Электромагниттік дыбыс жазудың өрлеуі,дамуы

Электомагнитті дыбыс жазу процесін түсіну үшін қарапайым мысал тәжірибені қараңыздар : кәдімгі инені магнит сынығына бірнеше қайтара ысқылап,содан кейін инені басқа бір заттарға жақындатыңыз,ол иненің магниттелген қасиетін байқайсыз.Ал магнитті алып тастасаңыз иненің магнитті қасиеті бірден жойылмайды.Міне осы принцп негізінде ранайы магнитті таспа жасалады.

Магнитті жазу процесінде қолданылатын құрал магнитафон дем аталады. “Магнит”сөзіне гректің “Фон”дыбыс деген сөзі жалғанып, дыбысты жазу деген мағананы білдіріп тұр.Өзіндік жиіліктегі элетромеханизм магниттік лентаны тарту арқлы қозғалады.

Магниттік жазудың бірнеше түрлері бар — механикалық, фотографиялық,магнниттік,механооптикалқ,электрохимиялық,электрондық.Бұның ішінде ең көп таралған түрлері, жиі қолданылатн түрлері – механикалық яғни күйтабақтарға жазу.фотографиялық – кинолентаға дыбыс жазуға қолданылады және электромагниттік.Бұл қазіргі дыбыс жазу орындарында,радиода,күйтабақ жазу өндірісінде,фототелеграфта.Ал, электромагниттік түрі бүгінгі күні пайдаланып жүрген дыбыс жазу аппараттарында қолданылады.

Дыбысты үн таспаға жазу үшін ең алдымен дыбыс қуатын электр қуатына айналдыру керек екендігі түсінікті.Бұл іс дыбыс қабылдау құралдары – дыбыстың әсерінен туған тербелісті электрлік тербеліске айналдыратын құралдар арқылы жүзеге асырылады.

Бұл магниттік таспалардың шығуы,өндіріске енуі — өте күрделі процес. Оған өте сапалы шикізат,ұүралдар керек.Техналогиялық ережесін де қатаң сақтауды қажет етеді.

Магнитті таспа катушкаға оралады.Катушканың шартты нөмірі оның диаметріне байланысты болады. Катушкадағы үнтаспасның көлемі,саны үнтаспаның қалыңдығына байланысты.Оның өлшемі микро метр метрдің мыңнан бір бөлігі.

Кәсіби дыбыс жазу студияларда металл жүрекшеге оралған ұзындығы 1 км лік үнтаспалар қолданылады.

Радиотолқындардың ашылып,ғылыми дәлелденгеніне дейін магниттік және электрлік құбылыстарды сымсыз байланыс жасауға пайдалану дүние жүзілік өнер тапқыштарды ойландыратын еді.Сондай өнер тапқыштардың бірі – пайдалануға жарайтын электромагнитті телеграфты ойлап тапқан орыс ғалымы П.Л.Шиллинг болатын. 1835 жылдың өзінде ақ Николай І патшаның қысқы сарайында және патшаға жақын қызмет етушілердің үйлерінде телеграф аппараттарын орналастырғандығы белгілі.

Сымсыз байланыстың тәжірибелерін жасап шығарғандардың бірі – Морзе әліппесінің авторы Самуэль Морзе еді.Морзенің тәжірибесін әрі қарай жаслғастырған ағылшын Ландсей болды.

Тұңғыш рет дыбыс 1885-87 ж. Американдық жаңалық ашушы Томос Альва Эдисон деген өнер тапқыштың аппаратымен жазылған.Ол фонограф деген аппаратты ойлап тапқан,дыбыс иненің көмегімен валикке түсірілген.Осы аппаратты дамытып,екі жылдан соң фольгаға екі минуттық дыбыс жазылған.1988 жылы ғана 20 жасар эмигрант Вашингтонда жалпақ пластинканы ойлап тапты.Ол дыбыс жазудың тік емес,көлденең түрін ұсынды.Бұл граммафон күйтабаұтардың көшірмесін жасап,оларды көптеп шығаруға мүмкіндік жасады.

Эдисонмен қатар сымсыз байланыс тәжірибесін ағылшындық Уильям Прис те зерттеді.Ал неғұрлым сезімтал,әрі ыңғалы индекаторды француз физигі Эдуард Брайль ойлап тапты.

1903 жылы алғаш рет Берлинде сымсыз телеграфты дасыту жөнінде Халықаралық конференция болды.Сол жиында радиотелеграфия деген терминді қолдануға ұсынылды. Міне осылай алғашқы дыбыс жазу аппаратарының салған негізі бойынша бүгінгі электроенды құралдардың тарихы қалыптасқан еді.