Биоценоздардың дамуында олардың экологиялық структурасы үлкен маңызды.Биоценоз ішіндегі организмдердің әртүрлі топтары олардың экологиялық структурасын белгілейді.Экологиялық түзілістер түрлі түрлер құрамына ие.Биоценоздағы экологиялық нишалар бір- біріне туыс болмаған түрлерден құралады және бұл жағдайға викария деп аталады. Табиғатта экологиялық викариялар кең тарқалған.
Биоценоздағы экологиялық құрылыстар белгілі климаттық жағдайда пайда болады. Мысалы: түрлі табиғи зоналардағы биоценоздар олардың фитофаг және сапрофагтаы бірге кездеседі, яғни Сібір ормандарында сапрофагтар, шөл зонасында фитофагтар /жануарлар/ көп болады, қалдықтарды бір формадан екінші формаға өткізеді.
Биоценозға толығымен анықтама беруде оның түрлері бойынша экологиялық және кеңістікте құрылыстары көзде тұтылады. Оның экологиялық құрылысы біртүрлі экологиялық топтара организмдерінен құралған болады.
Биоценоздардың дамуы негізінен климат , геологиялық, эдафикалық және биотикалық факторлар әсеріне байланысты. Климаттық фактор әсерін Европа территориясында төртінші мұздық және мұздықтар ара геологиялық дәуірлердегі өзгерістерде көру мүмкін. Мұздықтың Европа орта бөлігіне дейін жылжыт келуіне тундра флорасынан аласа бойлы тал, дреада және көптеген түрлер. Европаның оңтүстүк бөлігіне тарқалған. Мұздық дәуірі жануарларына мамоні жүнді корхидон, қой, сиыр, ұсақ кемірушілер енген. Олардың көптері климатқа бейімделместен жойылып кеткен. Климат жылы келуімен кейбір түрлер солтүстікке қарап тарқалған мысалы: жүзім Альп тауларының солтүстік райондарына дейін тарқалған. Ыстықты сүюші бегомоттар, пілдер оңтүстікте қалды.
Биоценоздардың дамуына геологиялық факторлар ( эрозия6 таулардың пайда болуы, вулкандар) күшті әсер етеді нәтижеде биоценоздар көрінісі өзгеріп кетеді.
Биоценоздардың дамуында биологиялық факторларда үлкен рөл ойнайды мысалы: өсімдіктердің дамуында шалғындардың қалың және өнімді болуында жануарлардың рөлі үлкен мысалы: Арал жағалауы Қазақстан шөлдерінде ақбөкендер, Америка прерияларында бизондар әрекеті болмағанда ол жерлердің биоценоздарының дамуы мүмкін емес.
Биоценоз ішіндегі бір топ әртүрлі организмдер бір түр денесіне немесе оның өкілі үстіне жайласып жасайды. Бұл көріністі консорция деп атайды мысалы: жаңғақ тамырлары үстіне бейімделген саңырауқұлақтар микориза пайда етеді.
Биоценоздың горизонтал бағытында бөлінуі мозайка деп аталады. Мозайкалық барлық фитоцентоздарға тиісті болып олар микротоптар микроценоздар көрінісінде болады.