Нормативті құқықтық негiз

Мұсылмандыққұқықтануілімініңөзібастауынжалғызғанақұраннаналып,бүкіл қағидаережелерін,сондай-ақоларғадегенқосымшаларынтағыдасолқұранға сүйеніптаратады. Шариатты–жолбастау,даярлау,олоныңқағидаларынахкамшешім,ереже,заң,бұйрықт.б.депатайды.Шариатисламныңнегізгізаңдылықтарынасүйеніп,онықұлпыртатүсетінзаңдаржиынтығы.Шариатілімікәләмжәнефиктілімдеріболып2-гебөлінеді. Кәләм-сенімхақындағыдогмалықілім.Олдіннегіздерінанықтапдәлелдеп көрсететінқағидаларменережелердентұрады. Кәләмілім-Аллаболмасынтаныпбөлуденбасқа4-бөліккебөлінеді. Таухид-Алланыңбірлігі. Адалат-Алланың(адалдығы)әділдігі; Набууат–пайғамбарлық. Шиад-өліптірілужәнешынөмір. Шиитербесіншіетіп–имаят,яғниисламдардыңмирастыболуынқосады. Фикһ–түсінік,білім,ғылым,кейінненқұқықтану–мұсылмандардыңазаматтықтұрмыс-тіршілігінеқатыстықағида–ережелері. Таухид(Алланыңбірлігі)–бұлисламныңбіріншідогмасы,яғни«ЛәилаһииллаАлла» (Алладанөзгетәңіржоқ)дегенсөзмұсылмандықтыңбірден–бірбелгісіт.б.Исламдінібойыншабұлсөйлемдітіліменайтып, жүрегінесіңіргенкісі,Исламдінінекіргенболыпсаналады.Бұлсенімді:Иман, алсенушіні:Мүміндепатады.Негізіненмүмінменмұсылманбірұғымдаайтылды. Набууат(пайғамбарлық)–Исламдініб/е АдамАтаданМұхаммедпайғамбарғадейінгіаралықтаадамзат баласына 124000пайғамбаржіберіліпті.Олардыңішіндееңсоңғысымұхамметпайғамбарсаналады.Х-ғасырғадейіншариаттыңдамуыҚұранменСуннаныталқылауыарқылыолталқылаудымұсылманзаңгерлерін«муджтахид»,«муфти»депатады.Олардыңкөпшілігіқұранмен1000дегенхадистердіжатқабілген. Муджтахид(-зерттеушісі,ғылым),-олшариғаттыңнегізгімәселелеріненөзбетіншешешім қабылдауғақұқылы.СоныменқатарМұджтахидарабтілін,Құранмен оныңтүсіндірмелерінжәнекемдегенде3000хадистітүсіндірмелеріменмүдірмейжатқаайтуытиіс. Муфти(пәтуә-беруші)–шариғаттыңнегізгішарттарынасүйенеотырып,даулыпікірлердішешіппәтуәғакелтіріп,шариғаттыңөзегтіережелерінетүсінікберетін,шариғатбелгілері Муджтехидтерисламдініндеқалыптасыпқалғанжағдайлардаөзқалпындааятауға, жәнеоғанбарыншақұрметпенқарауғатырысты.Соныменқатаржаңақоғамдыққатынастардыреттеумақсатындатәртіпережелерменнормалардықалыптастырды. Айта-кететінжәйтосытұстардашариатқұрамына(ру-тайпалық)исламғақайшыемесру–тайпалықсалт–дәстүрлердеенді. Х–ғасырдаМҚжүйелеудіңкодификациялықжұмыстарыжүргізілді.Кейбірболжамдар бойыншақарсықылынғаніс-әрекет.Бұлдәстүрлішариаттыңдамуынтоқтатты.ОсыданкейінМҚ-ғанегізіндеVІІ-Хғ-ғықалыптасқаннормалар менқағидалартүсіндіріледі. Шариаттыңкейбіринституттары1869-1876жылдарыкодификацияланды. МаджалдарұсынғанОсманимпериясыныңазаматтықкодексіТуркияда–1953жылғадейін,Иорданияда–1976жылғадейінпайдаланып(қолданылып)келді. Азаматтық,қылмыстықісжүргізукодексіне(192-арабмемлекеттеріменқабылданған) өзінеМҚ-даЕвроппаҚҚ-әсерінтигізеді. ХІ-ғасырдыңортатұсынанбастапМҚ-даекіншібірбағытпайдаболуысебепті,олсунниттержәнешмиттерболыпекігебөлінеді.Бұлекібағыттардыңөзмектептерібар:шмиттарде20-данастам,алсунниттердетөртеу(маликиттер, хақифиттер, шаяиттер,жәнеханбалиттер);ҚазіргітаңдаМҚ-ғакөптегеншмиттердеқолданылады, сондай-ақ1-млярттанастамадамисламдінінтұтынады.Көптеген...

