Жеткіншектер мен жасөспірімдердің интеллектуалдық қабілетінің дамуы

  1. Жеке тұлғаның өзіндік мінез-құлық ерекшеліктерін реттеу жолдары.

“Тұлғаның жабығусәтіндегі өз мінез-құлқына баға беру” тесті.

Нұсқау: Сұраққа жауап бергендеоң жақтағысандарданөзіңіздіңқалыпты жағдайыңызғасай келетін цифрлардыдөңгелектепсызып қойыңыз.

Сұрақнама.

1.Мен болашағымныңжарқындығына сенуге бейіммін 1,2,3,4,

2Кейінгі кезде көп нәрсе меніңашуыматие береді 1,2,3,4,

3.Аз ғана жұмыстың өзі менішаршатады 1,2,3,4,

4.Мен кезекті проблемалардыңшешімін тез табамын 1,2,3,4,

5.Кейде бір түсініп болмас мазасыздықтанөзіме орынтаппай кетемін 1,2,3,4,

  1. Егер мен өлсем, менің өлімім айналадағыларға тек жеңілдік әкеледі.1,2,3,4,
  2. Мен жақындарыма қажет екеніне сенімдімін.1,2,3,4,
  3. Менің зеректігім мүлт кетпейді.1,2,3,4,
  4. Маған өткен қуаныштың өзі ұнайды 1,2,3,4,

10.Кейде тез жылай саламын.1,2,3,4,

11.Ішім ауырады.1,2,3,4,

12.Менің тағдырым өзімдітолық қанағаттандырады.1,2,3,4,

13Тәбетім тайып көрген емес.1,2,3,4,

14.Жабығатын кездерім жиі болады.1,2,3,4,

15.Тек қанатаңертең (кешке) көңіл-күйім дұрыс болады.1,2,3,4,

16.Менде ұйқысыздық жиі болады.1,2,3,4,

17.Соңғы уақытта жүдеп барамын.1,2,3,4,

18.Өзім жақсы білетін дүние тез үйлесімін табады.1,2,3,4,

  1. Маған әдемі бейтаныс қыздардың(жігіттердің) суретін қарастыру ұнайды. 1,2,3,4,

20.Кейде жүрегім себепсіз қағысын жиілетеді. 1,2,3,4,

Қорытынды:

ұпай — жабығу деңгейі өте жоғары.

ұпай — жабығу бар.

46-ы ұпайданжоғары болса — жабығу белгілері бар, қаттымазасыздық бар.

ұпай — орташа мазасыздану

20-30 ұпай — жабығу белгілері мүлдежоқ, аздағанғанамазалану бар.

“Тұлғаның өзін-өзі бағалау” тесті.

Нұсқау: Өзіңіздіңжеке пікіріңіз бойынша сіздіңмінез-құлқыңыздыңерекшеліктерінсіздің тұлғаңызды анық ашатын16 ұтымды тізімненкөшіріп алыңыз. Содан соң осы 16 сипаттыең маңыздылары 1,2,3, және т.б.-16- ғадейінгі сандарменбелгіленетіндей етіпреттеп жазыңыздар.

Ұсынылатын ұғымдар:

Енжарлық, ұқыптылық, белсенділік, дархан, өктем,тақуа содыр, сақ, қылжақ, жасық, жауапсыз, еренсіз, принципсіз, жүрек жұтқан ,мінезсіз, салдыр-салақ,қысылып- қымтырыссыз,парасаттылық, биліктік,құлық-сұмдылықсыздық, тынышсыздық, қорқулық.

Сыпайылық, ұрысқақтық, риза болу,қызбалық, төзімдщіліу,кеңпейілділік,сенімділік,көңілділік, өктемдік, ұқыптылық, әсершілдік,қозушылық, тәкәпарлық, кінәлілікк

Қызбалық , мақтанышдөрекілік, іскерлік,бейбастақтық, үстемшіл,жайдарылық,көргенділік,тәртіптілік,сенгіштік.

Сараңдық,қаталдық,өмірге құштарлық,шапшаңдық,әйелейпаттылық.

