Инвестицияны тартудың қайнар көзі

Жинақ- инвестицияның қайнар көзі болып төлем ақылар, ренті, девиденттер, транспорттық төлемдер, табыстар және басқада әрекеттерден қалыптасатын, жинақ саналады. Жинақ екі түрлі түсініктен тұрады.

Бірінші – шығын шығармайды, кейінге қалдырады.

Екінші – ресурстарға жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Осы екі аспектінің әртүрлі салдары бар: бірінші – экономиканың дамуына жағымды жағдай жасау, демек ВНП мөлшеерінің көбейуіне жағдай жасау. Екінші тежеуші норманың экономикалық дамуы. Банкке салынған ақша, жаңа сақтандыру немесе жаңа акция тезарада, қысқа уақытқа сұраныстың төмендеуіне әкелуі.

Басқа сөзбен айтқанда – жинақ, тұтыну болмайтындығын білдіреді.

Сонымен жинақтың конструктивтік аспекті шығынды кейінге қалдыратын қаржылық жағынан байланысты емес, өндірістік пайдаланудың пайдасы үшін зерге, еңбекке, қаржыға деген талаптан бастарту.

Арнайы экономикалық институттар өмір сүреді. Бұл институттар қаржылық рынок деп аталады. Осы институттардың көп тарағандарына Банк, сақтандыру компаниялары, зейнет және инвестициялық қорлар жатады. Бұл қаржылық делдалдардың қызметі: жинақ иелерінің ақшалай қаражаттарын аккумулировать етіп және оларды ссуда нысанында несие алушылардың иелігіне беру. Ерікті Ұлттық продуктыны көбейтуде және қоғамның өндірістілігін арттыруда басты қаражат болып отыр. Бірақ жинақты инвестиция айналдыру процесі әр қашанда тұрақты және тең емес, осының нәтижесінде Ерікті Ұлттық Продуктының (ВНП) шайқалуына әкеліп соғады. Жалпы экономикалық даму, жүйенің дамуына әсер ететін, үйлестіру және секторларды бір-біріне әсер етуі арқылы көрінеді. Сонымен:

— Қандайда болмасын секторда сұранысты қысқарту үшін, басқасын қосымша сұраныс пен орнын толтыру керек. Егер үйлестіру (координация) болмаса, онда сұраныс төмендейді, ВНП (ЕҰА) төмендейді, жұмыссыздар көбейеді және басқада жағымсыз жағдайға әкеліп соғады.

— Егер кеңейтіліп келе жатқан сектор көп жұмсалса, жинақтың мөлшеріне мүмкіндік береді, онда инфляция туғызып отырған, жүйеге деген қысым арта түседі. Егер белсенді сектор аз жұмсалса, жинаққа еркіндік беріп, онда құлдырауға мүмкіндік туғызып, жүзеге деген қысым төмендейді.

— Толық жұмыс басты болып, инвестиция көбейіп немесе үкіметтің шығыны көбейсе, онда кеңейіп келе жатқан сектордан қосымша секторларды талап етеді. Олар салықтық немесе ерікті жинақтың есебінен алынуы мүмкін.

Табиғатқа тән тұтыну шығындары толығымен мәні жағынан күнделікті болып саналады, дегрессия және инфляция кезін қоспағанда. АҚШ-та көптеген жылдар бойы осы 5–%, Япония – 20 %) шамасын, Германия – 15% құрайды. Сондықтан жинаққа көп көңіл бөлу экономикасының дамуына әсер етуі керек. Бірақта жаңа көзқарас бұл мәселе бойынша, алдымен Кейнспен қалыптасқан, жоққа шығаруға байланысты, бұл бекітуді Жоғарғы экономикалық дамуға қол жеткізген елдердің, жинаққа талпынысы, қашанда инвестициялауға талпынысымен басып озып отырады.

Біріншіден, қаржыны жинаудың артуы жұмыс істеудің тиімділігінің шегі төмендейді, яғни (қаражат) жоғарғы пайдалы қаражат салу мүмкіндігі төмендейді. Екінші, индустриалды дамыған елдерде табыстың көбейуі жинақтың еншісі көбейеді. Егер экономика толық емес жұмыс істеу жағдайында болса, жинаққа биімділігінің артуы, тұтынуға биімділігінің төмендеуің білдіреді. Ал тұтыну сұранысының қысқартылуы тауар өндіруінің өзінің өнімін сатуының мүмкін еместігін білдіреді, яғни қаржы салымға мүмкінсіз. Сонымен жинақтың артуы, инвестицияның артуы емес шегерілуін білдіреді. Қорытындыға инвестицияның қайнар көзі, халықтың кең қабатын білдіретін жинақ, бірақ бұл тұлғалар қоғамда қаржылық игіліктің артуымен байланысты инвестициялауды немесе қаржылық қалыптастыруды жүзеге асырмайды. Әрине инвестицияның қайнар көзі болып қоғамда қызмет істейтін кәсіпорындар бола алады. Бұл жағдайда сберегатель және инвестор сай келеді.