- Перғауын Яхмос патшалығы Орта патшалық дәуірі соңынлда перғауындар билігі әлсіреп елде экономикалық құлдырау басталды. Бір жағынан бас көтере бастаған нормахтар билікке таласып, екіншіден азиялық көшпенділер үздіксіз шапқыншылығы екіншіден азиялық қарапайым халықты мезі етіп елдің ішінде көптеген толқулар етек жайды. Әсіресе 1700 жылдары алдыңғы Азиядан келген гиксос тайпалары жаугершілік соғысы Мысыр патшалығын ойсыратып жіберді.Олар төменгі мысырды жаулап алған өз астанасы аверичсті сонымен қоймай қалған мысырлықтар алым-салым жинап отырды. Үстемдік еткен гиксостар мысырды жүз жылдай билеп төстеді. 1600жылдары Отаршылдықтан құтылу үшін әрі мысырды қайта бір орталыққа бағындыру үшін Фив билеушілері азаттық соғысын жүргізді. Соғыстың нәтижелі аяқтау перғауын Яхмостың үлесіне тиді.Сөйтіп ел бірігіп бір патшалыққа айналды. Перғауын Яхмостың қалған әулеті елді екі ғасыр бойы биледі. Фиван билеушілері азаттық соғысының көсемі болуымен елді азат етумен халық арасында үлкен құрметке бөленіп,патшалықта мерейлер үстем болды. Соның арқасында бүкіл мысыр патшалығының байлығын өз меншігіне пайдалануға осы тұстағы перғауындар билігі өздерінің ата-бабаларының билігін әлденеше рет асып түсті. Оларды қарапайым халық құдайға теңеп тәңірдей табынды. Мемлекеттік тәртіпті күшейту үшін күн құдайы амонды тұрақты күшті әскер ұстаған патшалар осы кезеңде жан-жағындағы елдерді бағындырып байлықтарын талам таражға салып,байып отырады. Асып-тасып жатқан байлықтың өздеріне айтулы храм ғибадатхана салдыра бастады.
Осындай құрылыстың бірі Фив сәулеті өнерінің маржаны болып табылатын әйел патша Хатшепсут ғибадатханасыСәулет кешені баяғы Деир-Әл-Бахри аңғарында Менхутеп ғибадатханасының жанында тұрғызылды. Хатшепсут ғибадатханасының жанында тұрғызылды. Бірақ көлемді аумағымен әшекей безендірілуімен одан асып түседі. Қабырғалары көптеген алуан түрлі бедермелі суреттермен жазулармен көмкерілген. Керегенің бірінде патшаның сомали еліне жасаған жорығы ол жақтан әкелген асыл бұйымдары туралы шежіре баяндалған. Алдыңғы алаңда 200ден астам құдай түріндегі патшаның мүсіндері қойылған сонымен қатар ніл жағалауында кешенге қойылған екі жағында хатшепсуттың сфинкстері сап түзеген. Міне, осылай мүсін мен сәулет өнерін тоғыстыра отырып табиғатпен байланыстыру үлкен кемеңгерлікті білімділікті керек етеді.
Ғибадатхананы тұрғызған сәулетші семут болды. Мысыр тарихында 15 ғасырдың аяғымен 16 ғасырдың басында перғауын аменхотеп баласы аменхотеп –4ші елде ірі саяси экономикалық діни реформа жүргізді, бұрынғы саяси діни ағымға қарсы шығып осыған дейінгі табынып келген мысыр құдайының жорыққа шығарды.Ең негізгі жалғыз құдай деп күн құдайы атонды айтады. Патша өзін сол атон құдайының жалғыз баласымын деп жар салды.
Вавилон өнері Шумер, Аккад өнерінен кейін б.э.дейінгі екінші мыңжылдықта осы аймақта әр түрлі мәдени орталықтар пайда болды. Осы тұста Оңтүстік Қосөзен аймағы Вавилонның қол астына қарап бір мемлекет құрады, кезінде тек аудандық кішігірім қалашық болып табылатын Вавилон қалашығы ірі аумақты күшті мемлекеттің астанасы болды. Қала жан-жақты өркендеп дүниенің әр түрлі елдерімен қызу қарым-қатынас орнатты.
