Заңғылымындақұқықтыңқайнаркөздерімемлекеттіктұрғыданжекетұлғалармензаңдытұлғалардыңіс-әрекеттерін ( мүліктікжәне мүліктікемесқұқықтыққатынастарын ) реттейтінәртүрлінысанда қабылданатын құқықтық нормалардың жиынтығы болып табылады.
Түрлері:
Жалпықұқықтықжәнеоныңбірсаласыретіндеқаралатыназаматтыққұқықтың негізгіқайнаркөзіболыпҚРКонституциясы саналады. ҚРКонституциясыазаматтық — құқықтыққатынастарды реттеудіңнегізгіпринципіжәнеолбарлықазаматтыққұқықазаматтық құқықнормаларыныңнегізгі.
Конституцияның22 , 25 , 26және27баптарындаазаматтардың құқықтарынреттейтінпринциптербекітілген.
ҚРКонституциясыжоғарғыЗаңдықкүшкеие.Қандайда болмаса заңжәнемемлекеттікоргандаршығаратыннормаларыҚР Конституциясынасайболып ,қайшыкелмеуітиіс.
- ҚРКонституциясынаөзгерістерментолықтыруларенгізілгензаң – ҚРКонституциясы62 — бабының3- тармағындабелгіленгентәртіппен қабылдағанзаң ;
- КонституциялықЗаң – ҚРКонституциясының 2- бабының4- тармағында белгіленген тәртіппен қабылданатын заң ;
- Заңактісі – КонституциялықзаңҚРпризидентінің Конституциялықкүшібаржарлықжәнеқаулысы ;
4 . Парламанттіңқаулысы ;
- Сенат пен мәжілістің қаулылары ;
6 . ҚР– сы үкіметінің қаулысы ;
7 .ҚРАзаматтықКодексі – біртектесқоғамдыққатынастарды реттейтінқұқықтықнормаларбіріктіріліп,жүйегекелтірілген заң ;
8 . Лауазымдыадамдардың (ҚРПарламенті,ҚРҮкіметі,ҚРКеңесі,ҚР Соты,ҚРСайлаукомиссиясы,Орталықатқарушыоргандар, жергіліктіӨкілдікжәнеатқарушыоргандар)Құқықтықмәртебесін айқындайтынзаңдардабелгіленгенөзқұзіретінесәйкесқабылданған нормативтікқұқықтықактілер ;
9 .Азаматтыққатынастар, егерәдеттегіқұқықтар ,соныңішінде іскерлікқызметөрісіндегіәдеттегі нормаларҚРаумағындақолданылып жүргеназаматтық заңдарғақайшы келмес -солармен реттелуі мүмкін ;
10 .Министрліктержәнеөзгедеоталық атқарушыоргандар, жергілікті өкілдікжәне атқарушы органдар Кодексте және өзге де азаматтық заң актілеріндекөзделген жағдайлар мен шектерде азаматтық қатынастарды реттейтінактілер;
11. Қазақстан Республикасы қатысушыболып табылатын Халықаралық шарт .
Азаматтық құқықтыққатынас – азаматтық құқықтық нормалармен іріктіретін мүліктік және мүліктік емес өзіндік қатынастар.
- азаматтық қатынас субъектілері тең құқылы ;
- азаматтық құқықтық қатынас пайда болу негіздеріретіндешарттаралынады ;
- азаматтық құқық қатынастыңжауатылығы қалпына келтіру сипатында болды ;
- бұзылған құқықсот арқылы қорғалуы қарастырылады ;
Азаматтық құқықкөлемінебайланыстымүліктік және мүліктік емес құқылы жәнеміндетті тұлғалардыңөзара қатынасының сипаты бойыншаекігебөлінеді:
- абсолюттік қатынас
2. тікелей қатынас
Абсолюттік қатынасдегеніміз – яғни біртұлғаныңқұқығына шексіз міндеттітұлғалардыңміндеттірінеқарсықойылады.
Тікелейқатынас дегеніміз – яғниқатынасқанақтыанықталған тұлғалардыңқатысуы.
Азаматтыққұқық ,құқықтыңбасқасалаларысияқтынақтыбір құқықтықпринциптергеие.
Қазақстан Республикасы Призидентінің 2002жылғы20қыркүйектегі№ 949Жарлығыменмақұлданған Қазақстан Республикасының құқықтық саясат тұжырымдамасы бойынша азаматтық құқықтық негізгі принциптері қатарына мыналарды жатқызуғаболды .
- мемлекеттікнемесе оның әкімшілік аумақтық бірліктерінің азаматтық құқық қатынастарына түскен кезде серіктестіктері алдында қандайда бір артықшылығы немесе жеңілдіктері болмайтынын , ал кез келген ұйымдық нысандағы заңды тұлғалар азаматтық құқық қатынастары субъектілер ретінде жеке тұлғаларға теңестірілетінін және де шетелдік азаматтар мен шетелдік заңды тұлғалар, Республика заңдарында арнайы белгіленген шетелдіктерболса, Қазақстандық азаматтар мен заңды тұлғалар секілді құқықтар мен міндеттерді ,әрі нақ сол тәртіппен иемденетінін білдіретін азаматтық — құқықтыққатынастар субъектілерініңтеңдігі ;
- еңалдымен меншік иесінің өз мүлкін өзінің жеке ұйғарымы бойынша пайдалану мүмкіндігін анықтайтынын білдіретін меншікке қол сұқпаущылық ;
- бұл орайда меншік иесінің өзі құқық өкілеттілігінжүзеге асыруы кезінде өзге адамдардың және мемлекеттің құқықтары мен заңмен қорғалатын мүдделерін бұзбауы тиіс ;
- әрекетке қабілетті азаматтардың немесе заңды тұлғалардың өзмүлкіне иелікетуіне , пайда табуына ,кірістерін таратуына мемлекеттік органдар мен басқада тұлғалардың ықпалетуіне жол берілмеуін білдіретін мемлекеттіңжәне үшінші тұлғалардың жеке істерге және жеке өмірге араласпауы ;
- азаматтық – құқықтық қатынастардың негізгі субъектілері ретінде кәсіпкерлермен тұтынушыларды қорғау ;
Қолданылған әдебиет
Е.Ш.Дүсіпов, О.К.Қағазов Қазақстан Республикасының Азаматтық құқық (жалпы бөлім) Алматы-2006 жыл.