Күншілдік, мақтаншақтық, бастамашылық,зиялылық,ақылдылық,тындырымдық,даралық.

Қырсық, мықтылық,ұйымшылдық,ымырасыздық,сыншылдық,мәдениеттілік,консервативтік.

Сүйкімділік, жеңіл ойлылық,жалғандық,екіжүзділік , қулықтез сенгіштік,білуге құштарлық,омыраушылдық.

Сылбырлықкөп сөйлемеушілік,тұнжырлық,меланхолдік, секем алғыштық, кекшілдік,жұмсақтық,моральдық,тұрақтылық,арманшылдық, ерлік.

Кекшілдік, тапқырлық, немқұрайлылық,сын көтермеушілік, бапсыздық.

Шыдамсыздық, аңғалдық,табандылық, ұқыцпсыздық,былқ етпестік, дербестік,көпшілікті ұнатпаушылық,шешімсіздік,сенімділік,еркіндік,құнтсыздық,тізгінсіздік,қысылушылық.

Әдептілік, жинақылық,өкпешілдік,ашықтық,қырағылық,тәжірибешілік, көпшілдік,сақтық, өткір тілдік,қайырымдылықміндеттілік.

Үстірттіктұрақтылық,ептілік, тіктік кеңдік,көргенділік,жылы шырайлылық,сарғылттылық,пессимистік,күдікшілдік,қарапайымдылық,пысықтық,алдын алушылық,принциптілік, ұқыптылық, бағыныштық.

Ақкөңілділік,бей-жайлық,есепшілдік,тәуеклділік ақылдылық,ашуланшақтық, шыншыл.

Өзі жайлы өз пікірі, тұйықтығы, шапшаңдық себебінше өзіне-өзісенімділік.

Ұстамидылық, сыпайылық, тоқпейілділік, батылдық, өзін -өзі сыйлаушылық,күмәншілдік,нәзік жандылық.

Сыпайылық, атақ құмарлық, асығыстықеңбекқорлық,үрейленгіштік.

Көңіл тапқыштық,шыдамдылық, жол бергіштік, бекзадалық бірқалыпты ынталылық.

Флегмативтік, мақтаншақтықержүректілік,құлық мақсатшылдық, арсыздық, шыншылдық,сезімталдық, ұстамсыздық өзімшілдік,сезімге бергіштік,қуаттылық. Бастамашылдық, әзілқойлылық даңғазалық.

  1. Л.Н.Собчик сауалнамасы.

Жұмыс орта және үлкен топтарда жүргізіледі.

Менің барлық сұрақтарға өте ашық және дұрыс жауап беруге тырысамын

Менің мінезім өте нашар

Мен сабақты кластан гөрі үйде жақсы орындаймын

Мен барлық тапсырманы бөгде адамның көмегінсіз жасаймын

Мен өзіме таныс емес балалармен жмі сөйлесемін

Менің өмірде тіпті жолым болмайды

Егер мен қалаған нәрсеге айналам қарсы болса да, мен оны өзімше жасаймын.

Мен барлығын орындап, үлгеріп жүрсем де, болмашы нәрселерге жиі алаңдап, мазасызданамын.

Менің сәтсіздігме кінәлі нақты адамдар (балалар, ата-аналар, мұғалімдер)

Кластағы балалардың жалпы пікірі мен үшін маңызды болып есептеледі.

Басқа адамдардың жағдайларына мені аз қатыстырады.

Маған өлеңді жақсы айтатын және білмейтін адамдар ұнайды.

Басқа адамдардың қыңырлығында шаруам жоқ, өзімдіеі жетеді.

Шулы ортада мен тек басқа адамдардың қалай көңіл көтеретініне қарап отырамын.

Әлдекімдердің уайымдап және азаптанып жүргенін көру, мен үшін ауыр нәрсе.

Мен барлық уақытта дұрыс айтамын.

Менің барлық бақытсыздығым-өз мінезімнің нашарлығынан.

Мен өмірдегі ең бақытсыз адаммын.

Мен жиі не істерімді білмей қаламын.