ЕгемендіккеқолжеткізуімізбенҚазақстанРеспубликасыныңмемлекетболыпқұрылуы,оныңсыртқысаясаты,тарихы,ұлттықмемлекеттілігізеріттелебастады.Исламдініменмұсылманқұқығытүріктайпаларына,соныңішіндеқазақмемлекетініңорнығуына,пайдаболуына,құқықтықмәдениетіне,рухыныңдамуынаөзініңәсерінтигізеді.ИсламдініХІІ2-данастамуақытөмірсүріпкеледі.Меккегеқажылықетужылдан–жылғаөсетүсуде.Әлемніңқырықтанастаммемлекеттіисламдінінтұтынады.Мұныңөзіүлкендаму,цивилизация.Осыныңбарлығымұсылманқұқығынзеріттепбілуге,заңдыфакт.Студенттерінеөтетиімдіқажеттілік. Соныменқатармұсылманқұқығынзеріттеудіңқажеттілігіоныңмұсылманелдерініңмұхайзаңдылықтарынаәсеретуі.Мұныңмақсатыосындағыүлкентәжірибеніңбіздіңреспубликамызүшіндеқажететкенін,мұндамұнайөндіру,мұнайбарлау,мұнайөңдеужәнемұнайтасымалдаумінеосылардыңтымқажеттігінжетебілу,меңгеру. Сондай–ақеліміздіңбанкістеріүшінмұсылманелдеріндегібанкісісаласындағытәжірибиесінүйренуонызерттепталдауқажет–ақ. Мұсылманқұқығыменисламдінідегенұғымдарбір–бірінееттенежақын.Мұныңсебебіисламдінібүкілдүниежүзімұсылмандарыүшін(біркелкі)өмірініңбарлықкездерінеарналғанқұқықтықжиынтықболыпесептеледі. Мұсылманқұқығыішкіжәнехалықаралықнормалардантұрады.Бұлмұсылманқұқығысистемасынбелгілейді.Осынормаладыңнегізіндеонышарттытүрде:ішкіқұқықжәнехалықаралыққұқықдепболугеболды. Исламқұқықтықтерминологиясындахалықаралықмұсылманқұқығы–“сийар”депаталады. Мұсылманқұқықжүйесіоқупәніретіндетөмендегідейкөріністеболады.“Мұсылманқұқық”пәні,“Мұхаммедмемлекеттікқайраткержәнепайғамбарретінде”,“Мұсылманқұқықтеориянегіздері”,“мұсылманқұқықтар”,“Мұсылманқұқықжүйесі”,“Мұсылманқұқыққайнаркөздері”,“Мұсылманқұқықмектептері”,“Мұсылман–мұсылманазаматтыққұқығы”,“Исламжәнеотбасықұқығы”,“Мұсылманқылмыстыққұқығы”,“Мұсылманмемлекеттерініңқұқықсубьектілігі”,“Ислам,құқықдипломптия”,“Мұсылманмемлекеттерініңхалықаралықұйымдары”,“Мұсылманмемлекеттерініңшерттарқұқығы”,“Мүсылманқұқығындағысоғысжәнебейбітшілкмәселелері”,“Исламжәнеадамқұқығы”,“Халықаралықисламбанкқұқығы”,“Мұсылманқұқығыныңдамуы”. МемлекеттердіңбірігуіжәнежаулапалудыңнәтижесіндеАзияда,сондай-ақЕвроппададаәскери–феодалдықжәнеәскери–бюрократтықмемлекеттерпайдаболды.Осындайжолмениндиядамоголдаримпериясы,қытайдатандинастясыныңимпериясыт.б.қалыптасты.КүштіинтерграциялықрөлЕвроппадахристиндінінде,Оңтүстік–ШығысАзиямемлекеттеріндебуддадінінде,Аравияжартыаралындаисламдініндеболды. АрабияжартыаралыИранменСолтүстік–Шығысафрикааралындаорналасқан.570ж.Мұхаммедпайғамбардүнигекелгенкездеолжердетұрғындаразорнасқанболатын.Арабтаркөшпеліхалықболып,ИндияменСириякейінненсолтүстік-АфрикаменЕвроппамемлекеттеріарасындасауда–керуенбайланыстарынтүйелермен,басқадажүккөліктеріменқамтамасызететін.Мұхаммедпайғамбардыңшыққантегіболыпсаналатынқұрайштайпасыбірнешеуақыттанберікеруендеріңқауіпсіздігінқамтамасызеткен. Мұхаммедпайғамбарлықты40жастан,яғнибіріншіретВлладинуахикелгенсәттенбастапжүргізді.Оладамдарғаөздінінекіруүшін“Алладанбасқатәңіржоқ,мұхаммедоныңемшісі”депайтудынасихатетті.ОлөзініңалғашқыуағызынөзініңтуыпөскенқаласыМеккегебастады.Бірақоныңбұлісәрекетіжергіліктіпутқатабынушылартарапынанқуғынғаұшырады.Нәтижедеөзіменпікірлесадамдарменқоңсымедина(бұрынғыясриб)қаласынакөшугемәжбүрболды. 610-620жылдараралығындамеккегежергіліктіпутқатабынушыларменжаңаисламдінініңөкілдеріарасындакүрестерболыпөтті.