Мектеп психологиялық қызметінің мазмұны.
Пстхологиялыққызметі ұйымдастыруға үлгіболатын моделделдер. Мектеппсихологиялық қызметініңмақсатфы мен міндеттері.Балаға психологиялықкөмек көрсету міндеттері мен салалары.
Білім беру саласындапсихологиялыққызметті ұйымдастырудыңғасырданасатынтарихыжәнемолтәжірибесібар. Көптеген елдерде бұл қызметөткен ғасырдыңбасындапайда болып, табыстыдамып келе жатыр. Білім берусаласындағыпсихологиялыққызметтіңдамутарихын және қазіргіжағдайын Р.Б.Радианов, И.А.Соколова, З.А. Малькова және т.б. ғылымдар зерттеген. Жеке тұлғаерекшеліктерін,психологиялыққасиеттердіңсандық және сапалықкөрсеткіштерінзерттеунәтижелерінмектептәжірибесіндеқолданудыұсынды.
ӨткенғасырдыңбасындаФранциядаА.Бинежекелік қасиеттердізерттеумәніндебірнешемақалаларжариялады. Ол1905 жылыпсихологиялықзертханағаұйымдастырыпталапкердіңинтелектуалдыққабілетінзердттеужұмысынжолға қойды. Биненің жүргізгензерттеулерікөптеген ғалымдардықызықтырып психологиялық қызметтіұйымдастыруғаұйытқы болды. 1908жылы БостонқаласындаФрэнкПарсонсмамандыққабаулубюросынашты.Олосыбюро қабырғасындакөпжылжүргізгентәжірибесінқорытындылай келіп,мамандықтытаңдап алу үшінәр адам үшнәрсеніжақсы білуіқажетекенінкөрсетті.
Олар: 1) өз қабілетіменмүмкіндіктерінжәне оныңтабалдырығынбілу; 2)Таңдаған мамандығыбойыншажұмысжағдайыментанысыпол қызметтіорындауүшінқандайқасиеттер керекекенінанықтапжалақысыболашағыөсу жолдарыбілімін жетілдірукөздерітуралытолықмағлұмат алу; 3) әр баланың арманы менмүмкіншіліктерінбір-бірінесай келуін бағалау.
Осы бағыттарда анықталғанмағлұматтардыбір-біріменсалыстыра таңдаунәтижесіндеп сихолог әр балағаболашақ мамандығынанықтауытуралыөз кеңестерінбереді.
Көп ұзамайАңглиядаЦирилБэрт, АҚШдаАрнольдГессельмектеп қабырғасындабалаларғажәне олардыңата-аналарынапсихологиялық көмеккөрсетуісіне кірісті. Осы бастама кейіннен “Гайденсқызметі ( гайд- көмек көрсетужетелеудегенмағынаныбілдіретін сөзденшыққан)деп аталып, қазірге дейінбілім беружүйесініңүлкенбірсаласыболыпдамфып келеді.Ірі мектептедебірнеше психологқызмет атқарады.Сондықтан оныбригададеп атауға болады. Психологиялыққызметтіұйымдастырутобыөз іс-шараларынбірнешебағыттаұйымдастырады жәнеөзініңалдына келесіміндеттердіқойып отыр :
— балаларға мектекпке дейіенгіөмірден оқушыміндетінатқаруғакөшуінекөмек көрсету:
-мек тепке оқу паралелдерінанықтап алуғаықпал жасау:
— оқушыларды болашақотбасыөмірінедаярлау.
Қазіргі кездекөптеген елдерпсихологиялыққызметтімектепқабырғасындажәнеәлеуметтікортадаұйымдастырып,психологиялық қызметкөрсетудәстүрікеңіненқалыптасып келеді.Психологиячлыққызме т ертеқұрылғанмемлекеттер тәжірибесінжан-жақтызерттеудіңмән-мағынасыөтетереңболыпотыр.Олардақалыптасқанұйымдастырутүрлерін жәнебұлжұмыстыңмазмұнынзерттеу негізіндекөптеген е лдерөз мектептерінде психологиялыққызметтіұйымдастырумақса тымен міндеттерінанықтап алып ожтыр .