Маған жаңа адамдармен танысу барлық уақытта ұнайды.

Мен барлық уақытта ұзақ ойланып жтпай әрекетке көшемін.

Мен өз ойыма сенімді болсам да, менің пікірімді өзгертуге тырысқан адамдар мені ызаландырады.

Мен ешбір дәлелсіз өзіме жақын адамдар үшін жиі толқимын.

Мен балалардың, тіпті үлкен адамдардың назарын өзіме аударта аламын.

мен өмірде аталған ережелер мен қағидаларды қатал ұстаймын.

Біреулердің менің бөлмемдегі және столымның үстіндегі ретке келтіріп қойған заттарымның орнынауыстырып қойса, мен оны қаламаймын.

Мен шулап, ғкөңіл көтеріп отыратын қонаққа баруды ұнатпаймын.

Үйде және мектепте мені қоршаған адамдардың көңіл-күйлерінің өзгергенін өте тез сезе қоямын.

Мен ауладағы және кластағы балаларды өзіме қызықтырып, ерте аламын.

Біреудің жылап ренжігеніне мен жайбарақат қараймын.

Мен тек басқа адамдарға ұнайтын нәрсені ғана жасаймын.

Қоршаған орта менің көңіл-күйімді тез түсіреді.

Тақтаның алдында сабақ айту керек болса,маған ұялшақтығымды жеңу керек.

Үлкендердің айтқан пікірі мен үшін маңызды.

Басқа балалардың қажетті деп есептеген әрекеттерін жасатуға мені еріксіз мәжбүр ету маға н қиынға соғады.

Менің өз сезімдерімнің төмендегеніне және сәтсіздігімді қатты уайымдаймын.

Егер істеген ісімнің дұрыстығына сенімді болсам, мен барлық уақытта табанды боламын.

Егер ортада маған көніл аудармаса,онда маған қызықсыз болар еді.

Менің пікірімді ешкім өзгерте алмайды.

Маған әр кезде жаңа достармен әртүрлі ойындар ойнаған ұнайды.

Егер ата-анам немесе мүғалім менің ісімді дұрыс емес деп санаса, ме.н пікірімді өзгерте аламын.

Метрода немесе трамвайда (троллейбуста) таныс емес балалармен рахаттанып мылжыңдап сөйлесе алады.

Мен ешқашан өтірік айытпаймын.

Мен бүгін істейтін жұмысты ертеңге ешқашан қалдырмаймын.

Меніңөмір бойы ештеңеге риза емеспін.

Мен алаңсыз ойланып, армағанда жаоғыздықты ұнатамын.

Мен көңілді ортада есерленуге қысылмймын.

Егер маған басқалар бұйрығқ берсе, онда менен ештеңе шықпайды.

Менің ісіме кім кедергі келтірсе, мен оған қарсы соққы бере аламын.

Өзімнің ыңғайсыз сөздеріме немесе ебедейсіз қылықтарыма ұялу деген менде болмайды.

Өзімнің құқымды қорғауда менде жиі төбелес болады.

Егер мен екілік баға алсам немес өтірік айтқанымды ұстап алса, мен оған ренжімеймін.

Менін көңіл-күйім ата-анам арасындағы істін онға басқанына (тәуелді) байланысты.

Табандылық пен қайсарлық жетпесе, маған сәттілікке қол жеткізу.

Мен үйде және мектепте үлкендерді барлық уақытта тындаймын .

Егер мен теледидарданқызық кино немесе комедиялық ойын-сауық көрсем, онда менін жабырқаңқы көңіл-күйім жеңіл көтеріледі.

Мектептегі жағымсыз нәрселер мені толғандырмайды .

Айналамдағылар көңілді жүрсе де, менің ішім жиі пысады.

Мен барлық уақытта көшенін тиісті жерлерімен өтемін.

  1. Экстраверсия: иә -12,42,44,49; жоқ -14,60.
  2. Спонтанды: иә -4,21,29,34; жоқ – 19,50.

III.Агргессивті: иә — 7,22,51,53; жоқ – 36, 37.

  1. Ригидті: иә — 9,24,26,39; жоқ – 41, 56.

