Франция өнері. Француз өнерінің 17 ғасырда классицизм табиғат көріңнісі бағытыменг қоса шыншыл бағыт өмірге келді. Осы бағыттың нағыз шебері Луи Ленин болды. Ол жұмыстарында ешқандай әсерлеусіз қоспасыз күнделікті қарапайым тілмен бейнелей білді. Сондай жұмыстың бірі “Әжейге қонаққа келу” картинасы.
Француз борроксын дамуға өздерінше үлес қосқан тағы бірнеші әйгілі суретшілер болды, олар: Жак Калло Жорж Де Латур, Пьер Пюже.
Франция королдары Италияға барғван сапарларында олардың жаңа өнеріне өз еліне сіңірудәі көздеді. Сондықтан де ең үздік шебер суретшілерді рның ішінде Леонардо да Винчиді корол сарайын джұмыс істеуді шақырды. Ұлы суретші өмірінің соңғы сәтіне дейңн Франция королі Францизко 1 дің сарайныа қызмет етті.
Бұл Италия өнерін Франция тақырыбына сіңіру іске аспады. Француздан өз ренесансын тудырды. Ол әсіресе сәулет өнерінде өзіндік бейнеге ие болды. Өте әдемі де әсерлі ертедегідей сарай замоктары, әсіресе францизко 1 тұсында көптеп тұрғызды. Соның бірі королдің аңшылық замогы Шамбор.
Замоктың шатыр жағы бір таңғажайып орамдар іспектес жасалған.шатыр терезесі сол кездегі француз сәулет өнеріне тән нәрсе. Сол елдің ренесанстық белгісі сондықтанда оны басқа елдердің сәулетті ғимараттарынан тез ажыратуға болды.
Францияда қайта өрлеу лдәуірі кезінде мүсіндеу өнері да дамыды. Сол кезде өзінің шеберлігімен кқөзге түсен мүсіншінің бірі-Жан Гужон болды. Ол Вувер сарайын көкемдеді. Оның джұмысынды француздың нәзік те жоғарфы шебюерлікпен берілген табиғаи болмысы айқын сезіліп тұрады. Оның сомдаған бейнелерінің бір ерекшелігі өте сымбатты сұңғақ болып келуінде.Жан Гужоннан кейін де өнер көбіне келген мүсіншілер оның осы әдістерін талай қайталады. Жан Гуанжонның сондай жұмыстарының бірі құмыра ұстаған әйелдер бейнесі.
Франция мүсін өнерінің ең озық үлгілерінен нәр алған тағы бір атақты мүсіншісі Жермена Пилона болды. Оның зЗират басына тұрғызылған мүсін тұғырлары керемек шеберлікпен тапқырлықпен айшықты сомдалған. Жартылай жалаңаш, жастыққа жатқызылған мүсіндер сол кезде Францияда өзінше біржаңалық еді., сондай жұмыстың бірі –Генрих-2 мен Екатер ина Медичидің басына тұрғызылған тұғыр-тастар.
Француз сұңғат өнеріндеь ренесанс бағытта көзг түскен смуертшілер әкелі балалы жана Клуэ мен француа Клуэ болды. Бүұл екеуіде сарай суретшілері болды. Жанр Клуэ корол Француа 1 тұсында соған қызмет етіп оның тамаша портртеттерін өмірге әәкелді. Алтын трүсі жібек киімді ашық сары қызғылт боячулар мен дейнелеп бояулар байланысын сәйкестігін тамаша бере алған.
Қайта өрлеу өзінің белгілі үй жихаздарына енгізді. Жихаздар көбінесе қозғалмалы болды, сонымен қоса құтты бір кішкене сәутеттік құрылысқа ұқсайтын еді. Олырдың бұрыштары ікшкене бағаленалармен жақтауларымен карзина, пелястерлерм мен көмкерген.
Француз көркем өнері кемеңгерлік аса үздік туындысы болды. Египеттегі пирамидалар афиндағы немесе софия соборы сияқты париждік ғасырлар бойы өзінің өмірге әкелген халықтың идеялары мен ғасырдағы қалыптасқан мәдениеттің куәсі болатын құнды. Готикалық мүсін өнері жайында ерекше айтарлықтай әңгіме бар. Готикалық ғимараттар салуда үлкен ролъ атқарған архитектуралық формалар мен тастан өрілген гүлдер сияқты мүсіндердің немесе бедерлердің үйлесім табуынан туындайды.