Ясрибқаласыныңхазраджжәнеаустайпаларыпайғамбарғақолғабыскөрсетті.Оларисламдыөміріменқорғауғаантетті.Пайғамбардыңсоңынанерушілермеккелікқұрайштайпасынанқысымкөрсеткенділіктен,оларданжасырынтүрдеЯсрибқаласынакөшті.Бұлкөш26-шілде622(621)жылыболды.Осыкезденбастапресмимусылманжылсонауыбасталды. МұхаммедПайғамбарөзуақыттыңішіндеөзініңізін(жолын)қууышыларсанынмолайтатүсіп,630жылымеккеқаласынақайтаоралуғамүмкіндіктуды.Солуақыттамеккеқаласынақайтаоралуғамүмкіндіктуды.Солуақыттамеккеқаласыныңтұрғындарыдаоныңдінінекіргенболатын.Жаңадін“ислам”дегенатауғаиеболды.Ислам–“құдайғаберілу”,“құдайғақұлшылықету”дегенмағанабереді. МұхаммедПайғамбарқайтысболғансәттебарлықАрабияоныңбилігіндеболатын.Оныңалғашқыорынбасарлары–абуБапр,Омар,Осман,Али,Әділхалифтердегенатқаиеболды.“Халиф”-“ізбасар,орынбасар”дегенмағанабереді. Омархалифтіңтұсында(634-644)бұлмемлекеттеДамаск,Сирия,ПалестинажәнеФиникия,алкейінненЕгипетқосылды. АрабдержавасыныңшығысжағыМесопатамияжәнеДерсияесебіненкеңейді.АлкелесіжүзжылдықтаарабтарСолтүстікАфрикаменИспанияныжаулапалды.Мұхаммед -исламныңнегізінқалаушы,АллаһтыңемшісіМұхаммедПайғамбар біздіңжылсанауымыздың570жылыдүниегекелген.Мұхаммед40жасқакелгендедіниойларғашомылабастады,оныңішкікүшқуатышарықтаушегінежетті.Онықандайдабіркөріністердауыстарбаулапалды.МеккежанындағыХиратауүңгіріндеолөздінинанымыменжетеқалатын.Олондаперіштенікөрді(Жабрайл)ПеріштеоғанАллаәмірінжеткізудісұрады. Мұхаммедпайғамбар,Аллаемшісіретіндеалғашқыдаоныңжақынтуысқандары,кейіненмеккелікатақтысаудагерАбу-Бакір,кейінОсмен,тальхаж.б.б.мойындады.Мұхаммеджолынұстанушыларалғашқыдаелушақтыболған,оларжергіліктімеккеқоғамымен,әсіресе“құрайым”тайпасынанкөпқарсылықтаркөрді.Олар622жылымеккенітастапЯсрибқаласынакөшугемәжбүрболды.Ясрибқаласыкейінненмедина(пайғамбарқаласын)депаталды. Мединада53жасармұхаммед–пайғамбармәртебесінресмиалып,мұсылманәдеп–ғұрып,заңдарынүйретебастады.Мұхаммедтіңжолынқууышылар,оныңжанынабірігіпуммааттықоғамқұрды.Бұлқоғамныңмәніендіқоғамғамүшеболушылартуыстықбелгілерібойыншаемес,исламғамүшелігінебайланыстыжүргізілді.Уммағакезкелгенисламдымойындағанадаммүшеболуғамүмкіндікболады.Көпұзамаймединелікпұтқатабынушыларисламдінінмойындайды. Хижраның2-шіжылымұхаммедмұсылмандарғаиерусалимғақарап(намаз)емес,алмеккегеқарап,яғнимеккеліккаабақарапнамазоқудыбұйырды.Нәтижедеқұбылаөзгерді. Хижраның626жылымеккеліктерменмединеліктердіңкүштерітеңболды,тараптаркеліссөзгемәжбүрболды.ДәлосытұстаМұхаммедпайғамбардыңдипломатиялыққабілетікөрінді.Худайближеріндеқолқойылғанжазбашакелісімшартқасәкес:меккеліктермединалықмұсылмандардыкабағажіберугеміндеттеледіжәнеосыуақытта(3күн)меккеліктерқолдаболмауғауәдеберді.Алөзкезегіндемединеліктермеккеліктердіңкеруендерінетиіспейтінболды. 630жылымеккесоғыссызмединеліктергеберілді.Мұхаммедмеккеніжаңа–исламдінініңорталығынаайналдырды.Каабадаашықтұрдепұттарменпайсимволдаржойылдыжәнебабахансоларынорындаумұсылмандардыңбаспарызыныңбірінеайналды. 631жылы,яғнихажраның9жылдытарихшылар“елшілікжылы”депатады.МеккеліктердіңбилігіндеболғанБедуинтайпасыМұхаммедпайғамбарғаөзерініңдінгекіретініжайлыелшілержіберді. Хажыраның10жылыМұхаммедөзініңотбасыменбіргемеккегеұлыхатшысапарынжасады.Бұлхажтарихта“аль–хажальакбар”дегенатпененді. Осыхаждансоң 3айдан кейінпайғамбардүниеденөтті.