V.Интроверсия: иә — 3,33,35,48; жоқ –5,20.

  1. Сензитивті: иә -15,28,43; жоқ –11,13,30.

VII.Мазасыздық: иә -8,23,38; жоқ –52,54,59.

VIII.Лабильді: иә -10,25,40,55,58; жоқ – 27.

Жалған шкала :иә- 16,31,45,46,57,61.

Аггровация: иә -2,6,17,18,32,47.

Экстраверсия (I). Бұл шкала жоғары көрсеткішті көрсетсе, онда бала көпшіл, адамға үйір, мақсаттылық әрекетті жүйесіз, көп алаңдайды, мылжың. Достарының саны шектен тыс және таныс балалармен байланысы үстірт, материалын оқулықтан гөрі ойындарда, диалогтық режимдерде жақсы меңгереді. Олар тентек, күлегеш болып келеді, алайда олар шындық тұрғысында тапқырлық танытады. Қиын жағдайдан шығу үшін өтірік айта алады, қоршаған ортада өзін жоғары көрсету үшін мақтанып қалады.

Спонтанды (II). Бұл шкала жоғары көрсеткішті көрсетсе, бала қалай болғанда да еркіндікке, ешкімге бағынбауға, өз пікірін ашық айтуға ұмтылады. Кез-келген еркіндікті қысқан шектен тыс тәртіпке қарсы әрекет жасайды. Бұлар тіл алмайтын балалар, ашуланғаннан гөрі көпшілік мақұлдаған мінез-құлық ережесіне бағынғысы келмейтіндер және тәртіп бұзушылар. Олар тиым салғандарға жақындайды. Осы себептен ішімдікке, наркотикке, шылым тартуға қызығушылықтары ерте басталады. Бұл типтегі балалар отбасында немесе мектепте болған конфликтіден үйінен қашып кетуге, көше кезіп кетуге әуес болады. Бұлар мектеп ережесін бұзушылар, яғни сабаққа себепсіз кешігушілер. Олар бірқалыпты оқымайды, негізінде бай интуициясына сүйенеді, сыбырлап айтқанды ебін тауып пайдаланады, яғни естіген кішкене бөлшектерін толық суреттеп бере алмайды. Мектепте мұндай балалар бәле келеді, болашақ өздерінің өмірлерінде тапқыр, талапты және батылдық танытып, тіпті болмаған жетістіктерге жетеді, ашылмаған жаңалықтар аша алады.

Агрессивті (III). Бұл шкала жоғарғы көрсеткішті (4-5 балл) көрсетсе, бала өз-өзіне сенімді, өз ойын ашық айтуға ұмтылады, белсенді және өз бетімен қозғала алады. 6-балл баланың орынсыз белсенділігін агрессивті қылықтары мен кезбелікке әуестігін, бағынушылар алдында (импульсивті) қызба мінез-құылықты, тапсырманы орындауда ұқыпсыздықтарын,бұзық әрекеттерге дейін баратын көріністерді көрсетеді.жеке адамның мұндай типтегі балалар үшін,әсіресес толық емес жанұяларда көп кездеседі. Мұндай балалар сәби кезінде ата-аналардың жилуын, мейрімділігін, қамқорлығын, ізгілігін бастан кешірмеген. Олар ерте балалық шақтан өздерін қоршаған ортамен қарсы қояды және күреседі. Бұл балалар педагогты ең үлкен қиындыққа апарады. Бірақ жұмыстың қатаң әдістері (біліммен емес, мінез-құлқына байланысты мектептен шығару, арнайы кластарға немесе арнайы мектептерге жіберу.т.б.) бұл жерде баланы өшіктіреді және оның тұлғалық деформациясы өзгереді, яғни ашу-ызасы орнына келмейді.

