарынқауіпсізжүргізудіреттейтінқоғамдыққатынастарыныңжиынтығыболыптабылады.Бұлқоғамдыққауіпсіздіккеқарсықылмыстардыңтоптықобьектісі болыптабылады.Қоғамдыққауіпсіздіккеқарсықылмыстардыңтікелейобьектісіқоғамдыққауіпсіздіктіңжекелегенсалалары(адамөмірініңжәнеоныңқызметініңқауіпсіздікшарттары;ерекшеқауіпкөзіболыптабылатынзаттардыпайдалану,өлімменаяқталатынзардаптуғызуымүмкінжұмыстардыжүргізужәнет.б.)болыптабылады. Осытопқажататынкейбірқылмыстардыңқосымшатікелейобьектісіадамныңөмірі,денсаулығыболуымүмкін. Обьективтікжағынаналғандақоғамдыққауіпсіздіккежататынқылмыстардыңкөпшілігіәрекетарқылы ((ҚК-тің233 жәнебасқабаптары);алқайсыбіреулеріәрекетнемесеәрекетсіздіккүйде(мысалыҚК-тің245,246-баптары)жүзегеасырылады.Кейбірқылмысқұрамыныңнормаларыбланкеттікдиспозицияғанегізделген(ҚК-тің 245,246,251-баптары). Көптегенқылмыстарқұрамжағынанформальдық (ҚК-тің233,234,237-баптары т.б.), алқайсыбіреулеріматериалдыққұрамға(ҚК-тің 245,244-баптары)жатады. Қоғамның қауіпсіздігіне қарсы қылмыстар Қоғамдыққауіпсіздіккежататынқылмыстардыңнақтытүрлері. Терроризм – қазіргідәуірдегі еңқауіптіқылмыстүріболыптабылады.Мұндайқылмыстаркөпжағдайлардаұлттықшектеншығыпхалықаралық...

БұрынғыҚКмемлекеттікнемесемемлекеттік емескәсіпорындардың, ұйымдардыңмекемелердіңқызметмүдделерінеқарсықылмыстарүшінбірдейжауаптылықбелгіленіп,оларлауазымдықылмыстардегенарнаулытараудакөрсетілгенеді.ЖаңаҚКжобасынталқылаужәнеонықабылдаукезеңіндеқоғамымызда орыналғанорасанәлеуметтік-экономикалық,саясиөзгерістердіңталабынасайкелетінжаңақылмыстықзаңқабылдауқажеттілігітуындады.Осығанораймемлекетікөкіметбилігінеқарсықылмыстаржекетарауға,коммерциялықжәнеөзгеұйымдардағықызметмүдделерінеқарсықылмыстарөзіншежекетарауғабөлінеді.Осылайбөлінугенегізболғанбастыбелгілер:Біріншіденқылмыстықобьектісінебайланысты. Коммерциялықжәнеөзге(мемлекеттікемес)ұйымдардағықызметмүдделерінеқарсықылмыстаросыұйымдардыңзаңдымүдделерінедұрысқызметінеғанақол сұғады.Мұндай ұйымдардаістелетінқоғамғақауіптііс-әрекеттерешуақыттадамемлекеттікұйымдардыңмүдделерінеқолсұқпайды.Екіншіденкоммерциялықжәнеөзгеұйымдардыңқызметмүдделерінеқарсықылмыстардыңсубьектісініңерекшілігінде.Заңғасәйкесменшікнысанынақарамастанкоммерциялықұйымда,сондай-ақмемлекеттікорган,жергіліктібасқаруорганы болыптабылмайтынкоммерциялық емесұйымдардатұрақты,уақытшанеарнаулыөкілеттікбойыншаұйымдық - өкімдікнемесеәкімшілік-шаруашылықміндеттеріатқарадыадамосытұрғыдағықылмыстыңсубьектісіболыптабылады. Обьективтікжағынанбұлтараудағықылмыстарәрекетнемесеәрекетсіздікарқылы кінәлінің коммерциялықнемесеөзгедеұйымдардыңсеніптапсырғанөкілеттіктерінтеріспайдалануыарқылыжүзегеасырылады.Яғниқылмыстыққиянатосыұйымдардыңшеңберіндежүзегеасырылады.Субьективтікжағынанбұлқылмыстаркөбінесекінәніңекінысаныарқылыжүзегеасырылады.Ендіосытараудаәрбірқұрамғажеке-жекетоқталыпөтейік. Коммерциялық және өзге деұйымдардыңқызметмүдделеріне қарсы қылмыстардың түрлері Коммерциялықжәнеөзгеұйымдардағықызметмүдделерінеқарсықылмыстардыңнақтықұрамдары. Өкілеттіктердіасырапайдалану(228-бап). ҚР-даіскеасырылыпжатқаннарықтыққатынастарбелгілі бірталаптарғасайжүзегеасырылады.Нарықтыққатынастардағымұндайталаптарғанарыққақатысушылардықұқықтықережелерменқамтамасызету,оларғашешімқабылдауғаеріктілікберу,оның нәтижесіүшінжауаптылықбелгілеужатады.Мұныңмысалыкоммерциялықжәнеөзгеұйымдардағықызметмүдделерінеқарсықылмыстарүшін,оныңішіндеөкілеттіктердіасырапайдаланғаныүшін қылмыстықжауаптылықбелгілеуболыптабылады. ҚК228-...

