Меншік құқығын азаматтық құқықтың субьеткілері әртүрлі негіздерде ала аладыМеншік құқығы оның пайда болуымен заңды байланыстырылатын заңдық фактілер алынуы мүмкін . Меншік құқығын алудың бастапқы және туынды негіздерін белгілейдіБастапқысына жататын талп деп мынаны айтамыз зат бұрын болмады және меншік құқығы оған бірінші рет тағылды немесе меншік құқығы оган бұрынғы меншік иесінің құқығынан тәуелсіз жүзеге асады, атап айтқанда мыналар жаңадан жасалып жатқан қозмалмайтын мүлікке меншік құқығының пайда болуы, өңдеу ., иелену мерзімі., олжа ., қараусыз жануарлар., меншік иесінен алынған мүлікті иелену., қөмбе., Туынды негіздер меншік иесінің меншік құқығын алуы бүрынғы меншік иесіне тәуелді болады.Жаңа меншік иесі пайда болуымен бұрынғысының құқығыбір мезгілде тоқтатылады.мысалы сатып алу сату., заем,несие ж.т.б.сондай ақ мұрагерлікке байланысты пайда болады.Туынды негіздерге сонымен қатар мүлікті тәркілеу,жекешелендіру.,реквизициялау және заңдарда көзделген басқа да жағдайлар жатады.
Заң бастапқы негіздерге мүлікті пайдалану нәтижесінде алынған жемістерді,өнімді,табысты жатқызады А.К 235 бабының 1 тармағы.Меншік құқығын алудың бастапқы негізіне өңдеу де жатадымұнда бір тұлға материалды өңдеп одан екінші бір затты жасайды.
Меншік құқығының пайда бодуының бастапқы непздеріне өнімді жинауга, балық, аң аулауга арналған көішілік колды заттарды меншікке айнаддыру да жатады. Заңдармен жергілікті өдет-ғұрыпқа немесе меншік иесі берген жалпы рұқсатқа сәйкес ормавдарда, бөгендерде немесе басқа аумақта жвдек теруге, балық аулауға, аң аулауға, басқа нөрселерді жинауға немесе аулауға жол берілген ретте, тиісті заттарға меншік құқығын оларды жинауды және аулауды жүзеге асырған адам алады (АК-тің 241-бабы). Мысалы, осы нормаға сәйкес азаматтар мен заңды тұлғалар ез әрекеттері кезівде белгіленген ережені сақтауы талап етіледі (аң аулау, балық аулау жөне т.б.). Мұвдай ережені бұзған тұлға тиісті жауапкершілікке тартылады
Меншік құқығын алудың бастапқы негіздеріне Азаматтық кодекс тұңғыш рет иелену мерзімін де енгізді. Бұл негізді қолдану жөніңде жоғарьа иелену мерзіміне орай айтып кеткен болатынбыз(АК-тің 240-бабы).
