Меншік құқығының тоқтатылуы

Қазіргі Азаматтық кодекстің бұрынғысынан бір ерекшелігі, 14-тарауда «Мешпік құқығы мен өзге де заттық құқыктардың тоқтатылуы» деген арнайы тарау енгізілуі болып табылады. Азаматтық кодекстің 249-бабы меншік құқығын тоқтатудың негізгі үлгі тізімін ұсынады: меншік құқығы меншік иесі өз мүлкін басқа адамдарға берген, меншік иесі меншік құқығынан бас тартқан, мүлік қираған немесе жойылған және заң құжаттарында кезделген өзге де реттерде мүлікке меншік құқығынан айырылған жағдайда тоқтатылады

Меншік құқығының тоқтатудың аталған негіздеріне меншік құқығынан бас тартуды ерекше бөліп қараған жөн.Меншік құқығынанбас тарту болған жағдайда мыналарды ескерген жөн меншік құқығынан бас тартуосы мүлікке басқа тұлға меншік құқығын алған кезгедейін тиісті мүлікке қатыстыменшік иесініңқұқықтары мен міндеттерін тоқтатуға алып келіп соқпайды Айталық азамат немесе заңды тұлға өзіне тиесіліжер учаскісінеменшік құқығынанбас тартса бұл жөнінде ол жариялайды не ниетінсізяғни өзінің осы мүлікті билік етуін шектейтінінайкын дәлелдейтін басқа да әрекеттер жасайды

2.Заң меншк иесінен мүлікті ықтиярынсыз алуға байланысты қатынастарды бүге-шүгесіне дейін реттейді Меншік құқығын алып қою ушін: а) негіз заңда қарастырылған болуы керек; ө) соттың шешімі болуы міндетті.

Азаматтық кодекстің 249-бабы 1-тармағы меншік иесінің міндетгемелері бойынша мүліктен ақы өндіріп алу қатынасы енгізілген. Мұндай өндіріп алу, егер шартга өзгеше көзделмесе, тек сот шешімімен жүзеге асады (АК-тің 251 бабы, 1-тармағы), бірақ бұл норма диспозитивті болып келеді. Ақы өндіріп алудың басқалай жолы шарт аркылы болуы мүмкін. Ақы өндіріп алынатьш мүлікке меншік иесінің меншік құқығы заңдарда кезделген тәрііп бойынша меншік қүқығы көшетін адамның алып қойылған мүлікке меншік құқығы пайда болған кезден бастап тоқтатылады.

Мүлікті меншік иесінен ықтиярынсыз алыпқою заң қүжаттарына сәйкес белгілі бір адамға тиесілі бола алмайтын жағдайда жүзеге асады (АК-тің 249-бабы, 2-тармағы). Егер заң құжаттарымен жол берілетін негіздер бойьшша заң құжаттарына сәйкес адамньщ өзіне тиесілі бола алмайтын мүлік оның меншігінде болып шықса, бұл мүліктің меншік иесі, егер заң қүжаттарывда өзге мерзімдер белгіленбесе, осы мүлікке меншік қүқығы пайда болған кезден бастап бір жыл ішінде иеліктен айыруға тиісті егер меншік иесі мүлікті көрсетілген мерзімде иеліктен айырмаса олсот шешімімен

Иеліктенықтырынсыз айырылуға тиіс мұнда меншік иесіне мүлікті иеліктен айыру жөнінде шығындарды шегеріліп оның құны өтеледі

3 Ықтиярсыз алып қою негіздеріне реквизициялау да жатады бұл дүлей аппаттар, авариялар жұқпалы аурулар ,індеттержәне төтінше сипаттағы өзге де жағдайлар болған ретте мүлік қоғам мүддесі үшін мемлекеттік билік және басқару органдарының шешімі бойынша заң құжаттары ндабелгіленген тәртіп пен жағдайларға байланысты меншік иесіне құнын төлей отырып алып қойылуы болып табылады,мұнда бағаны және де ревизия жүргізуге байланысты жағдайларға сотқа жүгінуге болады.Тәркілеузаң құжаттарында көзделген реттерде мүлік меншік иесінен жасаған қылмысы үшін немесеөзге де заң бұзушылыққажол берілгенде сот тәртібімен тегін алуды білдіреді.