Ақын – жыраулар шешендігі
XV-XVIII ғасырлардағы қазақ поэзиясы, негізінде, жыраулық поэзия. Алғашқыда иыр, иырағу- жыр, жыршы сөзінен шыққан жырау аты әрі өз жанынан өлең - жыр шығарушы, әрі...
Айтыс. Айтыстағы тапқырлық аталы сөз үлгілері. шешендік қисын
Айтыстың тарихи даму жолы, өзіндік ерекшеліетері бар. Айтыстың басты ерекшеліктерінің бірі – ол өзінің ұзақ даму жолында болған оқиғаны, шындықты, ақиқатты өткір тілмен бүкпесіз...
Алдар Көсе әңгімелеріндегі шешендік қисын
Аңыз халықтық наным сенімнен қиял – арманынан туған. Осыған орай онда фантастикалық элементтер мол аңыз мазмұны бірде тарифи фактілерге негізделсе бірде нақты дерегі жоқ,...
Жиренше әңгімелеріндегі шешендіктің үлгісі
Қазақ ауыз әдебиетінің бір саласы шешендік сөздер. Шешендік сөдер ақындық айтыс секілді қазақ ауыз әдебиетінің өзіндік ерекшеліктерін көрсететін негізгі жанырлардың бірі жазушы шеберлігін, жалпы...
Қазақтың шешендік өнерінің ауыз әдебиетінің бір саласы ретінде зерттелуі.
Қазақ эпосы бір кезде батырлар жыры түрінде көрінсе, кейін аралық сипаттағы лиро-эпосқа көшті; одан келе жанрлық табиғатын мүлде жаңартқан жаңа сападағы поэмаларға ауысты деп,...
Шешен, билердің демократтық, халықтық сипатын ашудағы пікірлерінің маңызы
Шешендік дауларды мазмұнына қарай жер дауы, жесір дауы, құн дауы, мал дауы, және ар дауы деп беске бөлеміз. Қалыптасқан мемлекеті, қабылданған заңы жоқ феодалдық...
Жиренше мен Қарашаш, Қазыбек, Төлеби, Әйтеке би, Сырым
Ұлттық сана мен тілінің, рухы мен арман-мұратының ұшан-теңіз ұлылық қасиеттерін ересен қуат-құдіретімен көрсете білген, тәуелсіздік жолында қабырғасы қайысып еңбек еткен көрнекті мәмлегер, арыстан жүректі...
Қазақтың тұрмыс – салт жырларындағы шешендік үлгілері
Қай халықты алсақ та оның өзіне тән тұрмыс – тіршілігі күн – көрісі, әдет – ғұрпы салты болатындығын білеміз. Қоғамдық өмірдің экономикалық жағдайлардың ішкі...
Ауыз әдебиетіндегі шешендіктің үлгілері
Қазақ халқының өзіне, көшпелі өміріне лайықты ойын-сауығы, салт-санасы, әдет-ғұрпы болған. Шаруа дуниеге жаңа келген нәрестені шілдехана жасап қарсы алады. Жас босанған ананы қалжасына қой...
Қазақтың ұлттық шешендік өнерінің тарихы
Қазақ ауыз әдебиетінің бір түрі — шешендік өнері. Шешендік өнер — ақындық айтыс секілді қазақ ауыз әдебиетінің өзіндік ерекшелігін көрсететін негізгі жанрларының бірі.
Шешендік өнер...
Шешендік сөздің сапалық белгілері
Шешендік сөз ақыл парасатқа негізделсе, мазмұнды болады. «Ақыл»,
«парасат», «ес» сөздері белгілі дәрежеде «мән», «мағына» сөздерімен төріндес. Шешендік сөздің мазмұндылығы сөйлеуінің, ақыл-ой дәрежесіне, жан-жақты білімділігіне...
Қазіргі шешендіктегі сөйлеудің түрлері
Қазіргі шешендікте сөйлеу монолог және диолог түрінде болады. Монологтық сөйлеу – қазақ шешендерінің толғау, ақыл, өсиет, бата, тілек, үндеу түрінде ертеден қолданылып келе жатқан...
Шешенге қойылатын талаптар
Шешен сөзі қазақ тілінде өте ертеден қолданылып келеді. Бұл сөздің мағынасы алдында шешіліп сөйлейтін түйінді мәселелерді шешіп сөйлейтін данышпан, ақылгөй, дана деген ұғымдармен өзектес....
Шешендіктану ғылымының қағидалары
Шешендік өнер халықтық – демократиялық қоғамдарда өсіп-өркендейді. Ақыл-ойға еркіндік шешендік өнердің дамуының алғашқы шарты болып есептеледі. Мысалы, ежелгі грек тарихында шешендік өнердің дамуына б.ж.х.д....