Олжа деп біреудің меншігіндегі, иелігіндегі жоғалған затты екінші бір адамның тауып алуын айтады. Табылған олжаны меншіктену үшін мынадай жағдайлар болуы тиіс: 1) алдымен әңгіме жоғалған зат жөнівде болуы керек. Зат жоғалды деп оны ешкім иеленбегенін, бірақ қожайынсыз да калмағанын айтады. Мысалы, автобуста біреу портфелін ұмытып кетті делік, немесе қалтасьшан ақшасы түсіп қалды; 2) жоғалған зат табылуы тиіс. Егер оны біреу тауьш алса, ол тауып алушы бо-лып есептеледі. Затты тауып алушы мен оның өкілетті иесі арасында құкықтық қатынас пайда болады, сол арқылы қүқықтар мен міндетгер туындайды
Қараусыз жануарларга меншік қүқығын алу да Азаматтық кодекстегі олжа туралы ережелерге өте үқсас келеді(АК-тің 246-бабы). Қараусыз немесе қаңғып жүрген немесе қожайынының меншігінен өлдебір себептермен адасып қалған мал, қолға үйретілген үй жануарлары қараусыз жануарлар деп аталады. Егер мал, қолға үйретілген үй жануарлары басқа біреудің отарына, үйіріне барып қосылса, оны жайылып адасып жүрген деп есептейді. Қараусыз немесе қаңғьш жүрген малды және басқа да үй жануарларын немесе қолға үйретілген жануарларды ұстап алған адам оларды меншік иесіне қайтаруға, ал егер оның өзі немесе түрған жері белгісіз болса, осындай жануарларды ұстаған кезден бастап үш күннен кешіктірмеи табылған жануарлар туралы полицияға немесе жергілікті атқару органына мәлімдеуге міндетті, олар өз кезегінде меншік иесін іздестіру шараларын қолға алады
Жануарлардьң меншік иесін іздестіру кезеңіндегі жануарларды ұстаушы адам оларды өзінің бағуында жөне пайдалануында қалдыруы, не ол бағу мен пайдалану үшін қажетті жағдайы бар басқа адамға тапсыруы мүмкін. Жануарды ұстап алған адамның отініші бойынша оларды бағу мен пайдалану үшін қажетгі жағдайы бар адамды іздеп табуды және оларға жануарларды беруді жергілікті атқару органы жүзеге асырады.
Жануарларды меншік иесіне қайтарған ретте жануарларды ұстап алған адам жөне жануарды бағып, пайдаланып келген адам сол меншік иесінен жануарларды пайдаланудан алған пайданы есепке жатқыза отырып, оларды бағуға байланысты өз шығындарына өгем алуға қүдылы (АК-тің 246-бабы 4-тармағы).
Қараусыз немесе қаңғьш жүрген мадды, басқа да үй жануарларын немесе қолға үйретілген жануарларды ұстап алған адам олардың меншік иесінен осы Кодексінің 245-бабы 6-тармағына сәйкес сыйақы төлеуді талап етуге құқылы (АК-тің 246-бабы 5-тармағы). Жануарлар басқа адамның меншігіне көшкеннен кейін олардың бұрынғы мешпік иесі келген ретте сол жануарлардың өзіне үйірсектігі сақталғаньн немесе жаңа меншік иесінің оларға қатал, өзге де мейірімсіз қарағанын дәледдейтін жагдайлар болған кезде, меншік иесі жаңа меншік иесімен келісім бойынша белгіленетін шарттармен, ал келісімге келмеген кезде — сот арқылы оларды өзіне қайтарьш беруді талап етуге құқылы (АК-тің 246-бабы 6-тармаш). Қараусыз заттар құрамында көмбеде бар, көмбе дегеніміз — жерге көмілген немесе баска әдіспен жасырыл ған, меншік иесін анықтау мүмкін болмайтын не заңдарға сәйкес оларға құқығынан айрылған ақша немесе взге де бағалы заттар болып табылады (АК-тің 247-бабы). Бұрынғы азаматтық занда көмбені мемлекет меншігі деп қарастырды, ал жаңа Азаматтық кодекс бойынша көмбе жасырылған жер учаскесі иесінің немесе қоз-ғалмайтын мүлікті меншіктенушінің жөне көмбені тапқан адамның, егер олардың арасындағы шартта езгеше белгіленбеген болса, меншігіне тең мөлшерде бөлінеді.
Меншік құкығын алудың ең көп тараған туынды негізі затты бөтен біреуге беру болып табылады. Осындай жағдайларда шарт бойынша затты алушының меншік құқығы дәл қашан пайда болғанын анықтау маңызды. Иеліктен айрылған заттардың кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүліну қаупі сатып алушыда меншік құқығы пайда болумен бір мезгілде соған көшетін болғандықтан, аталған мәселе іс жүзінде маңызды рөл атқарады (АК-тің 190-бабы).
Азаматтық кодекстің 238-бабы шарт бойынша мүлік алушының меншіқ күқыш, егер заң құжаттарында немесе шартта өзгеше көзделмесе, зат берілген кезден бастап пайда болатынын бекітеді.