Психологияны оқытудағы оқу міндеті

«Тапсырма» түсінігі психология ғылымында кеңінен қолданылады.Тапсырма- проблемалы ситуацияның қандай да бір өткен таныс белгілі моделі. Егер осы ситуациядан шарт және ізделінетін нәрсені анықтаса, ол тапсырмаға айналады. Оқу тапсырмасы – бұл бүкіл оқу жылына арнайы таңдалған тапсырмадан тұрады. Тапсырма қандайда бір әрекетті талап ететін сияқты түсінеміз. Тапсырма логикалық ойлауд талап етеді, бірақ қандайда бір сұраққа жауап беріп, әрекет ететіні мен басқа жаттығуларға ұқсап кетеді. Интелект ойлауын зерттеушілер Кетпель, Бине т.б. Адам алдына мақсат қойып , сол тапсырманы қайталауға ірекет ету, ол ең жақсы ойлауды дамытатын әдіс дейді. Оқу тапсырмасының классификациясына ғылымда белгілі бір орын алуына Д.Г. Делингеровтың үлесі зор.Ол логотивті мінез-құлық ерекшеліктеріне байланысты 5 оқу тапсырмасын көрсетті:

Білімді жетілдіруге арналған тапсырмалар.

Қарапайым ойлау операциясын дамытуға арналған тапсырмалар.

Күрделі ойлау операциясын дамытуға арналған жаттығулар.

Шығармашылықты және қарым-қатынасты дамытатын

Продуктивті ойлауды дамытатын тапсырмалар.

Өз қызығушылығын білдірген Г.А.Билла .Оқу тапсырмаларының келесі 5 түрін көрсетті:

1. Перцептивті (сурет көру, объектіні білімдерін табу т.б.)
2. Ойлай білу (объектіні салыстыру, анализдеу, классификациялау)
3. Образды ойлау болатын немесе болған нәрсені суреттеп, бейнелеп беру қабілеті.
4. Мнемоникалық тапсырмалар ( есте сақтау, еске түсіру)
5. Коммуникативті (қарым-қатынасты ұстау немесе тоқтату, контекст құру.)

Егер осы классификацияны профиссиональды оқу түріне енгізсек, оның екі оқу тапсырмасын бөліп көрсетуге болады;

Студенттердің оқу материалын меңгеруге мақсатындағы тапсырмалар.

Профиссиональды білім , қабілет дағдаларын қалыптастыру мақсат еткіш тапсырмалар.

Осы екі группа келесі мазмұнда болады:

• Тура мағаналы сұрақтар, оқу материалын меңгеру талап ететін және есте сақтауы.Олар оқу материалын актуализациялайды . Ал олар студенттерге қандай білім қорының болашағы бар екенін көрсетіп береді.
• Қосымша сұрақтар ойлауды қажет ететін , қарапайым жауап арқылы барлығы түсінікті болатын. Бұл тапсырмалар психологиялық факт, құқық анализ, көзқарасты қажет ететін интерпритациялар.
• Проблемала яғни жағдайлар, продуктивті ойлдауды қажет етеді.

Психология бойынша оқу тапсырмаларының классификациясы.

Психологияда бұл тапсырмалардың барлығы дерлік қолданыста.Мысалдар келтірелік. Тапсытма А.

А) Тапсырма –талап етілетін қарапайым сұрақтар

Орта деңгейлі қабылдау қалай аталады?

Қабылдауға анықтама беріңіз.

Зейіннің қою көлемін қандай әдістер арқылы қабылдауға болады.

Б) Қосымша сұрақтар

Түстер арасынан қандай түстер көге түседі?

З.фрейд және К.Юнгтың теориясының ұқсастықтары бар ма?

Клибр адамдардың айтуынша : адам өзгенің сөздеріне мән бермесе , айналада тыныштық болса, көп нәрсені есінде сақталып қалады.Екіншілері айналадағылардың не істегеніне естіп , көріп тұрса да тапсырмасын орындап жүрсе сол көп есте сақтайды.

