Өсiп-өркендеу өсiмдiктiң бүтiн онтогенизiм өз iсiне алады. Олар бiр-бiрiмен үздiксiз байланыс болып, өсу арқылы, өркендеу арқылы өсуiн көруге болады. Өсіп өлуiнедейiнгi аралықты өз iсiне алады.Тез өсушi өсiмдiктер денесi жуан болады.Өсуi төмен өсiдiктер денесi кiшi болған мен өркендеуi жылдам болады.Өсу және өркендеу жасаушы және ұлпалардағы зат алмасуының белсендiлiгiне тiкелей байланысты болады.
Өсу дегенiмiзде өсiмдiк мөлшерiнiң өзгеруi оның бойы, енi, мүшелерi көз алдымызға келедi.Өсу дәуiрi өсiмдiктiң бүтiн өмiрiн қамтыйды.
Өркендеу дегенiмiзде өсiмдiк өмiрiндегi марфологиялық және физологиялық өзгешелiктерідiң сапалы көрiнiсi айтылады,толық өсіп өлуiнедейiнгi аралықты өз iсiне алады.Тез өсушi өсiмдiктер денесi жуан болады.Өсуi төмен өсiмдiктер денесi кiшi болған мен өркендеуi жылдам болады.Өсу және өркендеу жасаушы және ұлпалардағы зат алмасуының белсендiлiгiне тiкелей байланысты болады.
Тұқымның өнуi. Өсiмдiктердiң өсуi алдын тұқымның өнiп шығуынан басталады.Тұқым 3-бөлiктен құралған 1. қабақ. 2. алғашқы.3.эндоспера зат торын топтаушы орын тұқым суда сорын алғаннан кейiн iсiне бастайды.Қабағы жарылғаннан кейiн эмбрионал ұлпалар өсе бастайды. Қордағы күрделi заттар ыдырап жай заттар пайда болады, өсе бастайды, кейiн бүртiктеп шыққан жапырақ және тамыр өз еркiнше қоректене бастайды. Жоғарыдағы процестер негiзiнде жасушалардың бөлiнуi және меристематикалық ұлпалар көбейедi ,жасаушылардың өсу циклi төмендейдi.
1.эмбрионал 2.созылу.3.дифференциялану. 4. кәру және өлу эбрионол фаза өсiмдiктiң өсу нүктесiнде алғашқы миертлиа эмбрионал ұлпада жайласқан. Жас ұлпалары майда, қабығы жұқа iрi ядросы және протоплазмасы болады. вакциоласы болмайды. Эмбриона дәуiрде жасушалар массасы артқанмен көлемi өзгермейдi.Созылудың 2 түрi белгiлi. 1.эластикалық созылу онда iсiнген лецилла целюлозасы әсеретушi күш тоқтағанда өз орнына қайтады. 2. пластикалық iсiнген созылған клетка өз орнына қайтып келмейдi. Екiншi фазада судың белсендi жұтылуы физиологиялық белсендi заттардың тұрар және осмотикалық қасиетiн байланысты сонан бұл фазада жасуша қабығы екiншi қабат пайда болумен қалыптасу процесi жүредi. Бұл аппазиция деп жүргiзiледi. Бұл қалыптасу ауксин фитогармонына байланысты қышқылы көбейiп ауцксин кемидi. Үшiншi дәуiрi диференциялану басталады, бұл фазада клеткалар да кейбiр белгiлер пайда болады. Олар арнайы жұмыс атқарушы топтарға бөлiнедi.Бұл процестер интенсивтiгi өсiмдiк қасиетiне байланысты олардың барлығы өсу-өркендеу процесiн өз iсiне алады.Осы фазаның соңында кәру және өлу фазасы болады,онда органойдтарда өзгерiстер болады ингибитер мөлшерi артады. Мембрана таңдап өткiзуiн жолды кейiн жасуша өледi.
