Дербес жерсеріктік байланыс жүйелері бұрын қарастырылған жылжымалы байланыс жүйелерімен салыстырғанда біршама артықшылықтарға ие.
Байланыстың осы түрі жерді нақты жерге байлануы бойынша шектей алмайды, сонымен қатар әлем өлкелерінің көпшілігінде байланыс қызметіндегі сұранысты тек қана жерсеріктік жүйелер көмегімен қанағаттандыра алады, мысалы:
- глобалді масштабта мәлңметтерді тасымалдау кезінде;
- әлемдік мұхит айдындарында;
- тұрғындардың тығыздығы аз аудандарда;
- жер бетіндегі инфрақұрылым үзілулерінің орындарында.
Ұялы байланыс жүйесін (ҰБЖ) тарататын қызметтерінің түріне байланысты үш негізгі класқа бөлуге болады: сөйлеу (радиотелефондық) байланысы; мәліметтерді пакетпен тасымалдау (МПТ); тұтынушының орналасқан жерін (координатын) анықтау.
Сонымен бірге, қатынастардың цифрлық тапсыруы ҰБЖға радиотелефон байланысының жанында міндетті түрде халықаралық стандарттар орындалуы керек. Күрежолда сигналдың тоқтауының мұндай жүйелерінде 0,3 с ауысуы және абоненттердің келіссөздері байланыс сеансы уақытында бөлінуі керек.
Абоненттердің қызмет көрсетуі және нақты масштабта уақыт (НМУ) болуы керек. Оны ұстап қалу үшін бағыттың өте дәл жүйесінің серіктері, қалған бағыттағы антеннасын жабдықтау керек; серіктерінің жүйесіндегі көптеген аймақты және қызмет көрсетуді үздіксіз қамтамасыз ету үшін жетуі керек; байланыс арналарының жеткілікті санының қамтамасыз етулері үшін көп сәулелі антенна жүйелерін қолданылуы керек. Сонымен бірге коммутациялық жабдықпен торапты (шлюз) станцияларының (ШС) үлкен саны керек болады. Мәліметтердің пакетті тасымалдау (МПД) жүйелері секундына килобайттың бірлік жүздіктері жылдамдықпен жұмысістейді. Қатаң талаптардың көрсетпейтін қатынастарының жеткізуінің жедел қимылдаушылықтары электрондық почта осындай режимде істейді (түскен мәлімет белгілі бір тәулік уақытында тұтынушыға алдын ала бүйіркомпьютермен есте қалып жеткізіледі).
Абоненттің тұрған орнын анықтау үшін тұтынушының координаталарыныңанықтауын дәлдік және дербес байланыс серіктерінің сигналдары немесе ШС тұтынушының координатасын анықтауға мүмкіндік беретінарнайыаппаратура өте жоғары болатын GPS-тың (Global Positioning System — анықтаудың глобальды жүйесі) үйреншікті навигациялық аппаратурасы кішірек дәлдікпенқолданылады.
Жерсерікті байланыс ұйымдарының негізіне салынғаноңай идеяжеткілікті.ДЖБЖ белсендіретрансляторы жерсеріктіктеорналасады.
Ретранслятор-жерсеріктігінде арнайы антенна жүйесі және мәншікті байланысты қамтамаз ету үшін қолайлы жер бетінде орналасқан радиобайланыс станцияларының жергілікті станциялар (ЖС) бағытымен сигналдарының түрлендіруін, қабылдауын, өңдеуін және берілуін орындайтын қабылдау-жіберу аппаратурасы орналасқан. 7-суретте жерсеріктік байланыс жүйелерінің құрылымы келтірілген.
Жылжымалы жерсеріктік байланыстың жүйелерін екі белгісі бойынша жіктейді: қызмет көрсету аймақтарындағы ЖС орналасу мен айырмашылығы жәнеқолданылатын орбиталардың түрі.