Жоғары білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беруұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгілік ережелерін бекіту туралыҚазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2007 жылғы 19...

«Қаржы полициясы академиясына оқуға қабылдау туралы ережесін бекіту»Қазақстан Республикасы Экономикалық қылмысқа және сыбайласжемқорлыққа қарсы күрес агенттігі (қаржы полициясының) Төрағасының2006 жылғы 28 маусымындағы № 108...

«Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар Министрлігінің Көкшетау техникалық институты»мемлекеттік мекемесіне азаматтарды қабылдау Ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2010 жылғы 13 мамырдағы № 160...

“Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Жоғарыәскери оқу орындарына қабылдау ережесін бекіту туралы”Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2005 жылғы 15 сәуірдегі № 160 Бұйрығы "КЕЛІСІЛДІ" Қазақстан Республикасының Білім және ғылым...

Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі ҚАЖ Комитетінің Академия қабылдау ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің 2007 жылғы 19 қыркүйектегі № 265 Бұйрығы Келісілді Қазақстан Республикасының Білім және ғылым...

Білім алушыларды білім беру ұйымдарының үлгісі бойынша ауыстырудың және қайта қабылдаудың ережелерін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2008 жылғы 9 желтоқсандағы №...

Кредиттік оқыту технологиясы бойынша оқу үдерісін ұйымдастырудың ережесін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2007 жылғы 22 қарашадағы № 566 Бұйрығы Кредиттік оқыту технологиясы...

Білім және ғылым министрінің 2007 жылғы 19 желтоқсандағы № 638 бұйрығымен бекітілген Жоғары білім берудің кәсіптік оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгі ережесіне 1-қосымша   Күштік және өзге құрылымдарға...

Қазақстан РеспубликасыБілім және ғылым министрінің2008 жылғы 18 наурыздағы№ 125 бұйрығыменбекітілген Жоғары оқу орындарында білімалушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, аралық жәнеқорытынды аттестаттау өткізудің Типтік ережесі Жалпы ережелер Осы Жоғары...