Граматиканыоқып үйренудетілдіңсан қилысырларындақанығамыз. Тілдіңтүрліқұбылыстары тілғылымыныңәрсаласындақарастырылады. Мәселен,тілдегісөздер,олардыңбарлығыныңжиынтығы – лексикология саласында,тілдіңдыбыстықжүйесіфонетика саласында,сөздердіңформаларыморфология,ал сөзтіркестеріменсөйлемсинтаксиссаласындақарастырылады. Қазақ тіліметодикасықазақ тілін зерттейтінтілғылымыдеректерінесүйенеді.Сондықтантілдіңметодикасытілғылымымен,ғылымиграматикамен өтетығыз байланысты.
Оқушыларбастауышкластаграматикажөніндеқарапайымғана мағлұматаралады. Әринебұлмағлұматтарғылымижағынантолық дәлелденгендеректер.
Мектепке алғаш оқуғакелген кезде балаларзаттар мен құбылыстардыәлде деболса, тұтаскүйіндеқабылдайды, оларды талдап,ішкізаңдылықтарын,себептерін,байланыстарынажыратақабылдауға әлітмашықтанбағандықтан, обьектініқабылдау қиындауболып баражатса, ол дереуекіншісінеауыса қояды. Тіптіоларзаттардыңжекебөліктерінжәне белгілерін тізбектепайтып та береді, бірақ ондажүйе, мән жоқ, негізгіжағдайынайыраалмайды.
Мектепке келумен байланыстыбастауыш сыныпоқушылары грамматиканыжүйелі түрде оқып үйренугекіріседі, қазақтілініңәдебинормасыментанысабастайды.
Бұлжұмыстардыұйымдастырубарысындаосы жастағыбалалардыңдүние танымерекшеліктерінестеншығаруға болмайды. Мысалы, грамматикада берілетінтүсініктер балаларұғымына сай келеқоймайды. «Зат, сын, қимыл» т.б.с.с сөздер олар үшін дерексіз(абстракты)болады да, ондайұғымдардыәлсін-әлсіннақтылаптүсіндіріп отыруарқылығанабірте-біртемеңгеріп бастайды. Немесебастауышсынып оқушыларына«ұйықтау, қайғыру, ойлау»сияқтысөздердіетістіктер дептүсіндіруде оңайғатүспейді.
Бастауышсыныпбалаларысөздерініңтек нақтылексикалықмағынасынқабылдап үйреніп қалады да, грамматикалықформасыбір-бірімен тығыз байланыста, бірлікте болады. Мысалы,жақсылық, адамгершілікдегенсөздерзаттыңсапасын,соған тән белгінібілдіреді. Грамматикалық жағынаналыпталдағанда бұлсөздердерексіз ұғымдарды білдіреді де, зат есімге жатады.Осы сияқты сөздердің өзмағынасыменграмматикалық мағыналарыныңрасында кездесетінқайшылықтардыоқыту барысындажойып,бір-біріннақтылай, саралап айқындайтүсетіндей,әдіс – тәсілдертауыпқолдану қажет.Мұндай әдіс- тәсілдерді және онықандайжағдайларда, қалайшақолданужолдарынграмматиканыңметодикасы белгілейді. Мұндаграмматиканың методикасыпсихологияғылымыныңдеректеріне сүйенеді.
Сонымен қатарбастауышсыныпоқушыларыжазубарысында өздеріоқып үйренгенережелерінпайдалана білмейді, оларбір орфографиялыққұбылысты екіншіменшатастырады.Психологтарбұлфактілердізерттеуарқылы анықтайотырып,балаларды ақыл-ойәрекетін үйрету қажеттігі жөніндемәселекөтеруде. Ақыл-ойәрекеті балаларға бір құбылыстан екінші құбылысты ажыратабілуге жәнежалпылай білуге көмектеседі. Осыған орай, қазіргі кездеметодикабалаларға сауаттыжазудымеңгерудіңанағұрлымтиімдіәдіс-тәсілдерімен жолдарынзерттеуде, яғниережені білуден сол ережеге сай, баланың бойындадағды, шеберлікжасалатындайжаттығужүйесінбелгілеуді талапетіп отыр.
Грамматиканың методикасы тіл біліміжәне психология ғылымдарынасүйенуменқатар, педагогика ғылымының принциптерін басшылыққа алады. Совет дидактикасының негізгі принциптерібойыншаоқу материалы оқушылардың ұғымына сайболуы керек.
