ХІХ ғасырдың бірінші жартысында Солтүстік штаттарда капиталистік қатынастар өркен жайып отырғанда, Оңтүстік штаттарда құлдық плантациялық әдіс кеңінен қолданылды. Солтүстік штаттар конституциясында құлдыққа тим салған болатын. Солтүстік қоғамы құлдардың жағдайына жанашырлық пен арап оларды плантаторлардың меншігінде босату жолдарын іздестіре бастады. Кей жағдайда аблоционистер оларды қашыруды ұйымдастырып солтүстік штаттарға апарып онан әрі Канадаға асырып отырды. Құлдар да өз кезегінде қарулы көтеріліс жасап отырды. Оңтүстіктегі құлдар еңбегіне қарсы аблоционисік бағыттағы әдебиеттерде баспасөзде материалдар пайда бола бастады. Гарриет Бичер – Стоу «Том ағайдың лашығы» (1852) миллион тиражбен көптеген тілдерге оның ішінде орыс тіліне аударылды. 1848 ж көпшілік фрисойлер (фри-сойл-свввабодиолземля) партиясы құрылып жаңа жерлерде негрлер құлдықты таратпауға шақырды. Мек сикадан жаулап алған 1850 ж Калифорния конгресс шешімімен еркін штат болып, онда оңтүстік адамдары көп болды, ол құлдық плантаторлар қоғам болды. Канзос пен Небресска штаттарында құлдық кеңінен пайдаланылды. Оңтүстіктегілер құлдықтың бүкіл Америка қоғамында султанат құруын жақтады. Древ Скотт құл АҚШ жоғарғы арыз беріп өзі және қожайыны еркін штаттарда тұратыны сондықтан құлдық бұғауынан босатуды сұрады. Жоғарғы сот оның арызын 1857 ж қанағаттндырмады. Канзос штатында құл селері мен құлдыққа арап топ арасында күрес болды. Сол кезде тарих сахнасында Реске партия лідері А.Линкольн шықты. Ол Оңтүстіктің саясатына қарсылардың мүддесін қарастырды. 1861 ж АҚШ президенті болып сайланды. Бұл шын мәнінде халықтық президент болды, ол кедей отбасынан шықты, жас күнінен аур еңбектің дәмін татты. Ол ешкімнің көмегінсіз білім алыып істемеген жұмысы жоқ, кейіннен адвокат болды. Лінкольн аса қарапайым, жігерлі қиын саяси тартыстарда ақылмен жеңе білетін саясаткер дәрежесіне көтеріле білді. Азамат соғысының басты себебі Канзостағы Браун Д- ның Вирииингия жасағын атақты жорығы болды. Дж Браун құлдықты барынша ЖЕК көрді. Ол Канзоста құлдыққа қарсы шығып Вирингияда құлдаар көтерілісін ұйымдастыруға күш салды. 22 өжет жігіттермен 1859 ж октябрь армия қоймасына басып кірді. 100 мыыың мыылтықты қолға түсірді. Бірақ бұл әрекет әлі ерте болатын, оны ешкім қолдамады. Браун отряды бір тобы өлді, біразы оның өзімен қолға түсті. 1859 ж 2 декабрьде ол дарға асылды. Ал өлім алдында бұл қасіретті елдің күнәсін тек қанмен жууғ болады деді. “Только кровв может сміть преступления этой греховной страны”. Көтерілісті басуға полковник Робет Ли қатысты, Джон Уилис Бус – санынан Л.Линколльмді өлтірген. Бір мемлекет ішінде екі қоғамдық сентеманың болуы оның қайшылығы азамат соғысына алып кеді. Оңтүстік агрессияшыл плантаторлары бүкіл АҚШ – ты құлдық қоғам орнатуға әрекет етті, олар қажет болса АҚШ — тан бөліну мақсатын да ойластырды. АҚШ – тан бөліну әрекеті азамат соғысына дейін де болды. 