- “Сезімді тап” жаттығуы. “Мен қандаймын” жаттығуы.
“Сезімді тап” жаттығу.
Ойынның басында психолог адамда қандай эмоциялық сезімдер болатын балалармен талқылайды. Жағымды сезімдер :/ қуану, шаттану, таң қалу,ішкі еркіндік сабырлылық, тыныштық/. Жағымсыз сезімдер:/ қорқу,уайым, кінәләу, қайғыру, қобалжу, күйзеліс, кектену т.б./. Мұнан кейін балаларға азғана уақыт беріліп кез-келген сезім түрін мимикамен қимылмен көрсетулерінсұрайды. Басқа балалар бұл баланың қандай сезімді бейнелеп тұрғанын табулары қажет.
Жаттығу“Менқандаймын”.
Бұл жаттығу гуманитарлық шеңберінде өңделген жәнеөз іс тәжірибесінде ойлау. Сурет тақырыбын беруарқылы суретсалдыр. “Мен басқаның көзқарасымен”. “Мен осындаймын,қалвй жаратылдымсондаймын”, “Мен сондаймын”. Астын сызыпкөрсетукерек, бұлжаттығудыңсапасы нашар және бала жұмыстан бас тарлады. Балаға нұсқау беру: “Басқалар соған қандай көзқараспен қарайды өзінің суретіңді солай бейнелеп сал.” Осыдан кейін балаға дәлелдеу нақты сұрақтарын қою керек, ал балаайтқысы келмесеқинамаңыз. Осыдан кейін екінші суретке өтеміз. “Сен өзің қалвй брлғың келеді, өзіңді солайсуреттепсал”. Бала өзіайта білсін егер ол осындайболсане болады, не өзгереді, не өзгермейді: Қандай адамдардыңпікірімен қарым-қатынасы оған әсер етеді, һандай әсер етпейді:қандай жағдайда оған ойлану болады, ал қай жағдайда қиын болады. Қорытынды суреті:”Сен өзің қандайсың,сол түріңді бейнелей біл”.
Суретсалубарысындағы сұрақтар.
Бірінші суретке қатысты(“Менбасқаның көзқарасымен”)
-Сурет салғанда сен өзіңе кімніңкөз қарасымен қарадың?
-Бұл бейне қалай пайда болады? (Неше жылдан бері саған осы көз қараспен қарайды?)
-Әртүрлі адамдардыңкөз тқарасымен мұның қандайөзгешелігі бар ?
-Бұл суреттен сен не өзгерткің келеді? Екінші сурет туралы. (“Мен сондаймын, қалай жаратылдым, сондаймын”)
-Осылай болу үшін саған не көмектеседі?
-Не нәрсе кедергі болады?
-Сен осылай болғанда, сағанкім сенеді?
-Алкім саған қарым-қатынасын өзгертпейді?
-Үшінші сурет туралы. (“Мен — осындаймын”)
-Басқа адамдардыңсенің иқандай айырмашылығың бар?
-Бұл суреттен адам несезеді?
-Үшінші суреттегі адам жақсы болыпкөрінуі үшінонда бірінші немесе екінші суретті өзгерту керек. Сурет аяқталғаннан кейін балаға үшінші суретте көрсеттіп және төмендегі сұрақтарға жауап бергізу керек.
-Қандай суреттер бір-біріне ұқсас ол қайсысы ұқсас емес?
-Адам бір нәрсені қатты керек етеді, бірақ сол мақсатқа жеткенінде оғанқуанбайды. Бұл неменбайланысты?
-1,2,3 -ші суреттерде адам нені керек етеді? Олардың жалпы тілектері не?
Сіз бұл тапсырманы аяқтағаннан кейін қиынтапсырманы орындағанына бала өзі қуанады. Суретті талдағандамынандай нәрсеге көңіл бөлу керек. -салған суреттің кімніңэлементтеріні жыныстықайқын белгілерінанықтай білгенітуралықорытынды жасалынады.
Суреттіоқи білуге үйрену:
— өзін суреттен анықтайбілу (екіншіжәне үшінші суреттер арасындағы айырмашылығы) — бала қандай бұйымдарды пайдаланып бейнелейтініне көңіл аудару:
— қоршаған ортаныңтабысын анықтау (бірінші және екінші суреттерді салыстырып: сәйкестігін, қарама –қарсылығын неге)
— мен бейненің негізі (үшіншісуреттіңталдауы). Үшінші сурет бірінші суретке ұқсас па немесе екінші суретке ұқсаспа?
- “Ешқандай сөзсіз сана-сезім туралы айту” жаттығуы.
Сезім бұл адамдардыңбір-біріментығызбайланыстыратынқарым-қатынастың әрекеті. Адамдар бір-біріменортақ тіл табысу үшінпсихологтармынандай тәсіл ұсынады,олардың сезімдерібір-біріменсәйкес болэу керек. Бұл жайында бірнешекиноларменкітаптардакелжтірілген.Адамдардың бір-бірінеқұштарлығысозндықтан олар қиындықтыбірге көтереді, адамдар бір-біріне сенім артады. Олар өздерініңқиыншылығын қасындағыадамға айта білмейді, түсінбейді. Бала отбасынатүскенде оның сезімісол отбасындағымүшелерініңсезімімен сәйкес келеді.