Мысыр перғауындары осыдан кейін де өз биліктерін Мысыр жерінде тиянақтай түсті . Экономикалық шаруашылық реформалар жүріп, әскери күш шыңда лып, қуатты мемлекетке айналды. Патша биліктері перғауындар Сенсурет Аменхотеп тұсында барынша шыңдайды. Олардың тұсында жазиралы Нубии жері басып алынып өз иеліктерін қаратты.Жаңа жерлерге тұрақтап иелік етуге ірі қорғандар биік те берік тісті мұнаралар және каналдар салынды. Фаюм жазығында суландыру жүргізіліп елдің экономикасын біраз өркендеді. Сонымен бірге осы кезеңді сәулет өнері бейнелеу өнері де біраз алға дамыды. Сәулет кешенінің әсіресе патша Аменхотеп ғибадатханасының айрықша атап өтуге болады. Бұл ғимарат айрықша патша бұйрығымен тұрғызылған.
2.Хатшепсут ғибадатханасы Орта патшалық дәуірі соңынлда перғауындар билігі әлсіреп елде экономикалық құлдырау басталды. Бір жағынан бас көтере бастаған нормахтар билікке таласып, екіншіден азиялық көшпенділер үздіксіз шапқыншылығы екіншіден азиялық қарапайым халықты мезі етіп елдің ішінде көптеген толқулар етек жайды. Әсіресе 1700 жылдары алдыңғы Азиядан келген гиксос тайпалары жаугершілік соғысы Мысыр патшалығын ойсыратып жіберді. Олар төменгі мысырды жаулап алған өз астанасы аверичсті сонымен қоймай қалған мысырлықтар алым-салым жинап отырды.
Отаршылдықтан құтылу үшін әрі мысырды қайта бір орталыққа бағындыру үшін Фив билеушілері азаттық соғысын жүргізді.Соғыстың нәтижелі аяқтау перғауын Яхмостың үлесіне тиді. Сөйтіп ел бірігіп бір патшалыққа айналды. Перғауын Яхмостың қалған әулеті елді екі ғасыр бойы биледі. Фиван билеушілері азаттық соғысының көсемі болуымен елді азат етумен халық арасында үлкен құрметке бөленіп,патшалықта мерейлер үстем болды. Соның арқасында бүкіл мысыр патшалығының байлығын өз меншігіне пайдалануға осы тұстағы перғауындар билігі өздерінің ата-бабаларының билігін әлденеше рет асып түсті. Оларды қарапайым халық құдайға теңеп тәңірдей табынды. Мемлекеттік тәртіпті күшейту үшін күн құдайы амонды тұрақты күшті әскер ұстаған патшалар осы кезеңде жан-жағындағы елдерді бағындырып байлықтарын талам таражға салып,байып отырады. Асып-тасып жатқан байлықтың өздеріне айтулы храм ғибадатхана салдыра бастады.
Осындай құрылыстың бірі Фив сәулеті өнерінің маржаны болып табылатын әйел патша Хатшепсут ғибадатханасыСәулет кешені баяғы Деир-Әл-Бахри аңғарында Менхутеп ғибадатханасының жанында тұрғызылды. Хатшепсут ғибадатханасының жанында тұрғызылды. Бірақ көлемді аумағымен әшекей безендірілуімен одан асып түседі. Қабырғалары көптеген алуан түрлі бедермелі суреттермен жазулармен көмкерілген. Керегенің бірінде патшаның сомали еліне жасаған жорығы ол жақтан әкелген асыл бұйымдары туралы шежіре баяндалған. Алдыңғы алаңда 200ден астам құдай түріндегі патшаның мүсіндері қойылған сонымен қатар ніл жағалауында кешенге қойылған екі жағында хатшепсуттың сфинкстері сап түзеген. Міне, осылай мүсін мен сәулет өнерін тоғыстыра отырып табиғатпен байланыстыру үлкен кемеңгерлікті білімділікті керек етеді.
