Fe 3d64S2
Co 3d74S2 +2 +3 т.д. көрсетеді.
Ni 3d84S2 Fe(IV) және Fe(VI) қосылыстары да алынған.
Fe табиғатта таралуы бойынша 4-ші орында 5,1%.
Тау жыныстары : Fe3O4 – магнетит
Fe2O3 — гематит
Fe2O3 — H2O- гетид
2Fe2O3 * 3H2O- лимонит
Fe CO3 – сидеритқұрамдарында ұшырайды.
Темір тазасы – күміс түсті ақ металл. Ауада коррозияға ұшырайды. Жұмсақ пластик металл. D=7.87 гр /см 3 балқу температурасы – 15390С.
Екі түрлі кристалл структурасын пайда ету қабілетіне ие. 1-ші жай жағдайда 2-ші 910-13900С аралығында полиморфизм.
Химиялық қасиеттері.
1).Металл еместермен
Fe+S=FeS, 2Fe+3Cl2=2FeCl3
2). Сумен
3Fe+4H2O=Fe3O4+4H2
3). Қышқылдармен
Fe+H2SO4= FeSO4 + H2
Әжептеуір концентрленген Н2SO4
Fe+2H2SO4= FeSO4 +SO2+H2O
Жоғары концентрленген H2SO4 : Fe пассивтеніп реакцияға кіріспейді.
4Fe + 10HNO3=4Fe(NO3)2+NH4NO3+3H2O сұйық HNO3 концентрация ортадан жоғары.
Fe +6HNO3= Fe(NO3)3 +3NO2+3H2O жоғары концентрациясы HNO3-те Fe пассивтеледі.
4). Тұздармен
Ғе + Cu SO4 = Ғе SO4 + Сu
5). Көміртегі ІІ оксидімен
Ғе +5СО= [Ғе (СО)5]
Бұл қосылыс таза металл алу үшін қолданылады.
ҒеО,Ғе2О3, Ғе3О4, Ғе(ОН)2, Ғе(ОН)3 суда ерімейді
ҒеО Ғе(ОН)2 негіздік характерлі қосылыстар
Ғе(ОН)2 + Н2SO4= FeSO4 +2 H2O
ҒеО алынуы Ғе(ОН)2 алынуы
Ғе2О3 + Н2 =2 ҒеО + H2O
FeSO4 + 2NaOH = Ғе(ОН)2 + Na2SO4
Ауалы жайда
4Ғе(ОН)2 +О2 +2 H2O=4Ғе (ОН)3
Ғе2О3 Ғе(ОН)3 әлсіз амфотерлік қасиет көрсетеді.
Ғе2О3 +6НCl = 2FeCl3 +3 H2O
Ғе(ОН)3 +3KOH = K3 [Ғе (OH)6]
Ғе2О3 +2KOH = 2KFeO2 + H2O
FeCl3+3 KOH = Fe (OH)3 + 3KCl
2Fe (OH)3 t-paFe2O3 +3 H2O
Темір (ІІ, ІІІ) оксиді Ғе3О4 (ҒеОх Fe2O3)
Fe3O4+4 Н2 SO4 =ҒеSO4 + Ғе2 (SO4)3 +4 H2O
Ғе (ІІ) тұздары тотықсыздандырғыш қасиеттерді көрсетеді.
10 ҒеSO4 +2КMnO4+8 Н2 SO4 =5Fe2 (SO4)3 +2 MnSO4+ + K2SO4 + 8H2O
Fe (III) тұздары — әлсіз тотықтырғыштар
2ҒеСl3 + 2KУ =2ҒеСl2 + У2 +2КСl
Fe (II) және Ғе (ІІІ) иондарының ерітіндіде барлығын төмендегі сапалы реакцияларды жүргізу нәтижесінде анықтау мүмкін
берлин лазурі.
ҒеSO4 + К3 [Fe (CN)6] = K [FeFe (CN)6]+ K2SO4
турнбул көгі
FeCl3 + K4 [Fe (CN)6] = K[FeFe (CN)6]+3 KCl
FeCl3 +3K (NCS) = Fe (NCS)3 +3KCl
қызыл
Қолданылуы :
Балқытпалары – негізгі конструкциондық материалдар саналады.
Катализатор
ҒеS2 күкірт, және күкірт қышқылы өндірісінде қолданылады. Ғе2О3 бояу алуда, керамика эмаль, цемент, термит араласпа. Магний материалдарын алуда
ҒеSO4 және темір купоросы ҒеSO4 х7 H2O
Гальвотехникада электролит есебінде және улы химикат орнына ауыл шаруашылығында ҒеСl3 маталарды бояуда протрава ретінде
Шойын, болат және таза темір алу
Шойын = Ғе + (2-6%) C, Si, P, Mn, S, т.б
Полат (құрыш) = Ғе +1 – 2% C
Таза Ғе алу :
Ғе +5СО = [Fe (CO)5]
[Fe (CO)5] 2500 CFe +5 CO
99, 98 % — 99,999 % таза темір алынады
99,9999 % зоналы балқыту жолымен алынады.