Балаларға нұсқау.
Көңіл – күйдеген не? Басқалар сеніңкөңіл-күйіңтуралыбілу керекпе?Сіз басқаныңкөңіл-күйтуралы білесіз бе? Тек қана сөзбен бе?.Бжасқаның көңіл-күйін айтпасақ білесің бе?
Парақты 4 бөлікке бөлу ( бүктеуортасынан көлденеңжәне тігінен)Осыдан кейінжазып жіберуәр4\1бөлігіне өзіндежиекездесетінкөңіл-күйдібейнелебір шаршығақазіргіөзініңкөңіл-күйіңдікескінде.
Суреттітатлқылауережесі.
Су рет парақтарды жинап алыпне сезіп тұрғандарын айту,балаларғасуреттің талқылауережесін меңгеру.
- Ереже. Осыға ұқсас,бір пікірді: “Жағымсыз сурет”, “Шимақ”, “Еш
нәрсетүсініксіз” — дегенойды керісіншеқабылдауғатүсінугеерекше уақытбөлу керек.
2.Ереже. Тек өз ішінен айту керек — “Маған ұнайды (ұнамайды)”бұл сурет, “Мағанбұл суретқажетболмас”.
- Ереже. Сурет туралытек са бақ үстіндеайту керек – сабақтан тыскезде талқылаудыңқаежеті жоқ. Бэұл ереженікүн бұрынпараққа жазыпбөлмегеіліп қою керек.
Тапсырманы қалайдәлелдеу.
Отбасылықөмірге дайындық — бұл сіздіңер жетуіңіздіқолдаусебебісіз үлкендердіңкүрделіәрекеттерін: біреуді түсінебілугеөз құқығыңыздықорғауға жәнебасқаныңқұқығысыйлауғаүйренесіз.Отбасы өмірге даіындығысізге мынандайкөмек көрсетеді. Сенімді болужауапкершілікақылын басқараалудымеңгертеді.Сізге қандай мақсатмаңызды
- “Өзін-өзі тану” тренингтік ойыны.
“Өзін тану”тренингі.
Мақсаты: Танысу қатысушылардыңқандайқажеттілікпенкелгенін анықтау. Өз ішкіәлемдерін тануғамүмкіндік туғызады.
Құрал-жабдықтар:Ақ парақ адам санынабайланыстыбір данаданмагнитофонәуен.
Ұйымдастырылуы: Қатысушылардың дөңгелекшеңбер тәріздіқалыпта отырғыцзу,( өз қалауыңызда болады)
Жаттықтырушы: Сәлемдесу жаңа күносы күніөзінтануғашынайы жұмыс деңгейіндебір-бжірінекедергі келтірмеугеортадабіреусөйлейдіұстанымы бойынша( артық сұрау,қалжыңдасу,қаттыв күлу және т.б.) өтіледі.Бүгінгі күні жаттығуғадайындықтарыншарттыбелгілерменкөрсетуді өтіну.
А)екі алақанын ашып,жаттықтырушыларғакөрсету.
Бұлбелгі: “мен бүгін белсендіжұмыс істеугедайынмын”
Б) екі алақанын өзіне қаратса,“мен бүгін белсендіжұмысқадайын епмеспін” — белгісін білдіреді.
В) егерде бір алақанын ашықекінші алақанын өзіне қаратса, бұлбелгі: “мен дайынмын жаттығуға,бірақ көңіл-күйімонша емес.”
Ескерту:Жаттықтырушы сізге бұл сізге вербалды емесдиалог орнынақандай қатынасжасауға,жол табуғаізденістіқажет етеді.
Жаттығу:“Бүгін тренингтен не күтеді”, танысу.
Мақсаты: өзінтаныстыру жеке бойындаерекшеленіп тұратын, қасиетін анықтауғамүмкіндік туғызу. Есте сақтау қабілетінзейінділігін анықтау.
Өтілуі: әр қатысушы өз есімініңбіріншіәрпіне қарай бойындағы жеке қасиетінқоса айту.
Мысалы: Айжан — “А”әріпі бірінші әріп. (соған байланысты қасиет: ашық, ақкөңіл,ақжарқын, ақылды, арманшыл)талдапөз ішінен текбіреуінөзініңбойындааңғаруға болатынынғана есіміменқоса айтуы керек.МенАйжанақкөңіл қызбын. Келесібілімгерлер Серік алғашқы қатысушыңақосып, “Айжан ақкөңіл қыз, менСерік сенімді жігітпін”келесі келетінқатысушыАйжан ақкөңіл қыз.Серік сенімді жігітал менМақсат, мейірімдіқызбын. Т.б.осылай жалғасын табады, алғашқы Айжансоңынанбәрін қосып, қайталап шығуы керек.:
Ескерту:әр қатысуошы белсендіэмоциялды ойменаяқтауын назарда ұстау, түзетуднр кезінде қысқа түрде жүргізіліп, отчрчлуы қажет.