Протеялар — шартты — патогенді микроорганизмдерге жатады. Зәр бөлінөтін жолдардың қабынуымен іріңді жарақытты инфекция тудырады, соның ішінде сепсисті. Аурулар эндоинфекция түрінде өтуі мүмкін, сонымен қатар ауруханаішілік инфөкция қоздыруға да қатысуы мүмкін.
Proteus туыстастығы
Proteus туыстастығы 4 түрден тұрады. Адам патологиясында ең маңыздылары — Proteus mirabilis және Proteus vulgaris. Оларды алғашқы рет 1885 жылы Г. Хаузер бөліп алған.
Протей туыстастығы, морфологиясы және антигендік құрылымы
Морфологиясы
Жұптасып немесе тізбек тәрізді орналасатын таяқшалар.спора.капсула түзбейді. Қозғалады.
Антигендік құрылымы.
О- және Н- антигендерден тұрады.
Дақылды өсіру.
Қарапайым қорөктік орталарда жақсы өседі. Тығыз қоректік орталарда екі түрлі колониялар түзеді. Н — пішінді (немісше, һаисһ — тыныс) колониялары өршіп, тармақталып өседі, бұл өсудің қалыпты пішіні. Қолайсыз жағдайларда О — пішінді (немісше, onhe һаисһ — тыныссыз) колониялар түзеді, ірі, шеті тегіс емес.
Ферменттік белсенділігі.
Айқын белгіленеді. Биохимиялық қасиеттері бойынша бөлінеді.
Proteus туыстастығының биохимиялық белсенділігі
| Биохимиялық белгісі | Ыдыратады | Түзеді | ||||
| Түрлері | Глюкозаны | Лакто заңы | Цитратты | Индол | Н2S | Орнитин декарбокс илаза |
| Proteus mirabilis | + | — | — | + | + | — |
| Proteus vulgaris | + | — | + | — | + | + |
Enterobacteriaceae тұқымдастығына жататын өкілдерін мынадай биохимиялық белгілерінің негізгі айырмашылықтары бойынша ажыратады:
■ фенилаланиндезаминаза, уреаза, күкірт сүтегін түзуі
- Лактозаны ыдыратпауы
- Желатинді сұйылтуы
Резистенттілігі, экологиясы және
патогенезі
Резистенттілігі
Қоршаған ортаның әртүрлі факторларына тұрақты. Дезинфекциялық ерітінділерде өмір сүру қабілеті бар.
Экологиясы
Протейлер тоқ ішек жәнө әйелдер қынаптарының қалыпты микрофлорасына кіреді. Олар іркіңді қалдық суда да кездеседі.
Резистенттілігі, экологиясы және
Патогенөзі
Зәр бөліп шығару жолдарында инфекция дамуы протейдің уреаза бөлуімен байланысты. Ол мочевинаны ыдыратып, аммиак бөледі, рН көрсеткіші жоғарлануына әкеледі. Бұндай жағдай құрамында кальций және магний бар тұздардың бүйректе жинақталуына әкеледі (бүйректе тас пайда болады).
Микробиологиялық диагноз қою
Бактериологиялық әдіс қолданылады. Зерттейтін матөриалды құрамында лактозасы бар дифференциалды — диагностикалық қоректік орталарға жәнө Шукевич бойынша түтікшегө жаңа құйылған ет — пептонды қиғаш агардың төменгі жағындағы тамшы суына себеді. Бөлінген дақылды биохимиялық қасиеттері боцынша идентификациялайды.
Иммунитеті.
Протективті немесе қорғайтын иммунитет қалыптаспайды.
Алдын алу және емдеуі
Арнайы сақтандыруы жасалмаған. Емдеу үшін коли — протейлік бактериофаг және антибиотиктерге сезімталдығы анықталған кейін антибиотиктер тағайындалады.