Табиғатта сабақтан тыс орындалатын жүмыстар— жазғы тапсырмалар деп аталады. Себебі, мектепте морфологиялық,экологиялық және жүйелену түрғысын-да табиғатта жүргізілетін жүмытсардың түрі өте коп, гербарийлер және коллекциялар жасау керек. Мысалы: 6-шы класс оқушыларына сабақтары әртүрлі, жапырақ формалары әртүрлі, тамырлары әртүрлі осімдіктерді жинау тапсырылады. Ал 7-ші класс оқушыларына мәдени және жабайы осімдіктердің гербирийлерін жинау тапсырылады.
Ал оныншы класқа өткен оқушыларға өсімдктер мен жануарлар тіршілігінің алуан—түрлілігін көрсететін материалдар жинау беріледі. Биоценозды көрсететін материал болуы қажет: шалғын, орман, дала, сулы ортаның өсімдіктері. Өсімдіктердің іріктемелерін жинайды.
Табиғат қүбылыстарын бақылау
Табиғат қүбылыстарын бақылау, орындау мсрзіміне қарай екіге бөлінеді:
І.Қысқа мерзім ішінде бақылау;
- Үзақ уақыт бақылау.
Қысқа мерзім ішінде бақылау негізінен экскурсия кезіндс жүргізіледі, ал үзақ уақыт бақылау тірі табиғат мүйісінде, оқу—тәрбие участогында жүмыс істегенде жүргізіледі. Бақылау кезіпде оқушылар сурет салу, жазу арқылы күнделік толтырады.
Үйірмеде табиғатты тану үшін тәжірибе қоюдын да маңызы зор, себеі ол оқушылардың ой—орісін кеңейтеді, ғылыми-зерттеу жүмысына дағдыландырады. Тәжірибе қою кезінде үйірме мүшесі күнделігін міндетті түрде төмендегідей жасауы тиіс
| Тәжіри-бенің тақырыбы | Тожіри-бенің
мақсаты |
Тәжіри-бенің қойылған уақыты
|
Тәжіри-бенің барысы | Төжіри-
бенің кеткен уақыты
|
Тәжіри-
бенің қорытын- дысы |
Экскурсия оқушыларды оздігінен ізденушілікке ынталандырып, эстетикалық тәрбие береді. Сондық-тан кластан тыс жүмысқа экскурсия үйымдастыру міндетті түрде кіреді. Экскурсия табиғат жене шаруа-шылық байлығымен жете танысуға баулиды. Экскурсия оқушыларды оздігінен ізденушілікке ынталандырып, эстетикалық тәрбие береді. Сондықтан кластан тыс жүмысқа экскурсия үйымдастыру міндетті түрде кіреді. Экскурсия табиғат жене шаруашылық байлығымен жете танысуға баулиды.