Жоспары:
- Когнитивизм — қазіргі әлеуметтік психологияның басым бағдары ретінде.
- Зерттеудің бастапқы принциптері мен мәселелері. Когнитивтік сәйкестілік теориясының жалпы сипатгамасы.
- Когнитивті диссонанс, коммуникативті акт, құрылымдық баланс теориясы.
Лекцияның мақсаты: Когнитивизм қазіргі әлеуметтік психологияның басым бағдары ретіндегі теорияларды оқып үйрену.
Лекцияның мәтіні:Адамдар бойындағы конструктілер — санына, олардың сипаты, өзара байланыстарына тәуелді бір-бірінен ерекшеленеді деп тошпыланады. Осындай белгілердің жиынтығы — адамның когнитивті күрделілігінің белгілі деңгейін құрайды. Адамның когнитивті күрделілігі мен қоршаған әлемді талдау қабілетінің арасында тәуелділік бар екені эксперимент жолымен дәлелденген. Неғүрлым когнитивті күрделілеу адамдар қабылдағандарды тезірек интеграциялай алады, тірі объектілерде қарама-қарсы қасиеттері болған күнде де, яғни мәселені шешуде «когнитивті қарапайым» адамдарға қарағанда қателіктерді аз жасайды. Топ 8 ішіндегі қарым-қатынас процесі » когнитавті күрделі» және * «когаитивті қарапайым» больш, топ мүшелерінің өзара санының сөйкестігіне байланысты анықталады. Әрине, бірлескен іс-. өрекетте когаитивті күрделілігі әртүрлі адамдар жолыққаңда, олардың өзара түсінісуі қиын болатыны түсінікті: біреуі бәрін тек ақ пен қара деп түсінсе, екіншісі олардың арасында түрлі сеанстар (өзгешелік, реңк, түр) болатынын біліп, бір-бірінің көзқарасын қабылдамайды. Тіпті «күрделіліктің» өзі де екі түрлі өлшемде болатыны анықталған: адамның ішкі жан дүниесі күрделі (немесе қарапайым) болса, екіншіден, сыртқы ортаны қабылдауы да не күрделі, не қарапайым болады.
Алпысыншы жылдардан Батыстағы гуманитарлық ғылымдардағы аса маңызды бағыттардың бірі постмодернизм болып табылады. Оның пайда болуына әсер еткен негізгі идеялар лингвистика мен жалпы тіл тану ғылымдары аясында пайда болады.Белгілі швейцарлық тілтанудың маманы Фердинанд де Соссюр (1857 – 1913) айтуынша тіл ол ұғымды білдірудің бейтарап және пасық түрі емес..Және сөз бен заттар біртекті үйлесетін екі тілді де кездестіре алмайсыз.. Осыдан Соссюр сөз бен жазуды өзіндік заңдары бар лингвистикалық құрылым ретінде қабылдау керек деген қорытынды жасады.,Тікелей цитатасын келтірсек: «язык – это не окно в мир, а структура, определяющая наше представление о нем». Бұл егер тілдің құрылымы мұндай беделге ие болса, онда мәтіннің мағынасы одан кем емес байланыста. Автор өзінің ойын оқушыға нақты жеткізе алады деген түсінік төңірегінде мәселелер туындады. Мәтіннен тыс тұрған обьективті тарихи методтың болуы іс жүзінде мүмкін емес және тек лингвистикалық ресурстардан құралған санақ нүктесінің интерпритациясы ғана болады. .
«Мәдениет және жеке тұлға» теориясы 20-шы жылдардың аяғы мен 30-шы жылдардың басында дами бастады. 1932 ж боастың шәкірті Р.Бенедикттің атақты «Мәдениет конфигурациясы» мақаласы жарық көреді, мұнда да ол өзінің жаңашылдық идеясын ұсына отырып, мәдениеттер арасында негізгі айырмашылықтар бар және де әр мәдениет өзінің даминанттылығымен ерекшеленеді. Мәдениеттердің типологиясын құрастырғанда Бенедикт Ф.Ницшенің аполлоникалық және дионисикалық түрлі мәдениет идеяларын қолданады.Үндістердің пуэмбло тексерулерінің нәтижесінде олардың мәдениетіне, апалионикалық түріне қисынды, бір жақты, парасатты, сырттай қарауға мүмкіндік берді. Ол мәдениеттің мінездемелік өкілінің негізгі тірегі шеттен шығу деп санады. Пуэбило ұстамдылық пен баланс жасауды бәрінен жасауды бәрінен де артық
Бақылау сұрақтары:
- Когнитивизм — қазіргі әлеуметтік психологияның басым бағдары ретінде.
- Зерттеудің бастапқы принциптері мсн мәселелері.
- Когнитивтік сәйкестілік теориясының жалпы сипатгамасы.
- Когнитивті диссонанс, коммуникативті акт, құрылымдық баланс теориясы.
- Когнитивизм қазіргі әлеуметтік психологияның басым бағдары ретінде