1.Біріккен сабақтық термині сабақ қүрылымдарынын бір-біріне кірігуіне орай жасалған. Сабақтың, қүрылымдық элементтері бірімен-бірі байланысып, бірін-бірі толықтырып отырады. Біріккен сабақта окушыларға теориялык, мәлімет берілумен қатар, өткен материалдар еске түсіріледі, яғни оқушыларға берілетін жаңа біліммең бірге өткен тақырып тағы қайталанып отырады. Сабақта жаңа білім беру элементі мен еткен сабақты бекіту элементі болғандықтан, мүны біріккен сабақ деп атайды.
Біріккен сабақта жаңа материалға да байланысты жаттығу жүмыстары жүргізіледі, осылар арқылы қайталап пысықталады. Жаттығуды біріккен сабақпен жүргізуде мынадай талаптар ескеріледі: 1) материалдар көлемін анықтаған жөн; 2) өткен материалдың ауырлғы дәрежесін ескеріп отырған мақұл; 3) жақа және өткен материалға сай дағды түрлері іріктеп алынуы тиіс. Жаңа және өткен материалға байланысты нақтылы сабак. жоспары жасалуы қажет. Алдымен мүғалім өтілетін тақырыптарды тақтаға жазады: Қимыл-сын бағныңқы сабақтас сөйлем. Бұдан кейін оған сәйкес кесі тақтаның сол жағына ілінеді:
Жалғасы
Қимыл сын Сагыныққы сабақтастың жасалу жолдары
Баяндауышы
Тұлғалық белгісі
-ЫП, -ІП, -П
Сүрауы мен мысалдары
қалай? қайтіп? қайтпестен? не ет-Л пестен? не етіп?*
| Баяндауышы | • Тұлғалық белгісі | Сұрауы мен мысалдары |
| Көсемше | -а, -е, -й | 1. Біреулеркітапоқып,біреулер шахмат ойнап отыр (Т. Ә.). 2. Бұл кезде Тұрақұл да өздігінен сөз бастай алмай, қымсына береді (С. Б.). 3. Олөзініңтәуіржүгіретіңдігін мақтанышеткендей,артына жал-тақ-жалтаққарапқойыпкеледі (Б. С).
4. Сапар бұғанқарсылык білдір-местен,Жарқынмезгегентұсқа барды (М. И.). |
| Есімше | -қан+дай ген+дей -болып, -қан күйі ген қалпында -па+с+тан -бе+с+тен -ме+с+тен |
2.Мүғалім одан кейін тақтаның, оң жағына мына сияқты сөйлемдерді жазады: Сұрғылт түман дым бүркіп, Барқыт бешпент сулайды (Абай). 2. Жаңа ғана талып қалғандай, Әбіш ешбір белгі бермей сұлқ жатты (М. Ә.). 3. Күрделі сөзінен Жақыпбектің де жүрегіне жып-жылы бір сезім құйылғандай болып, орнынан үшып түрегелді (М. И.). 4. Бала қоңырқай сопақша беті күреңденген куйі, еріксіз үзілген жүмысына қайта кірісті (Қ. Е.).
Мұғалім 3—4 оқушыға кестедегі және тактадағы жазылғандарды дауыстап оқытады. Қимылсын бағыныңқы сабақтастың өзіндік белгілерін мына тәртіппен түсіндіреді. Қимылсын бағыныңқы сөйлем қалай? қайтіп? не етіп? деген сұрауларға жауап береді. Оның баяндауыштары төмендегі жолдармен жасалады: 1. көсемшенің -а, -е, -й және -п, -ып, -іп жұрнақтары арқылы: Жылтыр мұзда ешбір салмақ түсірмей, шана өзі сырғанап келе жатқан тәрізді (Ә. С.); 2. есімшеге -дай, -дей жүрнағы жалғану арқылы: Жаңа ғана талып қалғандай, Әбіш ешбір белгі бермей .сұлқ жатты; 3. -дай, -дей жүрнақты есімшеден кейін етіп, болып көмекші етістіктері тіркесуі арқылы: Күрделі сөзінен Жақыпбектін, де жүрегіне жып-жылы бір сезім қүйылғандай болып, орнынан ұшып тү-регелді; 4. есімшеден кейін, күйін, күйінде, қалпы, қалпында, бетте деген көмекші есімдердің тіркесуі арқылы: Бала қоңырқай сопақша беті күреңденген күйі жүмысына қайта кірісті.