Қазақстанның солтүстік аймақтары оңтүстікке қарағанда салқын, ылғалды келеді: соның үшін көбірек орманды зонаға ұласып кетеді. Солтүстіктен оңтүстікке қарай орман, орман шөлейт және шөл зоналарына ауыса барады. Орман шөлейт зоналарына сулы өзнедер арасы, орман шөл аралас келетін аймақтарды кіргіземіз. Шөл зоналары деп өзен аралары тек шөл аймақтары өсімдіктер өсетін жерлерге айтамыз. Бұл зоналарда орман болмайды. Орман өсімдіктері үшін климаты құрғақ келеді. Шөлейт аймақтарға Ақтөбе, Қарағанды, Орал, Семей аудандары жатады. Бұл зоналарда орташа температура +7; +10 градусты құрайды. Жауын –шашын климаттық ерекшелігі жоғары дәрежеде булану болып құрғақшылыққа жол ашып береді. Оңтүстікке қарай құрғақ климат күшейе барады. Сонымен шөл зонасы басталады. Топырақтарда қара топырақтан сұр топыраққа ауыса барады. Алдыңғы кезеңдерде шөлейт зоналары орманды және шөл зоналарын анық шекаралауға боатын еді. Қазіргі уақытқа келіп өңдеудің өркендеуі нәтижесінде бұл жерлер далалық аймаққа айналды. Сонымен анық шекара қоюға болмайды. Оның себебі әрбір аймақта тиісті өсімдіктің жойылып кетуі. Игерілген жерлердің арасында анда-санда орман, шолейт, шөл зоналарына тиісті өсімдіктер түрлері сақталып қалынған.
Көктем айларында шөлейт зоналарда түрлі шөптесін өсімдіктермен бүркелген ол алуан түрге түстеледі. Соның үшін оларды батпақты аймақтарға ұқсатуға болады. Шөлейт аймқтарда өсімдік түрлері көп болып олар өздеріне гүлдердің түрлрлі түсімен назар аудартады. Бұл зоналарда тиісті өсімдіктің бірі- салмен. Ол өзінің тоқ, көк, қызғыш гүлдерімен көзді қуантырады. Гүлдері ірі болып сыпыртқы шоғырымен ұзақтан көрініп тұрады. Ол ерін гүлділер туысына кіреді. Бұның басқа туыстарынан ерекшелігі гүлінде екі ерінді пластинксы бар. Біреуі кіші төменгі жағы, үстіңгі жағы ай тәрізді болады. Қалған ерін гүлділер туысы төрт гүл жапырақты болады. Шөлейт өсімдігінің тағы бір түрі әдемі гүлдейтін –таболгы. Алты гүл жапырақты жұмыршақ., ол тік өседі. Бойы биік емес, гүлдері сыпырғы,ақ қызғыш гүлдейді. Далада жасыл түсінің ішінде өте ерекшеленіп тұрады. Оның гүл пластинкасы (жапырағы) алты дана, оның гүлдері шашырап жоғары қарай ашылады. Соның үшін оның гүлднрі ажыралып тұрады. Оның пайдалы ерекшелігінің бірі жер асты мүшелері есептеледі. Оның тамырын абайлап қазып алсақ, жаңғақ тәрізді түйнектерді көреміз. Бұлар қоректік зат болып тамақ өнеокәсібінде шырындықтар дайындауда қолданылады. Шөл зонасында және бір алуан гүлдейтін өсімдік түрі-румянка синяк. Оның гүлі тоұ ұызыл, гүл шоғыры цилиндр тәрізді. Мұның басұа өсімдіктерден ерекшелігі гүлін қолмен ұстаған кезде бархытный болады. Жапырағы қатты, кішкене тікенектерден құралған. Гүлінің ерекшелігі зигоморфты (дұрыс емес). Басқа тұқымдарда симметриялы актиноморфты гүлдері болады. Бұлардың гүлдерінен косметикада пайдаланады. Соның үшін румянка деп аталады. Шөлейт аймақтарына тиісті өсімдіктердің бірі –козолес. Оның гүлі тоқ қызғыш болып, гүлі бақ –баққа ұқсайды. Жапырақтары масақтыларға ұқсап -жіңішке болады. Күрделігүлділер туысына кіреді. Гүлдері хош иісті болып парфюмерияда қолданылады. Шөл аймақтарына кіретін өсімдіктер түрі- жоңышқа. Оның бірнеше түрі бар. Олардың ішінде шөл және шөлейт зоналарда өсетін –еспарсет. Гүл жапырақтары лодучный.Бұлар Қазақстандағы солтүстік аймақтардың шөлейт зонасына кіру себебі, ол жерде селеудің өсуі болып есептеледі. Бұл аймақтың ерекшелігінің бірі өсімдік түріне байланысты болады. Егерде 1 м квадрат көлемді жіп тартып ішіндегі өсімдік түрін анықтасақ 70-80 ге жуық түр санауға болады.
Шөл зоналарына келсек бұл зоналар шөлейт зоналарына қарағанда шөл келеді. Жабындысы селеу есептеледі. Оның төменгі жағында бұтақтары жиі болып, жоғары жағында сирек жайласады. Жапырақтары жіңішке болып суды буланып кетуден сақтайды. Гүлі қамыс гүлі тәрізді,сыпырғы гүлге кіреді. Оның гүлі басқа масақтардан ерекше болып әрбір сабағында біреуден дәні болады. Сабақтары кішкене өсіп шашаұтанады. Жіпшелерінің біреулері түкті, біреулері жалаңаш. Бойы 70-80 см-ді құрайды. Шөл зонасында селеуден басқа көптеген масақты өсімдіктер бар. Олардың ішіндегі бетегенді атап өтуге болады. Ол селеуге ұқсас келеді. Жапырағы селеуден жіңішке және келте болады. Олар шаруашылықта жақсы қорек есептеледі. Шөл зонасында шөп түрлері кем. Бұл аймақтарда екінші орында тұрады. Тағы бір шөл өсімдігі өкілі шалфей. Жапырақтары тамыр түбіріне жайласқан болып гүл сабағы өсіп шығып көк түсті гүлдейді. Шөл зонасында бұл өсімдік гүлінің түсі қалыңдығымен ажыралып тұрады. Шөл зонасына тиісті өсімдіктің бірі-тікенек. Оның гүлі қызғыш болады, тікеді. Сабағы жиі бұтақтанған. Жалпы көрінісі шар тәрізді формаға ие. Оның диаметрі 0,5-1 мм-ге дейін болады. Ол құрғағаннан кейін морт сынғыш болады. Соның үшін күшті жел соққанда орнынан көшіп кетеді. Тұқымдары бірден түспей бірінен кейін бірі түседі. Шөл зонасының өсімдігін негізінен шөптесін өсімдіктер құрайды. Шөл зонасында жауын (100-250м) кем болғандықтан бұл өсімдіктер көктемгі қысқа уақытта жазға қалмастан гүлдеп, тұқым салып , түсіп бітеді. Бұндай өсімдіктерге эфимерлер туыстығы кіреді. Олардың бойы 10-15см-ді құрайды. Гүлдері масақты, олар жаздың ыстық айларынан, қыстың суық айларынан тұқым күйінде сақталады.
Шөл зоналары өсімдік түрлеріне кедей болып орташа 1м квадрат жерде 9-10 дана шөп түрі тура келеді. Шөл зоналары негізгі жайлаулар болғандықтан өсімдік түрлерінің кемейіп кетуіне алып келеді. Шөл зонасының көп аймақтарын бидай иелеп жатады. Кем мөлшерде бау-бақша т.б өсімдіктер егелейді.