Түркі тілдеріндегі жай сөйлем синтаксисі
В.Л.Владимиров бір ғана «су» деген сөздің айтылу жағдайына қарап, сан түрлі мағынаны білдіретіндігін көрсетеді. Шөлде су жоқ жерде, сусап шөлдеп келе жатқан кісіге...
Салыстырмалы синтаксис
Түркі тілдерде сөз тіркесі синтаксисінің дербес объектісі ретінде өз алдына зерттелуі соңғы жылдардан басталады. Бірақ түркі тілдері жөніндегі зерттеулерде сөздердің бір-бірімен байланысу, тіркесу...
Етістіктің шақ категориясы
Шақ категориясы тек қана етістіктерге тән. Бұл жөнінде етістіктің ашық райы негізгі орында тұрады, өйткені ол үш шақпен айтылады. Бұған қосымша етістіктің шақ...
Етіс категориясы
Субьекттің іс - әрекетке бір өзінің болмаса ортақтасып бірнеше субьектлердің қатыстығын немесе бсқа біреулер арқылы істелгендігін көрсетеді.
Өздік етіс қазақ, қарақалпақ тілдерінде –ң,...
Етістіктің рай категориясы
Салыстырылған тілдерде етістіктің рай категориясы субъекттің іс-әрекетке, қимыл-қозғалысқа көзқарасын білдіреді.
Ниет немесе мақсат деп аталатын райлар қырғыз,ұйғыр тілдерінде көрсетілген,сол сияқты арзув-өкунч формасы да тек...
Етістік
Қ а з а қ т і л і н д е: ал, тұр, кел, оқы, жаз, айт. Қарақалпак тілінде: ал, тұр, кел,...
Есімдік
Салыстырылған тілдерде есімдіктер зат есім, сын есім, сан есімдердің орнына қолданылып, абстрактылық пен жалпылықты білдіреді. Есімдіктердің дәл қай сөздің орнына жұмсалып .отырғаны контекст...
Сан есімнің семантика-морфологиялық классификациясы
Көптеген түркі тілдерінің грамматикаларында семантика-морфологиялық принциптеріне қарай сан есімдерді түрліше бөледі. Қазақ, карақалпақ, ұйғыр тілдерінде сан есімдер алты, өзбек тілінде жеті, түрікмен тілінде...
Сан есім
1.Салыстыра зерттеген түркі тілдердің барлығында да сан есімдер заттың немесе заттық үғымды білдіретін сөздердің санын, ретін, мөлшерін білдіру үшін қолданылады. Сан есімдер өзінің лексика-грамматикалық.функциясы...
Салыстырмалы морфология
Сөз таптарының лексика-грамматикалық жасалу жолдарын салыстырып қарасақ,көптеген ұқсастықпен қатар кейбір айырмашылықтар да кездеседі. Сонын бірі осы таптарын бөлу мәселесі. Қазақ, түркімен тілдерінде –9,...
Дауыссыз дыбыстар жүйесі
Қазіргі түркі тілдеріндегі дауыссыз дыбыстардың құрамында өзгешеліктен гөрі ұқсастықтар көбірек сақталған. Бұл жағдай қазіргі тілдерді Орхон- енесей ескерткіштерінің дауыссыз дыбыстар құрамымен салыстырғанда анық...
Салыстырмалы фонетика
Қазіргі түркі тілдері өздерінің лексикалық құрамында, грамматикалық құрылысында жалпы түркілік тектестігін сақтай отырса да, фонетикалық өзгерістерге ұшырағандығы анық сезіледі. Сол фонетикалық құбылыстар арқылы...
Түркі тілдерінің жіктелуі
Біз салыстырып тексергелі отырған Қазақстан мен Орта Азия тілдері түркі тілдерінің әр түрлі группасына жатады. Қазақ, қарақалпақ, қырғыз тілдері — қыпшақ, өзбек, ұйғыр...
Түркі тілдерінің дамуы мен қалыптасу кезеңдері
Түркі халықтарының Отаны жер шарының екі материгі – Азия мен Европа. Дегенмен басым көпшілігі Азия болып саналады. Оған себеп – көпшілік түркілер осы...