Сөздің түрлері мен нұсқалары
студенттерге сөз және оның варианттарын түсіндіру.
Тілде сөздердің топтары мен түрлері (типтері) көп. Сөздердің типтерін ажырату, айқындау лексикологияның көбіне-көп қарастыратыны қандай сөздер екенін білу үшін...
Қазақ тіліндегі фрикатив (ызың) фонемалар
Ызың (фрикатив) фонемалар: в, г, ж, з, с, ф, х, ш, щ, һ, ж фонемалары тіл алды таңдайға жуықтау арқылы пайда болады. Сондықтан бұл...
Қазақ тіліндегі аффрикат дыбыстар
Шұғыл және ызың дауыссыз дыбыстардың элементтерінен құралған дыбыстар: орыс тілінде тіл алды аффрикаттар: ц (т+с), ч (т+шь), неміс тілінде: pt (pterd). ц, ч –...
Қазақ тіліндегі шұғыл фонемалар
Артикуляциялық жолына қарай салдыр дауыссыздар (қатаңдар мен ұяңдар) шұғыл дауыссыздар (взрывные) және ызың дауыссыздар (щелинные) болып жіктеледі.
Шұғыл дауссыздарды айтқанда, дыбыстау мүшелері бір-біріне жабысады да,...
Қазақ тіліндегі үнді дауыссыздар
Тіліміздегі дауыссыз дыбыстардың бір тобы үнді дауыссыздары болып келеді. Қатаң және ұяң дауыссыздарға қарағанда, л, м, н, ң, р, й, у дыбыстарының құрамында салдырдан...
Қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстар
Қай тілде болмасын, дауысты дыбыстарға қарағанда дауыссыз дыбыс көп болып келеді. Дауысты дыбыстар мен салыстырғанда дауыссыз дыбыстардың классификациясы (жіктелуі) әлдеқайда күрделі болып келеді. Сондықтан...
Этимология және әдет-ғұрып
Этимология саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу тілдің тарихын, оның тарихи фонетикасы мен тарихи грамматикасының заңдарын, зерттелетін тілдің басқа туысты тілдермен ара қатысын, семасология мәселелерін жақсы...
Этимология және оның зерттеу нысаны
Орыс лингвистикасы бұрынғы әдебиеттерінде морфологияны этимология деп те атаған. Сөздің этимологиялық тегі деудің орнына этимон, прототип, праформ, архетип – деп те қолданылған. Бұл ғылым...
Қазақ тіліндегі табу мен эвфемизмдер
Түркі тектес тілдердің бәрін бір-бірімен қанша туыстас десекте, олар бір-бірінің көшірмесі емес екендігін есте сақтаған жөн сондықтан әртір тілдің өзіне тән сөздері, сөз қолдану...
Осы күнгі тілдік сөздіктердің түрлері
Қазақ лексикографиясының қалыптасуы мен зерттелу тарихын сөз еткенде ең алдымен М. Қашқаридың «Түркі тілдерінің сөздігі», В.В. Радловтың «Түркі тілдерінің сөздігі» атты еңегін атап өтуге...
Қазақ лексикографиясының қалыптасуымен зерттелу тарихы
Қай тідде болмасын онда қолданылатын сөздерді, яғни лексиканы реттеп отыратын тіл білімінің саласы лексикография болып саналады. Қазақ лексикографиясының қалыптасу мен зерттелу тарихына көз жібермек,...
Сөздердің метафоралық қолданылуы
Сөз мағыналарының ауысуы, келтірінді мағынада жұмсалуы әр түрлі мағынада қолданылуы бірде метафора мен метонимия тәсілі арқылы болса, бірде қызметбірлігімен синекдоха тәсілдері арқылы болады. Метафора...
Синонимдік қатардың стильдік ерекшеліктері
Синонимдердің бұл ерекшеліктері әр түрлі жолмен беріледі. Олар әдеби, сөйлеу тілдерінің ерекшеліктерімен де, лексиканың әр алуан түрлеріменде берілуі мүмкін. Алайда топтаған синоним сөздерді анықтайтын...
Сөздің тура мағынасы
. Сөздің ішкі семантикалық байланысы оның мағынасы мен ұғымының ара қатынасынан көрінеді. Сөз мағынасы зат, құбылыс, әрекет жайында түсінік, ұғым пайда болғаннан кейін қалыптасады....