Рим соборы осында Жанна дАрк өзінің жеңіс туын осында әкеліп қойған атақты шартр соборымен бірге кемелденген француз готикасының готикалық сәулет өнерінің шыңы болды. Оның бас фасады париждегі собор сияқты торлы терезелері бар екі биік мұнарасы аспанмен таласқан үш қабаттан тұрады. Үйдің биіктігі көлденең көрінісіне қарағанда ерекше тұлғаланып жеп-жеңіл ңәзіктігімен салтанат құрып тұр. Сәулет өнері мен мүсіндері үндесуінен туған.Сүйір аркалықтардың бейне бір мерекелік симфония сияқты көрінісі ғажайып мүсіндер сән-салтанат зәңгір.Үйдің биіктігі көлденең көрінісіне қарағанда ерекше тұлғаланып жеп-жеңіл нәзіктігімен салтанат құрып тұр. Сәулет өнері мен мүсіндеудің үндесуімен туған сүиір арқалықтардың бейне бір мерекесін симфония сиақты көрінісі ғажайып мүсіндер сән салтанат зәңгір құрылысты жеп-жеңіл етіп көрсетіп тұр.германияда готикалық стиль Франциядағыданкеиінрек дамыды.Герман өнері зерттеушілері француздың жолашар ролін жоққа шығармағаны менготикалық әсемдік идеясын толық және жарқын бейнелеуші герман сәулет өнері гүлденген кезеңі болды.
Ұзаққа созылған гогтар мен құндар шапқыншылығы Батыс Еуропа империясын құлатты.Бұл оқиға тек бір ғана мемлекеттің тағдырын шешіп қойған жоқ.Ол сонымен қатар бүтіндей бір саяси –экономикалық формацияның атап айтқанда құл иеленушілік өндіріс тәсілінің тағдырын шешті жаңа қоғамдық қатынастарға феодалдық өндіріс тәсіліне жол ашты.Орта ғасырлар тарихы деп аталатын дәуірде дүние жүзілік мәдениет пен өнер тарихында жаңа кезең басталды.Бұл кезең «Қайта өөркендеу дәуірі»деген атпен тарихқа енді.
15-17 ғасырда Италия мәдениет қайраткерлері мен гуманистері өз дәуірлерінде өнер өрлеуін аса жоғары бағалады.Антикалық мәдениет үлгілерінен соң ұзақ уақыт бойы Батыс Еуропа елдерінде тағылық кертартпа заман үстем болып келді, енді ғана гүлдену өркендеу дәуірі басталды деп есептеді.
Италияда басталған бұл өнер әдебиет,мәдениет,ғылым,саласында бірте-бірте Англия,Германия,Франция,Испания,Голландия т.б. көптеген елдерде тарады.Италияда 13 ғасырда өзінде крепостнойлық право жойылды қалада капиталистік қатынастар қалыптаса бастады.Сондықтан Қайта Өркенгдеу мәдениеті жаңа тұрпатта буржуазиялық мәдениет еді.Орта ғасырда қалалар дамып, сауданың қолөнердің және мәдениеттің орталығына айналды. Брейгелъ ең алғашқы суре тшілердің сапында табиғат сұлулығын оның жасампаз тіршілік иесін сипаттап көрсетті. Табиғатты жай жалаң көрсетпей оны оның қожасы адаммен байланыстыра білді.Соның бір айғағы «Жыл мезгілі»сариялы қолтумасының бір бөлігі. Ол «Аңшылар қар үстінде»деп атады.Нидерланд суретшілері көбінесе жанрлық сұңғат өнеріне көп көңіл бөлді,күнделікті өмірді айнытпай шыншылдықпен бейнелей білді. Рим империясы құлағаннан кейін Батыс Еуропада орта ғасыр дәуірі деген дәуір басталды.Бұл дәуір мың жыл шамасына созылды. Рим империясы құлағаннан кейін солтүстікте әр түрлі халықтар тайпалар империя жеріне қоныс аудара бастады.Әсіресе солтүстіктен герман тобындағы халықтар көптеп келіп, қоныстана бастады.Сол кезде олардың мәдени деңгейі римдіктерге қарағанда көп төмен еді.Сондықтан да оларды римдіктер варвары деп атады.Олар римдіктерден христиан дінін қабылдады.,осы күнге кіргенннен кейін қалған өнер көздері мәдени ошақтар құрып кетуден аман қалды.Тоналған қиратылған Батыс Еуропада бірнеше жабайы королъдігі пайда болды, соның ішіндегі күштісі франктер болды.