ҚКЖалпыбөлімінің2-бабында қылмыстық құқыққорғауобьектілерініңқатарынатұңғыш рет бейбітшілікпен адамзаттыңқауіпсіздігі мүддесіқосылыпотыр.ОсығанорайҚКЕрекше бөліміндебейбітшілікпенадамзаттыңқауіпсіздігінеқарсықылмыстарға жекетарау берілген.Мұндайқылмыстархалықаралыққылмыстарғажатады. Мұндайқылмыстар үшінжауаптылықтыңнегізгіқайнаркөзіХалықаралықәскери трибуналЖарғысы(Нюрнберг, 1948)болыптабылады.ОсыЖарғыдабейбітшілік пен адамзаттыңқауіпсіздігінеқарсықылмыстардыңжауаптылығыныңнегіздеріжәнеолардыңтүрлері: 1)бейбітшіліккеқарсықылмыстар; 2) соғыс қылмыстары; 3)адамзатқақарсықылмыстарнақты көрсетілген. ХалықаралықКонвенция1948жылыгеноцидті,1974жылыапартеидті халықаралық қылмыстардепжариялады. БҰҰ-ның1991 жылғы43 сессиясыбейбітшілікпен адамзатқақарсықылмыстарКодексініңжобасын...

Қазақстан Республикасының1 – бабындаең қымбат қазынаадам және адманың өмірі,құқықтары мен бостандықтарыдепбелгіленген. Қазақстан Республикасы Констиуцияға сәйкес құқықтары менбостандықтарытанылады және оларға кепілдік беріледі. Адам құқықтары мен...

Қылмыстықзаңесідұрысемескүйдеқоғамғақауіптіісәрекеттер жасағаннемесемұндайісәрекеттердіесідұрыскүйдежасаған,бірақсотүкімішыққанғадейіннемесежазасынөтегенкездеөзәрекеттеріжөніндеөзінеесепберунемесеөзәрекетінбасқарумүмкіндігіненайыратынпсихикалықауруменауырған,сондай-ақдұрыстығынжоққа шығармайтынпсихикасыныңбұзылуынанзардапшеккенадамдарғамедициналықсипаттағымәжбүрлеушараларынқолданудыбелгілейді. Көрсетілгенадамдаржөніндегі медициналық сипаттағымәжбүрлеушараларынқолданғандасотолардың жаңадан қоғамға қауіптііс-әрекеттердіжасаудансақтандыруы,ондай азаматтардыңжекебасынқорғаудажәнедұрысемдеудіжүзегеасырумақсатынкөздейді,психикалықауруғадушарболғанадамдарғажаза тағайындауізгілікжәнеәлеуметтікәділеттікпринциптеріне қайшы келеді.Сондықтандаесідұрысемесадамдарқылмысістесе,оларқылмыстықжауаптылықтанбосатылады. Қылмысты маскүнемділікпен,нашақорлықпеннемесеуытқұмарлықпенауыратынадамдаржасағанреттесотдәрігерліккомиссиясыныңқорытындысыбойынша ондайадамдарғажазаменқатереріксіземдеушараларынқолданаалады. Медициналықсипаттағы мәжбүрлеу шараларытексотарқылы мемлекеттікшараретінде тағайындалады.Мұндайшараныжазадепсанауғаболмайды,өйткенімұндажазағатәнбелгі-түзеубелгісіжоқ.Керісіншемұндайемдеушараларынқолдануқұқықбұзушыныңмүддесінесайкеледі.Бұлшартсотүкіміменемес,сотқаулысыбойынша тағайындалады.Сондықтандамұндайшаратағайындалғанадамдарсотталғанадамқатарына жатқызылмайды,оғанқолданылғаншараолардыемдеуге,олардыңтарапынанқоғамғақауіптіісәрекеттердің қайталанбауына жасалғансақтандыру,олардыңқұқыққорғайтынмүддесін қорғауболыптабылады.Соныменмедициналықсипаттағымәжбүрлеушараларыжазаданонықолданудыңнегізіменмақсаты,мазмұныжәнезаңдылықзардабыбойыншаажыратылады. Медициналықсипаттағышаралардықолданудазаңдылық,ізгілік,адам құқықтары...