Төменгі орбиталық жерсеріктіктерде жылжымалы байланыс жүйелері қуат ағынының тығыздығы телефон желісімен өлшемді жеңіл абоненттік станцияларменжұмыс үшін жеткілікті жердің бетінде құруға мүмкіндік береді және ұялы желілерді толықтырады. Кең таралған халықаралық жылжымалы жерсерікті байланыс жүйесі ғаламдық байланыс желісі негіз болып табылады. Бұл жүйенің стандарттары қатарының арасындағы жылжымалы абоненттік станциялардың қызмет көрсетуі үшін қолайлы желі Inmaarsat-M ерекшеленеді. Inmaarsat-M жергілікті жүйесі әлемнің кез келген нүктесін іс жүзінде байланыспен қамтамасыз етеді, негізінен: компьютер желісін, факс және цифрлық мәліметтерді тасымалдайтын басқа құрылғылардың қатарын қосуға мүмкіндік береді. Бұл байланыс жүйесінің ғарыштық сигменті Атлантикалық, Тынық және Үнді мұхиттарының үстінде орналасқан геотұрақты серіктерге негізделеді.
Жылжымалы абоненттердің дербес қызмет көрсету жерсеріктік байланысы соңғы жылдары белсенді дамуда. Жерсеріктік байланыс тораптарының энергетикалық балансы ұялы телефонның өлшемдеріне дейін абоненттік станциясын соңғы уақытқа дейін кішірейтуге мүмкіндік бермеді. Төмен орбиталықсеріктердің қолданылуы геотұрақтының алдында артықшылық құрады және бағытталған антенналарымен жабдықталған ұялы типтідербес радиотелефондары бар ДСБЖ өңдеуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге күре жолдағы сигналдың басылуы айтарлықтай азаяды «жер-серік» және «серік- жер» және байланыс арналарында оның кешігуі. Сигналдың жерсеріктік байланыс геотұрақтылық жүйелерінде тоқтап қалу уақыты шамамен 300 мс құрайды, ал төменгі орбитада 200мс аспайды. Мұндай кішірейту сигналдардың кешігуіекі (екі есе) әдісімен сигналды жерсеріктік арқылы тасымалдауға мүмкіндік туғызады.
Төмен орбиталық жерсеріктігі бар ДСБЖ, ұялы және қалған телефон аймағынан тыс болатын жылжымалы абоненттері бар телефондық дербес байланысын ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұдан басқа оларобъектінің тұрған орнының анықталуы, пейджинг, электрондық почта және т.б. құтқарудың теңіздегі қызметтерінде кең енгізілген.
Төмен орбиталық жерсеріктігі бар ДСБЖ қатарының өңдеу жұмыстары шетелде және Ресейде жүріп жатыр. Бұл шетелде
Inmarsat Globalstar.
Қазіргі жерсеріктік жобалар ресейлік серіктестіктер де қатысатын кең халықаралық бірлестістікте негізделген. Іс жүзінде кез келген жерсеріктік байланыс жүйелерінде орбиталық топтауда 4…8 орбита орналасқан 70 серіктерге дейін қолданылады. Өз сәулелерінің орбиталық топтауының кез келген жерсеріктік бірнеше жергілікті байланыс ұяшықтарын қалыптастырады. Бірікккен бір ретранслятор жерде шамамен 4500 шақырым диаметрмен жерсеріктік аймағын құрады. Толық орбиталық топтау барлық жер бетін жамылатын тұтас байланыс аймағы іс жүзінде қалыптастырады.
Сигнал жүйесі ғарыштық байланысының орталық желілері перспективалы ендірілу болып табылады. Сигналдың байланыс жүйесінің ғарыштық сегмент серіктер 700…1500 шақырым биіктіктегі орбиталарда антенналарының бағыттары кішкентай диаграммаларымен, орбиталар бойынша қозғалыста қалған қызмет көрсету аймағының құрылымдарын қалыптастырып жинайтын нақтылы жазықтарындағы (3…5 даналар) төбелерді орналастыруға болатын 45…55 серіктерін қосады.
Бір-бірінің өзара бөгеттерінің жоқтығые қамтамасыз ететін орбиталарда техникалық сұрақтар, қолдануға қатысты жиіліктері және орналастыруымен ХКРК (халықаралық консультациялық радио комитет) және ЖТХК (жиіліктердің тіркеуі бойынша халықаралық комитет) шеңберінде ұйғарылады. Жерсерікті жүйелер үшін жиіліктердің 1 кестеде көрсетілген жолақтары ерекшеленген.