Оларда сол кезде феодалдық құрылыс етек жайған еді.Франктер мемлекетінде меровигтік және королигтік әулет кезеңі дәуіріндегі өнер солардың атымен аталды.Варварлардың атымен қол өнері күшті дамыды.Олар Еуропаға күшті дамыған тоқыма қол өнер әкелді.Көздің жауын алатын алуан түрлі ою-өрнек өте нәзік нақышты әсемдеу өнері күнделікті қолданатын ыдыс-аяқ заттарда басым болды.Тоқып жасаған заттарою-өрнек бірінн-бірі қайталамайтын әсем ырғақтардан тұрды.Бұл заттарда ғажайып ою-өрнекпен қоса түрлі аңның адамның таңғажайып бейнелері кескіндері бейнеленді.Осы кезеңде кітап безендіру де жақсы дамыды.Монастырларда монахтар «Библияны»және басқа да кітаптарды көшіріп көркемдеді.Мұндай кітап көркемдеуді «минатюра»деп атады.
Меровигтік дәуірде минатюрадағы адам жан-жануар бейнесі жалпылама жазықтық түрінде бейленді ал Каролинг дәуірінде әсіресе Ұлы Карл тұсында бейнелеу шыншылдыққа жақын табиғи кейіпке келтірді.Ұлы Карл өзі оқымаса да өнер мен ғылымға үлкен қамқорлық жасап отырды.Ұлы Карл тұсында франктер мемлекетінде Франция ,Голландия,Белъгия Германияның бір бөлігі,Италия,Испания кірді.Осы тұста көбінесе тас шіркеулер тұрғызылды.Олар өте қарапайым ұсқынсыз болды.Бұл шіркеулер көбінесе римдік базилік жобасында тұрғызылды.Христиан дінінің күшеюінен мұнда да мүсін өнері онша дамымады.Ұлы Карл империясы ыдырағаннан кейін оның орнына үш мемелекет пайда болды.Олар Франция,Германия,Италия.Срол кезде Каролиг өнері жаңа ғасыр өнерінің дәуіріне аяқ басқан еді.Енді сол өнердің түрлі ағымдарына тоқталсақ.
Антуан Ватто- Ф.Буше. Франсуа Буше (1703-1770) антикалық жеңіл түсініктегі қиял-ғажайып тақырыпқа құрылған картиналар жазды.Осылардың ішінде өмірді онша әсерлемей шыншылдыққа жақын бейнелеген суретшілер болды.