Ғибадатхананы тұрғызған сәулетші семут болды. Мысыр тарихында 15 ғасырдың аяғымен 16 ғасырдың басында перғауын аменхотеп баласы аменхотеп –4ші елде ірі саяси экономикалық діни реформа жүргізді, бұрынғы саяси діни ағымға қарсы шығып осыған дейінгі табынып келген мысыр құдайының жорыққа шығарды. Ең негізгі жалғыз құдай деп күн құдайы атонды айтады. Патша өзін сол атон құдайының жалғыз баласымын деп жар салды. Eжелгі көне дәуірде өнердің өркекндеген уақыты орта патшалық тұсында болды.Осыған дейінгі замандарда перғауындардың құдайдай дәуірлеген билігі әілсіреп Мысыр патшалығы бірнеше билікке бөлініп ыдырап кетті. Жеке бөлшектелген аймақтарға нормахтар билік жүргіхзді. Бұрын айтқпандай мысыр халқының тағдыры көбінесе Ніл дариясымен көп байланысты болды. Қарапайым халықтың ортақ асыраушысы болған дарияны жеке-жеке иелікпен пайдалану үлкен дау-дамай тартыс артынан экономикалық құлдыраушылық тудырды. Мысыр мемелекетін бұрынғыдан қиянкескі күрес басталды. Нәтижесінде оңтүстік нормахтар мерейі үстем болып, бір орталыққа бағынаған мемлекет болды. Жаңадан үкімет басына келген патшалар өздерінің астанасы Фивте және оның маңайында өткен перғауындардың жолын қуған ірі ғибадатханалар мен кесенелер тұрғыза бастады. Солардың ішіндегі ең елеулісі Гиза пирамидасы сәулет ғимараты перғауын Ментухотеп 1-дің басына тұрғызылған ғибадатхана Ніл дариясында батыс жағалауда Бахиир баурайында салынды. Ғибадатхананың өнер тарихында өзінің ерекшелігімен сәулеттік тың әдіспен тұрғызылған құнды ғимарат.Ғимараттың біраз бөлігі жартастан қашалып тұрғызылды. Бағаналар тізбегінің үстінде маңдайша орнатылған. Негізінен ғибадатхана екі қабаттан тұрады, бірінші қабатта маңдайша бөлігінде ортасында көтерме жол салынған.
- Жаңа патшалық.Кейінгі кезең
Орта патшалық дәуірі соңынлда перғауындар билігі әлсіреп елде экономикалық құлдырау басталды. Бір жағынан бас көтере бастаған нормахтар билікке таласып, екіншіден азиялық көшпенділер үздіксіз шапқыншылығы екіншіден азиялық қарапайым халықты мезі етіп елдің ішінде көптеген толқулар етек жайды. Әсіресе 1700 жылдары алдыңғы Азиядан келген гиксос тайпалары жаугершілік соғысы Мысыр патшалығын ойсыратып жіберді. Олар төменгі мысырды жаулап алған өз астанасы аверичсті сонымен қоймай қалған мысырлықтар алым-салым жинап отырды.
Отаршылдықтан құтылу үшін әрі мысырды қайта бір орталыққа бағындыру үшін Фив билеушілері азаттық соғысын жүргізді.Соғыстың нәтижелі аяқтау перғауын Яхмостың үлесіне тиді. Сөйтіп ел бірігіп бір патшалыққа айналды. Перғауын Яхмостың қалған әулеті елді екі ғасыр бойы биледі. Фиван билеушілері азаттық соғысының көсемі болуымен елді азат етумен халық арасында үлкен құрметке бөленіп,патшалықта мерейлер үстем болды. Соның арқасында бүкіл мысыр патшалығының байлығын өз меншігіне пайдалануға осы тұстағы перғауындар билігі өздерінің ата-бабаларының билігін әлденеше рет асып түсті. Оларды қарапайым халық құдайға теңеп тәңірдей табынды. Мемлекеттік тәртіпті күшейту үшін күн құдайы амонды тұрақты күшті әскер ұстаған патшалар осы кезеңде жан-жағындағы елдерді бағындырып байлықтарын талам таражға салып,байып отырады. Асып-тасып жатқан байлықтың өздеріне айтулы храм ғибадатхана салдыра бастады.