1832 ж Оңтүстік Королина плантаторлары штат суверинететін жариялап бұл штат федералдық комиссия күші жүрмейді деген болатын. Президент Джексон бұл әрекеті тез басып оның жағалауына әскери короблдер жіберіп тұншықтырған еді. 1850 ж оңтүстік Сецессия (өзінен бөліну) жариялады. Бірақ президент Закерии Тейлор оңтүстік-ке армиямен жарық жасаймыын деп қорқытты. А. Лінкольн “екіге бөлінген үй тұрмайды деген болатын”. Солтүстіктен аңшыл топтары Оңтүстікті бөлініп кетуі елдің шет ел державаларының алдында қуатын әлсіретеді деп түсінді. Екіге бөліну әбден мүмкін 1860 ж Линкольнның президенті болып сайлануы, Оңтүстік биліктен түгел айырылуы бөлінуге дабыл болды. 1861 ж көктем 13 штат Южане Конффедерацияяя құрды. 13 апрельде оңтүстік соғыс әрекетіне көшіп федералдық форт Сомтерді Чорлстан бухтасында (оңтүстік Каралина) аз ғана горни зон тізе бүгіп, Америка жалауы түсірілді. Төрт жылға созылған қантөгіс, апатты соғыс басталды. Өнеркәсіп потенцияалы, халқыжағынан Солтүстік басым болса әскери қуаты жағынан Оңтүстік күшті болды. Оңтүстікке әскерлер көп, қару – жарақ мол болды, олар тез арада жеңіске жетеміз деп ойлады. Оңтүстік Солтүстік Янки (северян) деп атады. Бұл оңтүстік морльдың психологиялық жағдайын мергерет Митгелл “Книсенные ветром” романынан оқып білуге болады. Солтүстік бірнеше рет жеңіліске ұшырады. Вашингтон соғыс аймағына айналды. 1861 ж соңында солтүстік 650 мың әскер жинады, бірақ бұл сан соғыс жағдайын өзгерте алмайтын ед. Оңтүстікт көршеп (аналында план). Дарынды генерал Уллис Грант бірнеше қалаларды алып жаңа орлеан қаласын флотпен келіп алды. 20 майда заң шығарып 22 сентябрьге дейін барлық құлдар бас бостандығы берілсін деген заң шықты. АҚШ- қа қарсы шықпаған әрбір азаматқа 10 доллар пощлина 160 акр (64 га) жер заң шықты. Бұл редикалды аграрлы мәселе болатын. Бұл халықтың қалың бұқарасын Оңтүстікті жеңуге жұмылдырды. 1863 ж 1 январда барлық құлдар керікті деген заң. Құлдар солтүстік жағына шықты. Оңтүстік Блокада жағдайында қалды. Европаға мақта шығарып медикаменттер әкелінбеді. 1863 ж Оңтүстік Лидік басшылығына солтүстік әскеріне Чанселарвиля мекеніне ойсырата соққы берді. Бұл оңтүстіктің ең соңғы соққы еді. Солтүстіктің адам ресурсы мол болатын. 12 % әскер негрлер болды.
Лидей армиясы Геттисберг (Понсилования) тоқтатылып Вирингияға шегінді. 1865 ж 9 апрельде Лия 28 мың әскерін қолға түсіп канитуляция жасады. 175 мың әскер қаруын тастады. Екі жақтан 600 мың адам қаза болды. 14 парель 1865 ж А.Линколінді сатқын актер Бус атып театрда өлтірді. Бұл құлиеленушілерден қастандығы болатын. А.Линколінді өліміне бүкіл Америка аға тұтты.Оны барлық саяси көзқарастағы адамдар жақсы көретін. Ол өз заманының ұлы саяси қайраткері болатын, ол халық жүрегінде мәңгі сақталды. А. Линкольн диктатураға ұмтылған жоқ. Ол АҚШ-тағы конституциялық құқықты қалпына келтіруге бар күшін салды, құлдықты жойды. Өмір соғыстан кейінгі Оңтүстікті қайта құрудағы аса қиын екендігін көрсетті.
