Қарлұқ мемлекеті (756-940 ж.ж.)

Алтайдан Балқаш көлінің шығыс жағалауына дейінгі аймақта өмір сүрген Қарлұқ тайпалары Батыс және Шығыс Түрік қағанаттарына бағынды. 742 жылы Шығыс Түрік билігі үшін болған тайталаста жеңіліс тауып, Жетісу жеріне ауады. Билікке келген 756 жылдан бастап, келесі онжылдықта Қашғарияны, ал VIII ғ. аяғына қарай Ферғананы да жаулап өз билігін орнатты.

Қарлұқтардың мемлекеттік құрылысы үлестік тайпалық жүйенің дамыған түрі болды. Ал басқару түрі әскери — әкімшілік жүйесі бойынша жүргізілді. Қарлұқ билеушісі 840ж. дейін жабғы, осы жылдан бастап — Ұйғыр қағанатының құлауымен — ең жоғары билеуші — қаған лауазымын иеленді.

840 жылы Саманилер Испиджабты басып алды, бірақ басқару жүйесіне сол түрік әулеттері иелік етті. Саураннан Талас аймағына дейінгі жерді қамтып жатқан испиджаб аймағы арқылы ислам діні Жетісу аймақтарына тарала бастады. ІХ ғ. соңында Саманилерге қарсы соғысты Жетісу түріктері 904 ж. Мауереннахрға дейінгі жерді аз уақытқа болсада басып алып отырды.

Қарлұқ бірлестігіндегі тайпалардың жеке басқару жүйесі енді бір орталықтан басқаруға кері әсерін тигізіп отырды. Ішкі тартыстар 940 жылдары қарсыластардың жеңісіне алып келді.