Тілді жүйелітүрдеоқуғаенді ғанакірісебастаған 8-9 жастағы бастауыш сынып оқушыларының психологиялық ерекшеліктерінескеалсақ, бұлардытілгеүйретубарысынданақтылау жақтарына көбірек көңілаударуқажеттігітуады. Мұндакөрнекіліктің орасан зорпайдакелтіретінімәлім.
Дидактика талабыныңбірі оқытудың саналылығы, яғниоқушылардың сабаққа саналытүрде қарауы,материалды саналы меңгеруі болып табылады.Бұл үшін мұғалімбалалардықызықтырып,өзінетартып, өзойының барысынбайқауға, бақылауға, салыстыруға,бірі мен екіншісініңарасындағыұқсастықтар мен айырмашылықтарды табуға,қорытынды жасауға,жалпылауғаүйретуі тиіс.
Оқытудың міндетіжаңа тақырыпты түсіндірудіқамтамасызетіп қою ғана емес, соныменқатар негізгіфактілерді,анықтамаларды, ережелерді балалардыңесіндеберіксақтап, тұрақтандырудағдыларынқалыптастыруболып саналады.Егероқушы тілдіңқандай даболмасынбір құбылысынанемесе жазузаңдылығынатүсінбесе, онда ол солмәселеге арналғананықтаманы неережені(тіпті болмасатерминді)жаттап,құрмеханикалықжаттап алған нәрсеесте ұзақсақталмайдыжәне оныпрактикадақолдана алмайды.Ендешеол іскеаспайтынқұрғақ,пайдасышамалыбілімболып қалады.
Дидактикаталабытұрғысынаналғандаоқушыларғатіл үйретудеолардыңзейін қою, ойлау, естесақтаубелсенділігінтудыратынметодикалықәдіс- тәсілдердіңтиімділігі көрсетіледі. Оқушытекмұғалімніңайтқанын немесеоқулықтағыдайын материалдығанамеңгеріп қоймауыкерек, сонымен қатарөзкүшімен, өздігіненбақылау арқылықорытынды ережешығараалатындай,берілген тапсырмалардыөз бетіменорындайтындайболуға тиіс.
Дидактиканыңкүрделібіршарты -мектептегіоқытудыңжүйелілігіменменсабақтастығы. Заттармен құбылыстардыанық түсінуүшін оны басқазаттарменбайланстырыпқарау керек, яғни бөліп алыпқарамай,басқазаттар м енқұбылыстардыңсистемасындақарастырған жөн.
Бастауышмектептердегіоқытудыңжүйелілігі туралыайтқандаоқушылардың әрсыныптаалған білімікелесі сыныпқадайындықболатындай,яғниоқуды онан әріжалғастырудыңберікнегізіболатындайдәрежеге жетуі қажет.Сонда ғана баладаалдыңғысыныптаберілгенбілім менқалыптасқандағдыбұзылмай, жетілеберуінемүмкіндікжасалады.
Оқыту текбілімберу ғана емес, сонымен біргебалалардыжан-жақтыжетілдіружәне тәрбиелеу, шеберлікжәнедағдыменқаруландыратүсуболып саналады.
Грамматика менемлесабақтарыүшініріктеліпалынатынматериалдар оқушыларғатәрбиеберу жағынанда маңызыды,бағалы болуғатиіс. Ал сабақжүргізупроцесінде қолданылатынметодикалықәдіс-тәсілдер тақырыпты оқушыларжақсы түсіну үшін жағдайжасап қана қоймайды, соғансәйкес, балалардыңжан-жақты дамуына да әсерететіндейболғаны жөн.Дағды мен шеберлікәрдайымжаттықтурыжұмыстарнталап етеді,мұғалім балалардыңалдарынабелгілібір мақсатқойып, соғанжетужолдарынқарастырады;күрделіжұмыстардыбөлшектей отырып, қандайда болмасын бір әрекеттіорындаудың тәсілдерінкөртетеді. Балалармұғалімніңтапсырмасынорындаубарысында оның айтқан,көрсеткен тәсідеріншеберлікпенқолдануғаүйренеді, дағдылана түседі.
Грамматикамен жазудың методикасында қазіргікездемектептесабақ беріпжүрген озат мұғалімдердіңшеберлікпен қолданған әдіс – тәсілдеріде ескеріледі. Мектептердіүлгермеушіліккеқарсы қүрес барысында көптегенмұғалімдертиімдіметодикалықжүйежасады. Бірқатармұғалімдер қазақтілін үйретусаласындазерттеужұмыстарын жүргізді. Міне, сондай жұмыснәтижелеріметодиканыдамытуғақосқан үлесболып табылады да, грамматикамен емлеметодикасынжоғарысатыға көтеретүседі.