Прокуратура органының құқықтық актілері

1) Прокуратура органдарының құқықтықактілерініңсистемасынПрокуратура туралы жарлығының 18 бабына сай екі түргебөлеміз.

  1. Прокуратуралық бақылауактілері бұған , Алдан алу туралы жазбаша хат , наразылық, қаулы, талапарызы, санкция , көрсетпе беру , ұсыныс , заңдарға тусініктеме беру міне осылар жатады.
  2. Прокуратураның ұйымдастыру іс-әрекетін реттестіру мәселелері, актілеріне , бұйрықтар, өкімдер, тәртіптер, жатады.

Протест- яғни наразылық білдіру прокурор жағынан шығарылатын акт болып Конституцияға, заңдарға, Президент актілеріне , нормативті және басқадақұқықтық актілерге мемлекеттік органдардың лауазымды адамдардың шешімдері қайшы келіп заңзызболғанда осы мемлекеттік органдарға лауазымды адамдарға наразылық білдіріліді . Наразылық осы шешімдердішығарған мекеменің жоғағы органынада шығарылуы мүмкін . Наразылық заңсыз шешім , бұйрық шығарған мекемеге , органға немесе лауазымды тұлғаға, шығарылып олар жағынын 10 құн үшін де көріліп шығылуы тиіс. Наразылықта прокурор заңсыз актінің бекер етілуін, он Конституцияға жәнезаңдарға сай болуынқамтамасыз етуді талап етеді. Мунда лауазымды адамдардың заңсыз іс-әрекеттеріне шек қойылыпбұзылған құқықтыңзаңды болуы негізгі мәселе .

Прокурор өз нарзылығымен шығарылған актілердіңкүшін іс-әрекетінтоқтатуы да мүмкіннемесе осы наразылығын бойынша шешім қабылдаған ша уакытша тоқтата тұруыда мүмкүн мүмкін.

Жалпы заңдарды бекер қылутуралы Прокурордыңнаразылығы осы құжаттыңіс-әрекетін тоқтата алмайды. Постановление- қаулы Прокурор заңсыздықтыңбұзылу характерінесай қылмысты істі қозғау туралыәкімшілік тәртіп бұзушылық туралыістербойынша қаулы қабылдайды. Бұлқаулыдамынадай элементтеркөрсетілуі керек: заңның бұзылуына Алып келінген жадай, шарттар, лауазымды адамдарнемесе азаматтардың айыбының орынды болуы, заң бұзушылықты атап көрсету , жауапкершіліктің құқықтық негізі. Бұдан басқа Прокурор заттарды алу туралы қаулы , істерді тоқтату немесе қысқарту характеріне сай шаралар;заңсыз құқықты актілердің іс-әрекетінтоқтату туралы қаулылар қабылдауы мүмкін.

Предписание- Алдан алу туралы жазбаша хат. Бұл құжат прокуроржағынан мемлекет мүддесіне мекемелер мен кәсіпорындарға залал келтірілген кезде адамдардың құқығы бұзылған кезде жалпы заң бұзушылық ашықтүрде белгілі болған кезде және бұл заңды бұзушылық тез арада тоқтатылмаса болмайтын жағдайларда шығарылады алдын алу туралы жазбаша хат міндетті түрде сол лауазымды адамға яғни сол құқықты бұзған адамға тапсырылды. Бұл хатта заң бұзған нормаларды және осы заң бұзушылықты доғарып тез арада заңдылықты тіктеу туралы айтылады. Бұл алдын алу туралы жазбаша хат тез орындалуы қажет және осы туралы прокурорға қабарланады Талап арыз-бұл прокурордың сотқа мемлекеттің заңды немесе жеке тұлғалардың құқытары бұзылған кездерде сол тұлғалардың немесе мемлекеттің мүделерін қорғау және заңдылықты тіктеу үшін берілетін талап арызы. Бұдан басқа Прокурорлық бақылау талабынан ауытқу немесе берілген құжаттарды уақытылы орындамау осындай жағдаиларды мемлекеттік органдардың,лауазымды адмдардың актілеріне бекер ету туралы жалпы заң бұзушылықты өріскел заң бұзылған жағдайларды болдырмау, алдын алу мақсатында прокурордың сотта талап арызын беруін. Прокурордың талап арызы мемлекеттік баж және басқа жинақтарды төлеуден азат етілген.

2 Санкция К.Р. Президентінің заң күші бар Прокуратура туралы жарлығының 21 бабына сай Прокурор жазбаша түрде келісім рұқсат яғни санкция береді. Санкция мынадай жағдаиларда берілді

  • Тұлғаның қылмыс жасағаны туралы белгілі болып егерде ол күмәнданушы айыпкер деп. саналатын болса .
  • Қылмысты істерде жүргізу кодексіне сай, тінтуге.
  • Айыпкерді өз лауазымынан босатуы күманданушы немесе айыпкерді мидициналық мекемеге экспертизаға жөнелтуге.
  • Операттивті іздестіру шараларды өткізуге тергеу іс-әрекетіне егер, бұл жағдай Конституциямен, заңдармен жазу хат құпиясы пошталық жөнелту құпиясы, телефон, телеграф құпиясы, үй жай қауіпсіздігі кепілдігі шараларына қайшы келсе
  • Шет елдік азаматтарды әкімшілік тәртібімен Қ.Р нан. Мәжбүрлеп шығару.

Осы жоғарыда көрсетілген жағдайлар бойынша прокурордың санкция беруі немесе бермеуі лауазымды адамдарды жазып, туырлап келген құжаттарына резолюция қою, белгі соғу, немесе басқаша жазбаша түрдегі рұқсаттар болады бұның барлығы прокурордың іс материялдарымен анық танысып болғаннан кейін болатын іс-әрекет.

Прокурор адамдардың құқықтарымен еркіндіктерін шектейтін жағдайлармен байланысты болатын іс-әрекеттерге, құқықты нормативті актілерге оперативті іздестіру іс-әрекетіне де өз рұқсатын, яғни санкция береді.

Көрсетпе-Указание Прокурор мынадай жағдайларда көрсете береді алдын-ала тергеу органдарына іс-қозғау, қылмысты істі тергеу оперативті іздестіру іс-әрекетіне көрсетпе береді.

Қ.Р.Бас Прокурорының нормативті характірге ие көрсетпесі оперативті іздестіру іс-әрекеті, тергеу іс-әрекеті үшін осы қызметті атқаратын органдарға міндетті болып табылады.

Представление – усыныс. Прокурор өз құзретіне сай мынадай жағдайларда ұсыныс бере алады: заңсыздықты болдырмау, олардың себебін жалпы қылмыстын болуына құқықтын бұзылуына алып келетін, олардын болуына алып келетін себептердің алдын алу мақсатында ұсыныс беріледі. Ұсыныс органдармен лауазымды адамдармен 1 ай ішінде көріліп шығуы керек. Прокурор мекемелермен органдар осы ұсынысты көріп жатқан кезде қатысуыда мүмкін. Көріп шығылғаннан кейін осы ұсыныс тұралы прокуратураға анықтама беріледі.

Заңдарды түсіндіру – егер де прокурор зандарды мекемелер мен органдар лауазымды адамдар жағынан түсінбеушілік жағдайында осы заңдарды дұрыс қолданбауы мүмкін деген пікір оянатын болса прокурор заңдардың мазмұның түсіндіріп осы туралы заңдарды талқылап үгіт жұмыстарын жүргізеді.