Оқытупроцесініңмаңызды компоненттерінің бірі-бақылау,бағақоюжәнеесепкеалу. Бұлұғымдардыңәрқайсысыныңөзіншемәніжәнеерекшелігібар. Олароқутәрбие процесін мұғалімніңдұрысұйымдас-тыру басшылығынабайланысты.
Бақылау- бұл педагогикалықбасшылықтың жәнеоқушылардыңтанымдықіс- әрекетін меңгерудіңфункциясы. Бақылаусызжекеадамның дамуыменқалыптасуынбасқаруғаболмайды. Бақылаудыңпсихология-лықпедагогикалықмәніоқушыларға деркезіндекөмеккөрсету.
Сабақтыңбарлықкезеңдерінде бақылаудың мазмұныоқушыларды іс- әрекетінеынталандыружәнеолардыңбелсенділігіндамытутиіс. Бақылаупроцесінде оқушылардыңалғанбілімдіигеруіжәнебаяндыетуібойыншаоқужұмысыныңсапасытуралытолық хабаралуалуөтеқажет.Осығанбайланыстыбақылаудыңбірнешетүрлерінатауғаболады. Олартақырыптық, бақылау,тарауларбойыншаоқтын-оқтын бақылау, қорытындыбақылау.
Тақырыптықбақылау- оқубағдарламасындағы белгілітақырыптарбойыншаөткізіледі. Сабақтың тақырыбыжәнеәрбіркезеңдері негізіндеоқушылардың білімді, іскерлікті, дағдыны игеруітексеріледі. Соныменбірге , мұғалім жаңатақырыптықкейбірбастымәселелерін өткенсабақтардағыоқуматериалдарыментолықтырады,кейбірұғымдарды, анықтамаларды, ғылымиережелерді оқушылардыңесінесалады.
Тарауларбойыншаоқтын-оқтынбақылау -әрбіртоқсанныңаяғындаоқубағдарламасыныңбелгілітарауыноқыпболғаннанкейінөткізіледі.Бақылаудыңмақсатыоқубағдарламасы негізіндебақылаужұмыстарыжәнетүрлітехникалыққұралдарарқылы әрбіртоқсанның аяғындапәндербойыншаоқушылардыңалғанбілімініңкөлемінжәнесапасын, іскерлігін, дағдысынанықтау
Қорытындыбақылау-барлықпәндербойыншажылаяғындаөткізіледі. Бақылаупроцесіндетақырыптықжәнетараубойыншабақылаунәтижелеріесепкеалынаыды.Оқушылардыңжылбойындаалғантеориялықжәнепрактикалықбілімдерінегізгіемтиханжәнеоқушылардың жылдықүлгерімбағаларыболады. Емтиханменжылдықүлгерімбағаларынан педагогикалықкеңестіңшешімібойыншақорытындыбағаларшығарылады. Бақылауәдістеріарқылыоқушыларжұмысыныңтиімділігіменмазмұнытуралыкерібайланысқамтамасызетіледі.
Оқушылардыңүлгерімінбақылаунәтижесі бақылауарқылыкөрсетіледі. Бағалау депжұмысындағыдербестікті, тапсырманыдұрысорындаунәтижесін білімнің, іскерліктіңжәнедағдының сапасынанықтаудыайтады. Үлгерімдібағалаудыңбілімберужәнетәрбиелік маңызыбар.
Үлгерімдібағалау “балл” есебіндекөрсетіледі.Біздіңмектептердеүлгерімдібағалаужүйесібесбалдыболыпқабылданған:
“5” бағасы- оқуматериалынтолық, дәл логикалықбір ізділікпенайтылғанжауапқақойылады;
“4”бағасы -материалдытолықбіледі, бірақ болар-болмас кемшілігібаржауапқақойылады;
“3” бағасы – жауабынегізінендұрыс, бірақ толықемес, біліміндекейбірпроблемаларескеалынбағанжауапқақойылады;
“2” бағасы – оқушыжауабындақателіктер, білімінде елеулікемшіліктербар;
“1” бағасы -тексерілгеноқуматериалыбойыншабіліміжоқ, толыпжатқан өрескел қателеріүшінқойылады.
Есепкеалу —бұлоқытудың белгілікезеңіндеоқушылар мен мұғалімніңжұмысынжинақтапқорыту.
Үлгерімдіесепкеалудамынадаймәселелердіескеалғанжөн:
- оқу бағдарламасыбойыншатақырыптыжәнетараудыоқып- үйренупроцесіндеоқушылардыңбілімін , іскерлігінжәнедағдысынжан- жақтыбақылаукерек;
- әрбір аяқталған тақырыпбойынша оқушылардың жұмысытуралыжеткіліктітолыққолрытындышығарыпотыру;
- оқушыларға байымдытолықмінездемеберуүшін олардыңбірнеше оқужылындағыстатистикалықүлгеріммәліметтеріне талдау жасауқажет.