Мұсылмандық құқықтану ілімінің өзі бастауын жалғыз ғанақұраннан алып, бүкіл қағида ережелерін, сондай-ақ оларға деген қосымшаларын тағы да сол құранға сүйеніп таратады.
Шариатты – жол бастау, даярлау, ол оның қағидаларын ахкам шешім, ереже, заң, бұйрық т.б. деп атайды. Шариат исламның негізгі заңдылықтарына сүйеніп, оны құлпырта түсетін заңдар жиынтығы. Шариат ілімі кәләм және фикт ілімдері болып 2-ге бөлінеді.
Кәләм-сенім хақындағы догмалық ілім. Ол дін негіздерін анықтап дәлелдеп көрсететін қағидалар мен ережелерден тұрады.
Кәләм ілім — Алла болмасын танып бөлуден басқа 4-бөлікке бөлінеді.
- Таухид-Алланың бірлігі.
- Адалат — Алланың (адалдығы) әділдігі;
- Набууат – пайғамбарлық.
- Шиад — өліп тірілу және шын өмір.
Шиитер бесінші етіп – имаят, яғни исламдардың мирасты болуын қосады.
Фикһ – түсінік, білім, ғылым,кейіннен құқықтану – мұсылмандардың азаматтық тұрмыс-тіршілігіне қатысты қағида – ережелері.
Таухид (Алланың бірлігі) – бұл исламның біріншідогмасы, яғни «Лә илаһи илла Алла» (Алладан өзге тәңір жоқ) деген сөзмұсылмандықтың бірден – бір белгісі т.б. Ислам діні бойынша бұл сөйлемді тілімен айтып, жүрегінесіңірген кісі, Ислам дініне кіргенболып саналады. Бұл сенімді: Иман, ал сенушіні: Мүмін деп атады. Негізінен мүмін мен мұсылман бір ұғымда айтылды.
Набууат (пайғамбарлық) – Ислам діні б/е
Адам Атадан Мұхаммед пайғамбарға дейінгі аралықта адамзат баласына 124000 пайғамбар жіберіліпті. Олардың ішінде ең соңғысы мұхаммет пайғамбар саналады. Х-ғасырға дейін шариаттың дамуы Құран мен Суннаны талқылауы арқылы ол талқылауды мұсылман заңгерлерін «муджтахид», «муфти» деп атады. Олардың көпшілігі құран мен 1000 деген хадистерді жатқа білген.
Муджтахид (-зерттеушісі, ғылым), — ол шариғаттың негізгі мәселелерінен өз бетінше шешім қабылдауға құқылы. Сонымен қатар Мұджтахид араб тілін, Құран мен оның түсіндірмелерін және кем дегенде 3000 хадисті түсіндірмелерімен мүдірмей жатқа айтуы тиіс.
Муфти (пәтуә — беруші) – шариғаттыңнегізгі шарттарына сүйене отырып, даулы пікірлердішешіп пәтуәға келтіріп, шариғаттың өзегті ережелеріне түсінік беретін, шариғат белгілері
Муджтехидтер ислам дінінде қалыптасып қалған жағдайларда өз қалпында аятауға, және оған барынша құрметпен қарауға тырысты. Сонымен қатар жаңа қоғамдық қатынастарды реттеу мақсатында тәртіп ережелер мен нормаларды қалыптастырды.
Айта- кететін жәйт осы тұстарда шариат құрамына (ру-тайпалық) исламға қайшы емес ру – тайпалық салт – дәстүрлерде енді.