Өсудiң түрлерi.Өсiмдiктерде сабағы,бұтағы,тамырдың өсуi аптикал өсу делiнедi. Енiне өсу латерал мерестима есебiне болады. ЖапырағтыҒ өсуi шегараланҒан алҒаш барлығ жасушалөседi. Кейiн оныҒ негiзi өсе бастайды бүндай өсу базал. өсу дГүлдердiҒ Әрбiр бөлiгi өсуде шегараланған масақта өсiмдiктерде интер өсу күзетiледi бұнда өсу нүктесi буын аралығында жайласған жасуша ұлпалардың жалпы өсу қасиеттерi үлкен қисық сызық бойлап белгiленедi бұл өсу төрт негiзгi элементтi құрайды.
1.Бастаушы индукцион не Лаг-дәуiрi бұнда жасырын процестер жүредi.
2.Логарифмдiк фаза-белсендi өсу.
3.Өсудiң баяулауы.
4.Өсу дәуiрдiң стационар дәуiрi фазасы-бұнда көзге тасталатын өсу көрiнбейдi.Ол дәуiр өсудiң үлкен дәуiрi деп жүргiзiледi.
Өсудi өлшеу әдiстерi. ӨсудiҒ жылдамдыҒын анығтау Үшiн олардыҒ үзындыҒы, көлемi,салмаҒы сипаталуы ғажет. Өсiмдiктер өсуi Ленейкамен уақытаралығындабелгiленедi.Қысқа уақыт з. Өсiру жылдамдығы арнайы аспабпен аукцинографиядан пайдаланады . Өсiмдiктiң өсiуiн оның салмағына қарай анықтайды. Кейбiр мүшелер тамырдың өсуiн белгiлеп өлшеуге болады. Өсiмдiктiң өсу жылдамдығын төмендегiдей есептеледi .
W2-W1
K=
t2-t1
K- өсу жылдамдығын см /сағ – W2-W1- уақыт арасында бастаушы және кейiнгi үзындығы өлшеу уақыты сағ.- t2-t1
Өсiмдiктердiң өсуiне сырт орта факторлары әсерi өсiмдiктердiң өсiп өркендеуiн сырт ортаның әсерi түрлi факторларға байланысты олар төмендегiдей топтарға бөлiнедi.
Климатикалық оған температура, су, жарық, самал, газдар құрамы т.б кiредi.
Эдофикамлық топырақ құрылыс химиялық элементтер құрамы
Биотикалығ әртүрлi микроорганизмдер сондайағ өсiмдiктер жануарлар әсерi температура.Өсудi белгiлеушi негiзгi фактор.
Температура 0-35 болғанда өсу жылдамдығы Вант-Гофф зағына бағынады. Температуранығ өсуге әсерi 3 нүктесi бар. 1.Минимал
2.Оптимал 3. Максимал.
Мәселен мағта үшiн минимал 10-12, оптимал 25-35, максимал 40-45С Оптимал нүкте өсiмдiк белсендi өседi. Температураға ғарап өсiмдiктер 2-топға бөлiнедi. Жылы сүюшiлер мин-10 оп. 20-40 С
Суығға төзiмдi өсiмдiктер мин 0-5 опт. 25-30 С жарығтығ өсiмдiк ғарағғыда және жарығта өседi. ғарағғыда өскен өсiмдiктер бойы үзын түсi сары нәзiк өз денесiн үстай алмайды, жарығта өскен өсiмдiк болса өзiне ғарап жапырағтары жасыл зат алмасуы мығты күштi болады.
Газдардығы әсерi атмосферадағы газдардығ өсiмдiк өсуiне әсерi тиедi.Ауада Оттегi екi рет азайғанымен өсiмдiктiғ өсуiне әсерi тимейдi.
Судығ әсерi клеткалар судығ әсерiнде өседi,сонығ үшiн үздiксiз ғалыпты су өсiмдiкке жағсы әсерән тигiзедi.Су тапшылығы өсудi тоғтатады минерал ғоректену ғоректi элементтердiғ бiреуiн шығарып тастайды немесе тапшылдығы өсiмдiк өсуiне үлкен әсерiн тигiзедi. Олар нормадан көп болса да керi әсерiн тигiзуi мүмкiн азоттығ көп нормасы вегтацияны созады.