Мемлекеттік тетігі (аппарат)

Мемлекеттікаппарат – қоғамдыбасқаруүшінарнаулықұрылғанмемлекеторгандарыныңбіртұтасжүйесі.Оныңнышандары:мемлекетқоғамдыбасқаратнжәне текқанақызметпеншұғылданатынадамдардантұрады;мемлекеттіңаппаратмекемеменоргандардыңбайланысжүйесі;мемлекет органдарының қызметіұйымдастырушылық,материалдықжәнеәкімшіліккепілдіктері менқамсыздандырылады;мемлекеттік аппаратазаматтардың заңдымүдделерменқұқықтарынқорғауүшінқұрылады.ҚазақстанРеспубликасы“Мемлекеттікқызметтуралы” 5 Заңныңекінші бабында:“Мемлекеттік қызмет – азаматтардыңмемлекеттікоргандарменолардыңаппаратындаконституциялықнегіздежүзегеасырылатынжәнемемлекеттікбасқарудыжүзегеасыруға,мемлекеттіңөзгедеміндеттеріменфункцияларыніскеасыруғабағытталғанкәсібиқызмет”делінген.

Мемлекеттікаппараттыңерекшеішкіқұрылысыбар:олардыңарасындағықатынастарбіржүйегебіріктіріледі.Бұлжүйеніңнегізінэкономика,саясиқарым-қатынастар,сана- сезімқұрады.

Мемлекеттікоргандардыңтүрдеріжәнеқызметі.

 Мемлекеттікоргандарбірнешетопқабөлінеді,оларатқаратынқызметтерінесәйкесжүйе-жүйеге,сала-салағажіктеледі.Мемлекеттіңоргандарөкілеттігініңшеңберінеқарайүштопқабөлінеді.

1).Мемлекттікбилікоргандары:Парламент,ПрезидентжәнеМәслихаттар;

2).Мемлекеттікатқаруоргандары:үкімет,министрліктер,ведомстволар,жергіліктібасқаруоргандары,әкімдер.Мемлекеттікоргандарыныңқұрылу тәртібі меналдынақойылғанмақсаттары.Мемлекеттікоргандарүштопқабөлінеді:өкілеттіоргандар,атқруоргандаржәнесотнемесеқұқыққорғауоргандары.

РеспубликаПрезидентімемлекеттікаппараттаерекшеорыналады,ол үшбиліктіңбірінедежатпайды.Олмемлекетбилігініңбарлықтармағыныңкелісіпжұмысістеуінжәнеөкіметоргандарыныңхалықалдындағыжауапкершілігінқамтамасызетеді.Президент – мемлекеттіңбасшысы,мемлекеттіңішкіжәнесыртқысаясатыныңнегізгібағыттарынайқындайтын,елішінде жәнехалықаралыққатынастарда Қазақстанныңатынанөкілдікететінжоғарғылауазымдытұлға.Президентхалық пенмемлекеттікбилікбірлігінің,Конституцияныңмызғымастығыныңадамжәнеазаматқұқықтарыменбостандықтарыныңнышаныадамжәнеазаматқұқықтарыменбостандықтарыныңнышаныәрікепілі.

Өкілеттіоргандар.Жоғарғыөкілеттіоргандардыхалықсайлайды.Парламент – заңшығаруфункциясынжүзегеасыратынРеспубликаныңеңжоғарғыөкілдіорганы.Оныңөкілеттікмерзімітөрт жыл.Парламенттұрақтынегіздежұмысістейтінекіпалатадан:СенатжәнеМәжілістентұрады.Сенатоблыстардан,республикалықмаңызыбарқаладанжәнеастанасынанекіадамнантиісіншебарлықөкілдіоргандарыдепутаттарыныңбірлескенотырысындасайланатындепутаттардантұрады.7 депутатыПрезиденттағайындайды.Мәжілісреспубликаныңәкімшілік – аумақтықбөлінісіескерілеотырыпқұрылатынжәнесайлаушыларсанышамамен теңбіпмандаттыаумақтықсайлауокругтерібойынша сайланатын67депутаттантұрады.Негізіндезаңшығарутекпарламенттіңқұзіреті,бірақкейдебасқажоғарғыоргандаросыжұмысқакіріседі.Парламенткейбір заңдардықабылдауқұқығынПрезиденткебереді,оныделегаттылықзаңдылықдеп атайды.Қазақстантарихындаекіпалаталықпарламент1995 жылғыконституциясындажарияланған.Бұл Парламенттіңқабылдағанзаңдарыныңсапасынкөтеруге,парламенттібіршаматұрақтыжәнеорнықтыорганғаайналдыруүшінқолданғаншара.Қазқстанныңсайлау жүйесімажоритарлық типкежатады,сайлауғакөпсаясипартияларқатысады.Бұлпалатағасайланғандепутаттар25 жасқатолуыкерек.Қазақстанпарламенттінің ерекшелігінжоғарғыпалатасыныңқұрылуыжәнеоныңқызметбабыкөрсетеді.Депутаттардыңбіржартысыекіжылға,алекіншіжартысытөрт жылғасайланады.Парламентнегізгізаңшығарушыорган. Парламенттіңсессиясыоныңпалаталарыныңбірлескенжәнебөлекотырыстарытүріндеөткізіледі.Парламенттіңүйлестірушіоргандары -бюро,жұмысоргандары – тұрақты комитеттері,бірлескенкомиссияларыболыптабылады.Президентмемлекеттіңжоғарғықызметкерлерінтағайындағандапарламент келісімінбереді,оларданесепалады,соғыс жәнебітіммәселелеріншешеді,халықреферендумтағайындаутуралыбастамакөтереді,конституциялықзаңдылықтуралыжыл сайынжолдауынтыңдайды,өзініңішкісұрақтарыншешеді,жәнебасқа даКонституцияжүктегенөзге деөкілеттіктердіжүзегеасырады.

Құқыққорғауоргандары.ПрокуратураҚРКонституциясының83 бабы.БұлорганмемлекеттіңатынанРеспубликаныңаумағындазаңдардың,ҚазақстанРеспубликасының Президентініңжарлықтарыныңжәнеөзге де нормативтік – құқықтықактілердіңдәлме-дәләрібіріңғайқолданылуын,жеделіздестіруқызметінің,анықтамаментергеудің,әкімшілікжәнеатқарушылық істержүргізудіңзаңдылығынқадағалаудыжүзегеасырады.