Аппелляциялық шағымыдар, наразылықтар бойынша аппеляциялық сатының соты іс мән жайының іс жүзініде анықталуының және қылмыстық заңның қолданылуының дұрыстығын, сондай-ақ істі қарау және шешу кезіндеқылмыстық іс жүргізу заңы нормаларыныңсақталуын тексеріледі.
Істі аппеляциялық шағым, наразылық келіп түскен күннен бастап 14 тәуліктен кешіктірілмей, бірақ үкімге шағымдану мерзімі өткен соң 10 күннен ерте мерзімге босатылуға тиіс. Іс өте күрделі болған кезде, сондай-ақ тараптардың қатысуын қамтамасыз ету жөніндегі шарақолдану қажеттігі мен байланысты немесе басқа да айрықыша жағдайлардааталған мерзім соттың айқындауы бойынша, бірақ 10 тәуліктен асырмай ұзартылуы мүмкін.
Аппеляциялық шағымда, наразылықта шағым,наразылық жолданған соттың атауы, арыз.
ҚІЖК көзделген ережелерге сәйкесзаң күшіне енбеген аппеляциялық немесе кассациялық тәртіппен шағымдануы және наразылық білдіруі мүмкін.
Үкімге шағымдану құқығы сотталушыға, ақталушыға, олардың қорғалушыларымен заңды өкілдеріне, жәбірленушіге және оның өкіліне тиесілі.Азаматтық талапкер, азаматтық жауапкер немесеолардың өкілдері үкімге, оның азаматтық талапқақатысы бөлігінде шағым жасауға құқылы.
Наразылық білдіру құқығы істі қарауғамемлекеттік айыптаушыретінде қатысушы прокурорға тиесілі. ҚР Бас прокуроры мен оның орынбасарлары , облыс прокурорлары мен оларға теңестірілген прокурорлар мен олардың орыныбасарлары, аудандардың прокурорларыжәне оларға теңестірілгенпрокурорлар мен олардың орынбасарлары істі қарауғақатысуына қарамастан өз құзіреті шегіндеүкімге наразылық білдіруге құқылы.
Аудандық және оған теңестірілген соттардың үкіміне облыстық және оған теңестірілген сотта аппеляциялық жне кассациялықтәртіпте шағым берілуі, наразылық білдіруі мүмкін.
Кассациялық тәртіпте:
Аппеляциялық тртіпте қарауға жатпайтын аудандық және оған теңестірілген соттардың үкімдеріне – облыстық және оғантеңестірілген соттардың сот алқасы;
Облыстықы соттардың біріншіаппеляциялық сатыларының үкімдеріне ҚР Жоғарғы Сотыныңқылмыстық істер жөніндегі сот алқасына;
ҚР Жоғарғы Соты бірінші сатысыныңүкімдеріне ҚР Жоғарғы Сотының Төрағасына шағым берілуі, наразылық білдіруі мүмкін;
Үкімге шағымданған наразылық білдірген адамөзінің шағымын, өзінің шағымын аппеляциялық немесе кассациялық сатыларда сототырысы басталғанғадейін қайтарып алуға құқылы.
Шағымдар, наразылықтар үкім қабылдағансот арқылы беріледі. Аппелляциялық және кассациялық сатыларға тікелейкеліп түскен шағымдар, наразылықтар осы ҚІЖК 401-бабының және 402-бабының екінші бөлігінің талаптарын орындау үшінүкім қабылдаған сотқажіберуге жатады. Істі екінші қайтара қараған кезде шығарылғанүкімге жалпы тәртіпте шағым берілуі мүмкін.
Бірінші сатыдағы соттың үкіміне шағымдар, наразылық білдірулераппеляциялық және кассациялық тәртіпке үкім жарияланған күннен бастап 10 тәулік ішінде, ол қамауда ұсталғансоттаушыларғаоған үкім көшірмесі табыс етілген бастан нақ сол мерзімге жасалуы мүмкін. Үкімге шағым жасау үшінбелгіленгенмерзім ішініде іс соттан талап етіле алмайды. Мерзімі өткеннен кейін берілген шағым, қарсылық қараусыз қалдырылады.
Шағым беруге, наразылық білдіругемерзім дәлелдісебептермен өтіп кеткен жағдайда шағым беруге,наразылық білдіруге құқықғы барадамдар үкімді қабылдаған сотқа өтіп кеткенмерзімдіқалпына келтіру туралы өтініш жасай алады. Мерзімді қалпына келтіру туралыөтінішті істі сот талқылауыкезінде төрағалық етуші судья, ал ол ұзақ уақытбойы болмаған кезде осы соттың басқа судьясысот мәжілісінде қарады, ол өтінішті қозғаған адамдытүсінік беру үшін шақыртуға құқылы.
Өтіп кеткенмерзімдіқалпына келтіруденбас тарту туралы судьяның қаулысына жоғары тұрған сотқашағым берілуі, наразылық білдірулері мүмкін, ол өтіп кеткен мерзімді қалпына келтіруге және ҚІЖК-ң 401-бабында және 402-бабында ІІ-бөлігінде баяндалған талаптарды сақтай отырып шағым, наразылық бойыншаісті қарауғақұқылы.
Үкімді қабылдаған сот шағым беру немесе наразылық білдіру туралы сотталушыны немесе ақталушыны, қорғаушыны, айыпталушыны, жәбірленушіні және оның өкілі, сондай-ақ егер шағым, наразылық олардың мүдделерінқозғайтын болса, азаматтық талапкерді, азаматтық ауапкерді немесе олардың өкілдерінхабардар етеді. Шағымның, наразылықытың көшірмесі аталған адамдарға беру мерзімі көрсетіле отырып оларға жазбаша түрде қарсылық беру мүмкіндігі түсіндіріліп жіберіледі.
Шағымға, наразылыққа келіп түскенқарсылық іске тігіледі. Тараптар шағым, наразылық негіздерін не басқа тараптыңшағымына, наразылығына қарсы жазылған қарсылық негіздерін растау үшін сотқа жаңаматериалдар табыс етугенемесе іс аппеляциялық тәртіпте қаралатын болса, өздері атаған куәгерлер мен сарапшыларды сотқа шақыру туралыөтініш жасауға құқылы.
Шағым беру және наразылық білдіру үкімінің орындалуын тоқтата тұрады. Үкімге шағымдану, наразылық білдіру үшінбелгіленген мерзім өткен соң, үкім шығарғансот істі түскеншағымдар мен, наразылық пен және оғанбілдірілген қарсылықтар мен бірге аппеляциялық немесе кассациялық сатыда жібереді, бұл туралы тараптарға хабарланады.