Өсімдіктер өздерінің дамуы кезінде қоректік заттарды, суды, ауаны және жылуды керек етеді. Мәдени өсімдіктердің осы мұқтаждарын қанағаттандыруға қабілеті бар топырақты құнарлы топырақ деп атайды.
Құнарлылық – топырақтың ең басты, әрі ең негізгі агрохимиялық қасиеті, ол басқада бірқатар қасиеттеріне тығыз байланысты болады. Топырақ құнарлылығын жақсартуға бағытталған шаралар үлкен комплексті мына төмендегідей жұмыстарды тқарудан тұрады. Атап атқанда:
1). Топырақты дұрыс өңдеу системасын жүзеге асыру
2). Дұрыс ауыспалы егіс жүйесін енгізу
3). Органикалық және минералды тыңайтқыштарды дұрыс және тиімді қолдану шаралары.
4). Әртүрлі комплексті мелиорациялық жұмыстарды жүзеге асыру
Топырақ сапалығы, яғни бонитировкасы деген ұғым латынша bonita – сапалығы деген сөзден шыққан.Топырақтың сапалығын бағалау дегеніміз – топырақтың сапалығын потенциалды құнарлығын өнім беру қасиетін, табиғи және мәдениеттелген фитоценоздармен салыстыру. Топырақтың бонитировкасы іс жүзінде қолданылатын ауыл шаруашылық ерекшліктеріне қарап дәрежеленуі деп қарастыруға болады. Бонитеттеудің мынадай әдістері бар.
- Топырақтың табиғи қасиеттері (құнарлылығы) белгілі бір дақылдар өнімімен сәйкестелінеді.
- Топырақтың агроөндірістік топтарына қарап, дақылдардың өніміне сәйкестіріп, баға беру әдісі. Топырақ бонитетінің өлшемді бағасы болады, оны балмен көрсетеді.Топырақтар 1- ден 100 – ге дейінгі балл болмаса, кластарға (топтарға) бөлінеді : нашар, орташа, өте жақсы бағалар арқылы.
Бонитеттік өлшеу бойынша шкаласы жағдайына сәйкесті облыс, аудан шаруашылық көлемінде жерге баға беріледі. Мысалы : Қазақстанда 5 топырақ аймақтары бар.