Рококо Барокко ағымынан шыққан соның жалғасы іспеттес. Рококо көбінесе үйлердің cарайлардың ішкі жағын көркемдеуге қолданылады.Бұл кезеңдерде көбінесе шағын сарайлар үйлер тұрғызылды.Олардың сыртқы көрінісі өте қарапайым болып келеді.Барокко әдісіндей құбылмалы әшекейлі керегелер біртіндеп жоғала бастады. Үйдің ішкі керегелері әдемі панелъдермен айналармен көмкерілген.Жұмсақ меруерт түсті маталармен жасалған жиһаздар жалт-жұлт еткен айна ернеулі хрусталъ люстралар бөлмені әсем әуенді қобдишаға айналдырғандай болатын. Көбінесе әшекей заттары қатаң симметриялы болып келетін.Әсіресе раковина іспеттес әшекейлер жиі қолданылды ,сонымен бірге қытай сән-салтанаты әшекей кең етек жайған. Рококо ағымында жасалған үй-жиһаз бұйымдары қуыршаққа ұқсас шағын әдемі еді. Әйелдер мен ерекетер үлбіреген жұқа жібек матадан киім киді.Сұңғатта негізінен ашық түстер кеңінен қолданылды.(күлгін,аспан көк, қызғылт сары). Көбінесе майлы бояумен қоса пастелъ де жиі пайдаланды.Рококо қолтумасында тән нәрсе олар көбінесе малшылар мен малшы балаларды жиі бейнеледі. Бейнелер шынайы қарапайым халықтан шыққан адамдар бейнесі емес еді, малшыға ұқсас киінген ақсүйек адам еді. Фламандиялық суретші Антуан Ватто бау-бақшадағы салтанатты отырыс ойынды әсем бейнеледі. Фламандиялық суретші Антуан Ватто бау-бақшадағы салтанатты отырыс ойынды әсем бейнеледі.18 ғасырда 20 жылдары францияда Рококо ағымы өмірге келді. Бұл ағым жарты ғасыр бойы Европада елдерлде тарап, ортасын өзінің әдемі де жеңіл сипатымен сол кездегі ақсүйектер ортасын еліктіріп әкетті.Рококо көбінесе үйлердің сарайлардың ішкі жағын көркемдеуге қолданылды.Бұл кездері көбінесе шағын сарайлар үйлер тұрғызылды .Құдай ана соборы батыс еуропа елдері сәулет өнері тарапынан жаңа заманнан бастаған алғашқы готикалық ең айбынды тамаша ескерткіш болды.оның салынып біткеніне алты ғасырдай уақыт өтті. Қала үстіне асқақ көтерілген әсем де зәулім осы ғимараттың арқасында Париж қайта түледі. Францияның астанасы бұл ғасырлар ішінде өсіп дүние жүзіне атағы жойылған басқа ескерткіш сәнге айналды.
Нидерланды өнерін айтқанда ең бірінші сұңғат өнерін айтып өтуіміз қажет.Мұндағы сұңғаттың ескі стилъі жаңа қайта өрлеу дәуірі стилъіне өтуі өте ұзаққа созылды.Нидерланды сұңғатында әсіресе адам бейнесін готикалық сымбаттылық негізінде бейнелеп, Италия суретшілері анатомиялық саралау жасалып,пропорциялық заңдылықтар сақтауға онша көп көңіл бөлмеді.Осы кемшіліктерді білдірмеу үшін,адамды көбінесе киіммен бейнелеуді жөн көрді.Италия сурешілеріндегідей ауқымды монументалъды бола алмады.НидерландыдаИталиядағыдай фреска роспистер емес көбінесе кішігірім қондырғылы картиналар жазу басым болды.Олар жалпы қала табиғатын күнделікті өмір көріністерін кескіндеуді жөн көрді.Тағы бір ерекшелігі бейнелеу өнері кезінде ұсақ-түйек болып табылатын шағын нәрселердің өзін тәппіштеп аса бір ыждағаттылықпен жазды. Нидерланды сұңғатының негізін салушы суретшінің бірі Ян ван Эйк пен Хуберт ван Эйктер болды.
Бұл суретшілердің картинасына тән нәрсе табиғат көрінісі мен қала көркін негізгі кейіпкер адам бейнесімен байланыстыра бейнеледі. Эйктің “Әулие Варвара” атты туындысы.Он бесінші ғасырдың аяғы мен он алтыншы ғасырдың басында осы елде өзгеше өзіндік болмыс бітімі бар суретші өмір сүрді.Ол-Иеронимус Босх суретші өзінің туындыларында қиял ғажайып, жәйттерді және адам шошырлық қорқынышты мақұлықтар өмірін әсерлеп, бейнелеуді ұнатты.Нидерланды қайта өрлеу дәуірі суретшілерінің ішіндегі ең атақты шебері Питер Брейгелъ болды.Суретші көбінесе қарапайым адамдарды шаруалар өміріне солардың тыныс-тіршілігіне көрсететін тақырыптарға қалам таратты.Картиналарына тән нәрсе көптеген жыпырлаған ұсақ адам кескіндерін әр түрлі қимылда тәппіштеп бейнелеп берді.