Қазақ тіліндегі дауыссыз дыбыстар
Қай тілде болмасын, дауысты дыбыстарға қарағанда дауыссыз дыбыс көп болып келеді. Дауысты дыбыстар мен салыстырғанда дауыссыз дыбыстардың классификациясы (жіктелуі) әлдеқайда күрделі болып келеді. Сондықтан...
Этимология және әдет-ғұрып
Этимология саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу тілдің тарихын, оның тарихи фонетикасы мен тарихи грамматикасының заңдарын, зерттелетін тілдің басқа туысты тілдермен ара қатысын, семасология мәселелерін жақсы...
Этимология және оның зерттеу нысаны
Орыс лингвистикасы бұрынғы әдебиеттерінде морфологияны этимология деп те атаған. Сөздің этимологиялық тегі деудің орнына этимон, прототип, праформ, архетип – деп те қолданылған. Бұл ғылым...
Қазақ тіліндегі табу мен эвфемизмдер
Түркі тектес тілдердің бәрін бір-бірімен қанша туыстас десекте, олар бір-бірінің көшірмесі емес екендігін есте сақтаған жөн сондықтан әртір тілдің өзіне тән сөздері, сөз қолдану...
Осы күнгі тілдік сөздіктердің түрлері
Қазақ лексикографиясының қалыптасуы мен зерттелу тарихын сөз еткенде ең алдымен М. Қашқаридың «Түркі тілдерінің сөздігі», В.В. Радловтың «Түркі тілдерінің сөздігі» атты еңегін атап өтуге...
Қазақ лексикографиясының қалыптасуымен зерттелу тарихы
Қай тідде болмасын онда қолданылатын сөздерді, яғни лексиканы реттеп отыратын тіл білімінің саласы лексикография болып саналады. Қазақ лексикографиясының қалыптасу мен зерттелу тарихына көз жібермек,...
Сөздердің метафоралық қолданылуы
Сөз мағыналарының ауысуы, келтірінді мағынада жұмсалуы әр түрлі мағынада қолданылуы бірде метафора мен метонимия тәсілі арқылы болса, бірде қызметбірлігімен синекдоха тәсілдері арқылы болады. Метафора...
Синонимдік қатардың стильдік ерекшеліктері
Синонимдердің бұл ерекшеліктері әр түрлі жолмен беріледі. Олар әдеби, сөйлеу тілдерінің ерекшеліктерімен де, лексиканың әр алуан түрлеріменде берілуі мүмкін. Алайда топтаған синоним сөздерді анықтайтын...
Сөздің тура мағынасы
. Сөздің ішкі семантикалық байланысы оның мағынасы мен ұғымының ара қатынасынан көрінеді. Сөз мағынасы зат, құбылыс, әрекет жайында түсінік, ұғым пайда болғаннан кейін қалыптасады....
Семасиологияның негізгі заңдары
Семасиологияны кейбір ғалымдар семантика деп те жүргені белгілі. Сөз мағыналарының көпшілігі семасиологияның белгілі заңдары бойынша жасалады. Семасиологияның басты заңдары: ұқсату заңы (метифоризация), функциональдық семантика...
Семасиология
Семасиология – сөздің мағынасын, мағынаның өзгерісін зерттейтін ғылым. Бұл термин гректің “белгілеу” және “ғылым” деген сөздерінен алынған. Мұны кейбір ғалымдарымыз семантика деп те атайды....
Мағына және сөз
Тіл –тілде әр түрлі мағынада қолданылатын сөздер молынан кездеседі. Сөздің әр түрлі мағынаға ие болуы сөз мағынасының өзгеруі, ауыспалы мағынада қолданылуы нәтижесінде іске асады....
Ұғым және сөз
Сөз болған жерде ұғымның болуы заңдылық екені мәлім. Ұғым мағынамен байланысып,оймен,ойлаумен ұштасып жатады. Ойлау мен сөзді бірінен- бірін тағы да бөліп алуға келмейді. Бірақ...
Сөз бен дыбысталу
Сөз бен оның дыбысталуы бір-бірімен тығыз бірлікте болады. Себебі тілге тән дыбыстар арқылы тәртіпсіз құрғақ дыбысталу сөз жасай алмайды. Сөз болу үшін лексика құралымына...