Ригидті (IV). Бұл шкала жоғары көрсеткіш көрсетсе, балада табандылық (егер өз мақсатына жетуге қатысты болса) және қасарысушылық (егер өз көзқарасын дәлелдесе) көрінеді. Олар үшін жеке статусы төтенше маңызды мәселе- басымдылық, билік позициясы және материалдық жетістік болып саналады. Олар басқаның әдеттен тыс билігін және байлығын қызғанады, өздерінің агрессивтілігімен қорғанады. Оқуда материалды біртіндеп, кейде тіпті жай ұғады, бірақ оны есінде жақсы ұстайды, жауап беруде жинақталған тәжірибеге сүйенеді. Оларға қиял және интуция жетіспейді, сондықтан оларға тіпті сыбырлап айтудың өзін қамдану қиынға соғады. Мұндай балаларға материалды ұғыну үшін жаттап алу қажет. олар шыдамдылық арқасында табыстарға жетуі мүмкін, ал соңына дейін күрессемінезінде жеңуі мүмкін.

Интроверсия.(V). Бұл шкала бойынша балалар жоғары көрсеткіш көрсетсе, онда олар үндемейтіндігімен, тұйықтығымен, оқшау жүруімен айырмашылығыкөрініп тұрады. Олар қайырымды достарды өте қатты таңдайды, оның есесіне үнемі өздері соларға үйірсек болып жүреді. Пәндерді оқу алдында өздерін бағалайтыны жөнінде ойланады. Олар жалғыз қалғанда ғана материалды жақсы меңгереді. Нақтылы ғылымдарға қарағанда олар әдебиеттік және гуманитарлық пәндерді жеңіл игереді. Бәрінен бұрын вервальды (жазбаша) интеллектілері пайда болды. Олар класс алдында тақтаға шығып жауап бергенді ұнатпайды. Қоршаған орта оларды ынтымақсыз және қабағы ашылмаған адам ретінде қабылдауы мүмкін, дегенмен де олар басқа балалардың қаттылығынан және тұрпайлығынан жиі қорлық көреді, ал тұйықтығы өздеріне қорғану реакция сияқты көрінеді. Оларда бәрінен бұрын өздік арман әлемі бар, оларға өмір тәжірибесіз, құнытсыз, идеализацияға бейім болып есептейді. Кім жоғары интелектілігі болса, ол сирек кездесетін қабілет, солар ғана терең ұғына алады және оларға өмір қызығырақ болады деп түсінеді.

Сензитивті.(VI). Бұл шкала бойынша өз сәтсіздіктеріне тым әсерлесіп, тез ренжиді және оған депрессивті реакция берулері жоғары болады. Олар өз кінәларын ұлғайтуға ұмтылады. Кластастарымен қарым-қатнаста олар келісім позицияны ұстанады, лидерлікке ұмтылмайды, класта өзін жайлы, күшті жеке тұлға ретінде сезінеді, мұғалімдерден, ата-аналардан қолдау іздейді және оларды қорған тұтады. Оқуда ұқыпты және жауапкершілікті, емтихан кезінде қатты мазасызданып, төмен бағаға жаны күйзеледі. Олар деректі әділетсіздікке ренжіп, ауыр қиналысқа түседі. Даулы жағдайда олар суицидті тенденциялардан және ұзаққа созылған депрессивті реакциялардан қорқады. Оқу процессінде олар көбнесе гуманитарлық ғылымдарға бейімделеді. Оларға орыс тілі мен әдебиетті тереңірек меңгерген дұрыс, өйткені оларда лирика, поэзия таратады. Олар математика мен физикаға сирек келеді. Мұндай типтегілер достықта, махаббатта тұрақты және балаларға аяушылық білдіріп, қорғап жүреді, оларға сенім артады.

Мазасыз (VII). Бұл шкала бойынша балада мынадай мінез ерекшеліктері басым болады: жасқаншақ, жауапкершілік сезімін сезгіш, ішкі қажеттілігі ортаға-мұғалімдер, ата-аналар, класқа сай болады: күманданғыш, қорқақ, негізсіз үрейленуге әуес. Мұндай типтегі оқушылар әдетте тапсырманы орындар алдында жөнсіз үрейден төмен баға алады, кінәдан, жазадан қынжыла уайымдайды, бақылау жұмыстарымен емтихан алдында өте қатты күйзеледі. Достарына жанын береді. Олар үлкендердің-ата-ана, мұғалімнің жетекшілігіне арқа сүйейді, яғни өздерінің ренжігенін, жамандағанын, шағымданғанын айтып келгенін ұнатады. Мұндай типтегілер қыздардың арасында сирек кездеседі. Ұлдар бұл типте «сыпайы», «тәрбиелі», «сабырлы» болып жүреді.