Бізді ң елде білім беружүйесіндегіпсихологиялыққызметтіңмақсаты менмазмұнын анық тауғаРесейБалтықжағалауындағымемлекеттертәжірибесімолмүмкіндіктауыпберуде.Сондықта,н осы мем лекеттердіңтәжірибесінтеориялықжәне әдістемелікқұралдарынтереңжәнежан-жақтыталдау ү свтін деміз.
Психологиялық қызметтіңмақса ты -ба ла дамуындағыәр кезеңдегіжан дүниесініңерекшеліктерінанықтап алыполардыңөз-өзінеқоршаған ортағадеген көзқарасыныңқарым-қатынасмәдениетінің қалыптасуынажетекшілікжасау.Бұл мақсат келесімінджеттерарқылынақтыланады.
Психологиялыққызметтіңміндеттері.
-психологиялық жәнеәлеуметтікпсихологиялықтұрғыданқиын дықкөріпжүргенбалардыңпроблемаларынанықтап оларғадеркезіндекөмек көрсету.
-оқушыларды мектеп табалдырығынаттаған күнненба стап оныбіті ргеніншежетелеп,сүйенішболыпжүру:
-проблемасыбар балалардыжан-жақтызерттепонытуғызғансебебінанықтаужәнетүзету-дамытужұмыстарынжүргізу:
-дамуындаауытқуыбарбалалардыңпсихологиялыққасиеттерінөңдеуүшінпсихологиялықтренингтерұйымдастыру:
-оқу тәрбиежұмысынағылымижетғекшілікжасапәроқытушыныңата-аналардыңпсихрологиялықпедагогикалықбілімінжетілдіружәнебіліктілігінарттыружұмысынұйымдастыру.
Осыанықталғанміндеттердіорандаут.б.өмір барысындатуған шиеленісжағдайлардыдұрысшешуүшін психологтар әрадамғасүйеніш болып бағыт-бағдарберіп отыру қажет. Қащзақстанда мектеппсихологіендітағайындалыпөз жұмысын атқаруға жаңа ғанауниверситет бітіргентәжірибесі таяз жасмамандар кірісті. Дегенменоларжұмысмазмұнынанықтап алуүшінізденіс үстінде.
Психологиялыққызмет моделінқалайқұру қажет екенін анықтапалу оңай емес. Бұл мәселенідұрыс шешу үшінбұрынғы кеңесмектептеріндепсихологиялыққызметтіңмазмұнынанықтағандар. Н.Р. Битянова, И.В. Дубровина, А.И . Прихожанұсынғанүлгілерді қолдануға немесебасқаелдердеқалыптасқантәжірибені үлгіретіндеқолдана отырып мектепқалыптасқантәжірибеніүлгіректіндеқолданаотырып мектеппсихологі қызметінкелесібағыттардаұйымдастыруға болады.
-психодиагностикалық жұмыс.
-психопрофикалықжұмыс.
- психологиялық кеңес беру.
- Психокоррекция жүргізу.
- Ата-аналарға психологиялықпедагогикалықбілімберу жәнебіліктілігін арттыру:
- Психоло
- Гиялық қызметкөрсету жүйесіқызметін насихаттау:
- әлеуметтік дисперчерлікқызмет көрсету:
- педагогикалық қызмет кө рсету.
Осыаталған бағыттардағыіс-шаралар бір-біріменұйлесімдіұйымдастырылуынакепілдік болатынмақсат пен міндеттержоғарыда көрсетілген.
Мектеп оқушыларынакөпшілікке жүйелітү рдепсихологиялыққызмет көрсетуүшін ол обьекттуралыпсихологтолық мағлұматалуы қажет. Бұлмаұлұматпсиходиагностикалықзерттеу барысындажиналады.Оқутәрбие жұмысы барысында психологиялық зерттеу әдістерінқолдана отырып оқушылардыңтаным процестеріндамудеңгейіжекелікқасиеттерініңқалыптасуаыоқушылар меноқытушыларарасындағықары-қатынастыңқалыптасуыталданыпәр балаға қандайжәрдемкерек екендігіннақтыанықталады. Психологиялық қықзметмазмұнынанықтау үшінбұлжұмыстыңмақсат міндеттерінесүйене отырыпоның барлықжоғарыдакелтірілгенсалалары бойынша іс-шаралартізімінтолық жүйегекелтіпжұмысжоспарындакөрсету қажет.Жоспарлар ды жасауүлгілері осы кітаптыцң жетіншітарауындаберілген.