Оңтүстікті қайта құру. Компарияға 13 рет өзгерістер енгізді. Бұрынғы құл иеленушілер жағдайы, бостандық алған құлдар жағдайы үкімет құрылымы т.б. АҚШ аңшыл топтарында бар позиция болмады. Линкольн тірі кезінде беделді конгрессмендер республикалар Тадеуш Стифенс пен Чарлз Сомнер бейбіт бағыт ұстанған еді. Олар құл иеленушілерді азаматтық құқықтан айыру Оңтүстікке әскери диктатару орнату, негрлерге азаматтық беруді жоқтады. Линкольн қайтыс болғанан АҚШ конгресінде президент пен конгресс алауыздығы күшейді. Линкольн бағытын жаңа президент Эндрю Джексон онан әрі жалғастырды. Ол өз әріптесінен атағындай атағы жоқ болатын. 1865 ж майда ол плантаторларға омнистия жариялады. Соғыс жылдары алынған жерлер қайтарылды, ал олар қара түстілерді өз қожайындарына қайтарды. Террористің ку – клукс пландар пайда болды. плантаторлар заң шығару органдары арқылы негрлерді жерінен айырды, қара мен ақтар некесіне тиым салды. Елде жаңа азамат соғысы қаупі өнді. Негрлер мен плантаторлар арасында 1865 ж Оңтүтікте Конгресте сайлауға қатысып оның ішінде Александр Стефенс те болды. Ол Разикел конгресмендер оларды залға жібермеді. 1866 ж июльде АҚШ Компартиясына 14 рет өзгеріс енгізіп Конфедерация лидерлеріне мемлекеттік қызметке тиым салып, негрлер ақтармен теңестірілді. Бұл АҚШ – та туылған әрбір азамат бостандықта болады. 1867 ж Оңтүстікке әскери жағдай енгізілді, штаттардың конституциясы жойылды. 1870 ж 15 рет конституциясыға өзгеріс енгізіп барлық азаматтар түсіне қарамай, өткен тарихына қарамай сайлауға қатыса алады. әр негрге 40 окрдан жер беру туралы АҚШ- ғы редикалды қайта құру аяқталды. Тез дамыған капитализм Оңтүстік Солтүстік айырмашылығын жойды.
Оңтүстіктер Демократиялық партияны күшейтті. Таришылар бұл соғысты буржуазиялық демокартиялық революциямен салыстыруда. Тез дамыған капитализм аз алдындағы барлық кедергілерді бұзып абсолюттік монархия саяси бытыраңқылықты, феодализм қалдықтарын, керек болса құлдықты да жойып жіберді. Құлдық жетілмеген капиталимзнің бір формасы болатн. Еркін кәсіпкер мен плантациялық құлдық екі меншіктік комфлекті болатын. Екеуі еңбекті ұйымдастыруы екі түрлі болатын. Екеуі де американ саяси өмірінде үстемдікке ұмтылды. Бірақ капитализм өміршеңдігін көрсетті. Азамат соғысының негізгі қорытындысы құлдықты жою болды. американ экономикасын негізгі компоненттері өнеркәсіпті, сауда, фермерлік ауыл шаруашылығы оған дейін дамыған болатын. Солтүстік шығыста 60 жылдары өнеркәсіп төңкерісі аяқталған болатын. Азамат соғысы уақытша экономкалық дамуды тежеді. Бірақ қорытындысында капитализмнің дамуына кең жол ашты. 1862 ж аграрлы реформа әлем тарихында прогерссивті мәнге ие болды. 1861-1884 жж. Республикалық партия өнеркәсіп дамуына кәсіпкерлерге арнап шаралар жүргізді.
Азамат соғысынан кейін Оңтүстік Солтүстік пен Батыстан көп кейін ақлды. Плантацияда негізінен негрлер жұмыс істеді, олар бірақ құл емес еді, батректор, жолдамалы науқандық жұмысшыларға айналды. Құлдықты жою Оңтүстікте жұмысшыларды көбейтті. Негрлерді ең ауыр жұмыстарға алды. Олардан білімді, кәсіпкер адамдар шықты.