Лабильді (VIII). Бұл шкала бойынша балаларда (лабильді, қозғалмалы) эмоционалды тұрақсыздық жоғары көрінеді. Бұл балалардың көңіл-күйі жеңіл өзгереді-қуанышты күйден көңілсіз күйге тез түседі. Қамығу реакциясы былай сипатталады: беті қызарады, бас ауруы пайда болады, тамыры жиі соғады, температурасы көтеріледі, есінен танып қалады, қалшылдап тітіркенеді, жүрегі айнып, лоқсып құсады. Бұл әсерленулер қиялы бай және қиялдануға бейім балаларда болады. Олар мектепте өз бетінше ән салумен, өлеңдер оқумен, би билеумен қуана-қуана шұғылданады. Олардың мінез-құлқы көп жағдайда еліктеушілікке басым, олар кез-келген әлеуметтік рольден шығады. Педагогикалық әрекеттің негізгі рычагы-оларда атақ-даңққа ұмтылу. Мұндай типтегі жеке тұлғалардан жақсы спортшылар: әсіресе спорттың әр түріне икем балалар жиі кездеседі. Олар тәртіпті және ер жүрек, батыр болып өседі. Оларда нақты ғылым, білім жақсы беріледі, олар поэзияда аяныш жанды, ал дау-дамайда қаттылық пайда болады.

  1. “Басса-Дарки” сауалнамасы.

Агрессия күйін диагностикалау. («Басса – Дарки» сауалнамасы).

«Агрессия» термині қазіргі кезде кең мағынада қолданылуда, сондықтан да оның жекелеген мағыналарын бөліп шығаруды қажет етеді. Көптеген авторлар өздерінің зерттеулерінде агрессия мен агрессивтілікке әртүрлі анықтама береді: «Өзінің жерін қорғану үшін» адамның туа біткен реакциясы (Лоренц, Арни): басшылық етуге талпынушылық (Морринсон): жеке тұлғаның адамды қоршаған ақиқаттылыққа жауластық реакциясы (Хорни, Фромм). Агрессия мен фрустрацияны байланыстыратын теориялар кең көлемде таралды (Маллер, Дуб, Доллард).

Агрессияны жеке тұлғаның қасиеті ретінде түсінуге болады. Агрессивтіліктің сапалы әтүрлі денгейлермен ерекшеленеді. Әрбір жеке тұлғанрың белгілі бір деңгейде агрессивтілігі бар. Оның жоқтылығы поссивтілікке, конформділікке және т.б алып келеді. Агрессивтілік өздігінен субъектіні саналы түрде қауіпті етпейді, өйткені ол бір жағынан агрессивтілік пен агрессия арасындағы байланыс қатан емес, ал екінші жағынан саналы қауіпті агрессия актісі ретінде қабылдамауы мүмкін. Сыртқы тәжрибелік іс-әрекеттер ұқсас болуы мүмкін, алайда олардың мотивациялық компоненттері тікелей қарама-қарсы.

А. Басс және А.Дарки өздерінің сауалнамаларын құру барысында келесі реакция түрлерін көрсетіп кетті:

  1. Физикалық агрессия – басқа адамға бағытталған физикалық күш.
  2. Жанама агрессия – басқа адамға тікелей бағытталмаған немесе ешкімге бағытталмаған агрессия.
  3. Тітіркенушілік – кішкентай тітіркену өзінде негативті сезімдерді көрсетуге даярлық (ашуланшықтық, дөрекілік).
  4. Негативизм— мінез-құлықтағы оппозициялық күй поссивті қарсылықтан қалыптасқан заңдылықтар мен дәстүрлерге қарсы күреске дейін.
  5. Өкпе – қоршаған адамдарға деген нақтылы және ойдан шығарылған іс-әрекеттерге қызғанушылық пен жеккөрушілік.
  6. Күдіктенушілік – адамдарға қатысты сенбеушілік және сақтықтан басқа адамдар зиян келтіруді жоспарлайды дегенге сенушілік.
  7. Вербальды агрессия – негативті сезімдерді форма (айқай) арқылы және сонымен бірге сөздік жауаптар мазмұны арқылы ( қорғау ) көрсету.
  8. Кінәні сезіну – субъектінің өзінің жаман адам екендігіне сенімділігі, сонымен бірге әр-ұятының жоқтығы сезінуі.

Сауалнама 75 тұжырымдардан тұрады, оған зерттелуші «иә» немесе «жоқ» деп жауап береді.

Сауланама.