Осындай құрылыстың бірі Фив сәулеті өнерінің маржаны болып табылатын әйел патша Хатшепсут ғибадатханасыСәулет кешені баяғы Деир-Әл-Бахри аңғарында Менхутеп ғибадатханасының жанында тұрғызылды. Хатшепсут ғибадатханасының жанында тұрғызылды. Бірақ көлемді аумағымен әшекей безендірілуімен одан асып түседі. Қабырғалары көптеген алуан түрлі бедермелі суреттермен жазулармен көмкерілген. Керегенің бірінде патшаның сомали еліне жасаған жорығы ол жақтан әкелген асыл бұйымдары туралы шежіре баяндалған. Алдыңғы алаңда 200ден астам құдай түріндегі патшаның мүсіндері қойылған сонымен қатар ніл жағалауында кешенге қойылған екі жағында хатшепсуттың сфинкстері сап түзеген. Міне, осылай мүсін мен сәулет өнерін тоғыстыра отырып табиғатпен байланыстыру үлкен кемеңгерлікті білімділікті керек етеді.
Ғибадатхананы тұрғызған сәулетші семут болды. Мысыр тарихында 15 ғасырдың аяғымен 16 ғасырдың басында перғауын аменхотеп баласы аменхотеп –4ші елде ірі саяси экономикалық діни реформа жүргізді, бұрынғы саяси діни ағымға қарсы шығып осыған дейінгі табынып келген мысыр құдайының жорыққа шығарды. Ең негізгі жалғыз құдай деп күн құдайы атонды айтады. Патша өзін сол атон құдайының жалғыз баласымын деп жар салды.
- Ежелгі Месопотамия өнері Мәдениет пен өнер өркен жайды, бірақ та өкініштісі сол дәуірдегі вавилонның өнер ескерткіштері бізге жетпейді. Олардың болғанын тек қана тарихи шежіре деректерден ғана оқып білеміз. Соған қарамай кейінгі археологиялық қазбалардан кейін біраз өнер көздері аршылып алынды. Соның бірі вавлон қаласының жанындағы көрші мемлекет –қала. Сузакта табылған тас тақтайшада бедермелі шығарма. Онда патша хаммапуридің шамаш құдайдың алдында тұрған бейнесі қашалған осы бедерлеме бейнелеу әдісінде де шумер мен аккад өнерінің ықпалы тиді. Соған қарамй вавилон өнеріне тән нәрсе сабырлық басымдау оқыс қимыл жоқтың қасы. Керісінше сарай адамдарына тән тәкәппар салтанаттық қалыптасқан. Вавилондық мүсіндерде шумерлік ықпалмен жасалғанмен оның өзіне тән нәрсе кескіндеу әдісі. Осындай өзіндік табиғаты бар өнерді махаббат пен сұлулық және құнарлық құдайы иштардың өн бойына байқауға болады. Мұнда мүсін шумерлік иннаны ұқсатып сомдағанмен әиелге тән нәрсе әсем ырғақты дене бітімі бал-бұл жанған жас бетәлпеті өзгеше бір ойнақылықпен өрілген. Сонымен қоса мүсіншінің жетік білімділігі де айқын сезілді. Қосөзен алқабында тағы бір мемлекет хеттер патшалығы өмір сүрді, кіші азияда таулы аймақты жайлаған бұл ел өзіндік ағыммен дербес дамыды. Олардың қаласы оның ішінде астанасы хаттуса биік әрі мықты қорғандармен дамыды.
Хеттердің өнері мүсін өнері олардың сәулетінің ықпалымен қақпаларын біте қайнасып ауыр әсер қалдырды. Және тілсіз табиғаттың дүлей үстемдігі сезілді. Соның бір айғағы ескерткіш Хаттус қаласындағы арыситанда қақпа. Хет павтшалығы аймақтағы мықты әрі соғы техникасы ең озық мемлекет болды. Патшалық ірі тұрақты армия ұстады қос дөңгелекті соғыс арбамен жабдықталды
Жан-жағы қалқандармен қымтырылған ішінде мерген садақшалары бар қару арба өз дәуірінде жауларынга тажалдай болып көрінді. Сондықтан да болар Хет патшалығы жаугершілік соғыста көбінесе жеңіске жетіп отырды.Тіпті кезінде мыср перғауыны рамсес мен соғыста хет патшасы муватали осындай күшті соғыс техникасының күшімен басым түскен болатын.