  Кейбір уақытта біреуге кесір жасау ниетімен қайта аламай қаламын Иә жоқ
  Кейде ұнатпайтын адамдарым жайлы өсек айтамын Иә жоқ
  Мен тез ашуланамын, бірақ тез басыламын. Иә жоқ
  Егер менен дақсылап сұрамаса мен өтініш жасамаймын Иә жоқ
  Маған тиісті нәрсеге әрдайым ие бола бермимін Иә жоқ
  Менің сыртымнан адамдар не айтатынын мен білемін Иә жоқ
  Егер мен достарының мінез-құлқын мақұлдамасам, мен оларға оны сездірмеймін Иә жоқ
  Мен біреуді алдағанымда арымның мазалағанын басымнан кештім. Иә жоқ
  Менінше, мен адамға қол көтере алмаймын Иә жоқ
  Мен ешқашан заттарды лақтыратын деңгейге дейін ашуланбаймын Иә жоқ
  Мен әрқашан біреудін кемшіліктеріне мен мән бере бермеймірн Иә жоқ
  Егер меған бекітідген ереже ұнамаса, мен оны бұзғым келеді. Иә жоқ
  Басқалар әрдайым қолайлы жағдайларды пайдалана біледі. Иә жоқ
  Мен күтпегендей адамдар маған неғұрлым достықпен қараса мен адамдардан өзімді сақ ұстаймын. Иә жоқ
  Мен адамдармен жиі келісе бермеймін. Иә жоқ
  Кейде менің басыма өзім ұялатын ойлар келеді. Иә жоқ
  Егер кімде-кім мені беренше болып ұрса, мен оған жауап бермеймін. Иә жоқ
  Мен ашуланған кезде есікті қатты жабамын. Иә жоқ
  Мен сырттан қарағандығынан ашуланшақпын. Иә жоқ
  Менің тағдырым өзімді қанықтырады. Иә жоқ
  Менің ойымша, мені көп адамдар жақсы көрмейді. Иә жоқ
  Егер адамдар менімен келіспесе, мен міндетті түрде сол пікірталасқа түсемін. Иә жоқ
  Жұмыстан жалыққан адамдар, кінәні сезінуі керек. Иә жоқ
  Кім маған және менің жанұяма тіп тигізсе, мен ұруға дейін барамын. Иә жоқ
  Мен дөрекі әзілдеуге қабілетті емеспін. Иә жоқ
  Егер мені мазақ қылса, мен ашуланамын. Иә жоқ
  Адамдар өзінен бастық жасағанда, олар таңданбау үшін қолымнан келгенін жасаймын. Иә жоқ
  Мен апта сайын, өзіме ұнамайтын адамдарды көріп тұрамын. Иә жоқ
  Көптеген адамдар мені көре алмайды. Иә жоқ
  Адамдардың мені сыйлағанын талап етемін. Иә жоқ
  Өзіснің ата-анама аз жақсылық жасағаным мені қинайды. Иә жоқ
  Мені әр кезде ашуландыратын адамдарға «өзім білемін» деп айтуға тура келеді. Иә жоқ
  Мен ашуланудан ешқашан көңілсіз болмаймын. Иә жоқ
  Маған тиесілі дәрежеден нашар қатынас жасаса мен ренжімеймін. Иә жоқ
  Егер кімде-кім мені өзінен шеттетсе, мен кәңіл аудармаймын. Иә жоқ
  Мен мұны көрсетпесемде мен қызғаныш билейді. Иә жоқ
  Кейде менің ойымша, маған күлетін сияқты. Иә жоқ
  Менашулансамда, «мықты» сөздерге сенбеймін. Иә жоқ
  Мен күнәмнің кешірілгенін қалаймын. Иә жоқ
  Тіпті егер мені біреу ұрса да, мен сирек жауап қайырамын. Иә жоқ
  Менің ойымша болып шықпыса, кейде мен ренжіп қаламын. Иә жоқ
  Кейбір адамдар мені өзінің бір қатысуы мен ашулундырады. Иә жоқ
  Менің шынымен жек көретін адамдарым жоқ. Иә жоқ
  Менің принципым: «Ешқашан өзгелерге сенбеу». Иә жоқ
  Егер мені біреу ашуландырса, мен ол туралы не ойлайтынымның бәрін айтұға дайынмын. Иә жоқ
  Кейінірек өкінетін, мен көп нәрсе жасаймын. Иә жоқ
  Егер мен ашулансам, мен біреуді ура аламын. Иә жоқ
  Мен балалық шағымнан, ашуымның сыртқа шыққанын көрсетпеймін. Иә жоқ
  Мен әрдайым өзімді жарылайын деп тұрған оқ-дәрі бөшкесі сияқты сеземін. Иә жоқ
  Менің ен сезінетінімді бәрі білсе, мені бірге жұмыс істеуге қиын адам деп есептер еді. Иә жоқ
  Мен әрқашан адамның маған жағымды бір нәрсе жасауын құпия себептер мәжбүр етеді деп ойлаймын. Иә жоқ
  Егер біреу маған айқайласа, менде айқайлап жауап қайтарамын. Иә жоқ
  Сәтсіздіктер менің көңілімді қалдырады. Иә жоқ
  Мен басқалардан жиі де, сирек те төбелеспеймін. Иә жоқ
  Мені қатты ашу қысып, қолыма түскен заттарды сындырғанымды, мен есіме түсіре аламын. Иә жоқ
  Кейде мен төбелесті бірінші болып бастауға дайын екенімді сеземін. Иә жоқ
  Мен кейде өмірдің маған деген әділетсіздігін сеземін. Иә жоқ
  Алғашында мен адамдардың көпшілігі шын айтады деп ойлайтынмын, бірақ қазір мен оған сенбеймін. Иә жоқ
  Мен тек ашуланғантықтан ғана ұрысамын. Иә жоқ
  Мен дұрыс жасамасам, мені ар-ұятым қинайды. Иә жоқ
  Мен өз құқымды қорғау үшін, қара күш жұмсаудан тайынбаймын. Иә жоқ
  Кейде мен өз ашуымды, үстелді жұдырықпен ұру арқылы көрсетемін. Иә жоқ
  Маған ұнамайтын адамдармен, мен дөрекілеу боламын. Иә жоқ
  Маған зиян келтіретін жауларым жоқ. Иә жоқ
  Егер біреуді орнына қою керек болса, мен оны орнына қоя аламын. Иә жоқ
  Мен дұрыс өмір сүргенімді жиі ойлаймын. Иә жоқ
  Мені төбелесуге дейін апаратын, адамдарды мен білемін. Иә жоқ
  Мен ұсақ нәрсеге бола ренжімеймін. Иә жоқ
  Мені ашуландырғысы және тіл тігізгісі келетін адамлар жайлы ойлар маған сирек келеді. Иә жоқ
  Мен жиі ескерте жасағанымен, бірақ бұларды іске асырмаймын. Иә жоқ
  Мен соңғы кездері мылжың бола бастадым. Иә жоқ
  Ұрыс кезінде мен әрдайым дауысымды көтеремін. Иә жоқ
  Мен адамдарға деген өзімнің жаман қатынасымды жасыруға тырысамын. Иә жоқ
  Мен дауласып жатпай-ақ келісе саламын. Иә жоқ