В) Проблема тапсырмасы.

Мұндай сұрақтардан баса ғылыми проблемалар қойса болады. Ал олар мысалы: дисертацияны зерттегендер болуы мүмкін .Мысалы, мектепке дейінгі балалармен шылым шегу зияны туралы қандай зерттеу әдістерін қолданса болады? Бұл тапсырманы таптық, дискуссия формасында өткізуге болады. Нәтижені қорытындылауғастудент диссертантар келеді.

1. әңгіме
2. проектілі сурет (шылым шегіп тұрған және шекпей тұрған адам)
3. таңдау.(10 ертегі кейіпкерлері ішінен шылым шегіп немесе шекпей тұрған бейнені таңдап алады.
4. Рөльдік ойын ( туылған күн)

Профиссоналды топтар Б және А тапсырмаларына дұрыс деп білген варианттын таңдайды.Ол былай көрсетіледі:

1. Қорғауды идентификациялау
2. Қорғау дамуын түсіну
3. Қорғаудың мақсаттын таңдаймыз.
4. Жаңа қорғауды дамыту
5. Барлық айтылғандар
6. 1,2,3 айтылған тапсырмалар

Қосымша жанама сұрақ. Профисионалды меңгеруді қажет ететін тапсырма ережесі. Осы айтылғандарға клиент барьері және консултантың қабілеті қажет.

1. Консултацияға сенімділіктің болуы.
2. Өте күшті эмоция
3. Күлу, қысылу сезімі
4. Жыныстар арасындағы ерекшеліктер мәдениеті
5. Сөйлеу қабілеті
6. Барлық аралықтар
7. 2 және 5ке тең басқалары.

Келесі метосфераға түсінік беріңіз: адам пайда болуы, бостандық ерік, даму, жеке тұлға дамуы, рефлекция, ішкі әрекет жоспары. «Жаңбыр астындағы адам» суретті бойынша талдау жүргізу. Клиент стресс кезінде қандай күйде болады? Клиент қобалжуды шақыратын, өзін ұстай алмай қалыптасуының себебі не деп ойлайды? Қорқынышты жағдайларда өзін- өзі ұстауға, бейімделуге өзін тежей алады ма? Қиын жағдайларында өзіне қандай қорғаныс тәсілдерін пайдаланады.

Проблемді тапсырмалар –е ң алдымен психологтан біліктілікті қажет етеді:

Консултацияға 30 жастағы адам келді. Жүрек аурына байланысты қорқып жүреді, бұл қорқыныш үйден шет жерде екенін айтты. Сондықтан да жұмыстан бастап, ата- анасының үйінде немесе квартирасында, магазиннен шықпай отырады екен. Ол көп рет терапевт , кардиологқа барған, олар психологқа немесе пихотерапевтке бар деп жөн көрсеткен.

Консултацияға мұғалім келіп, 3 сынып оқушысы Кося жаман оқиды, сабақта тыныш отырмайды, жеке өзі жұмыс жасауды білмейді дейді. Бірақ мұғалім сабақта баланы бақылап отырса, ол бәрін жаксайды. Консультант қалай әрекет етті.

Бейнелеу шығармасын келесі схема бойынша талдаңыз.

• Конфликт жағдайы адамның әсері: конфлектке әкелген қарама –қайшылықтар.
• Конфлект типі.
• Психологиялық қорғаныс көрінісі.
• Қалай псхологтың конфлектті қалай қабылдайды немесе оның шешімін табады.

Мен рак еместін ғой доктор?-үміттене Павель Николвич. Күн сайын өсіп келе жатқан ісігін көрсетіп. Жоқ әрине, — оныншы рет жұбатып,көзі кішкенне , кең иықты адам Павельді тексергкен соң, қайта ізінше кетті.

• Сонымен аға сенде рак па? (Павел үлкен сенімділікпен)
• Жоқ менде рак емес.
• Міне ақымақ, егер рак болмаса мұнда сені жатқызар ма еді?

Тапсырма : мұндай консултацияны беруде психолог специялиске өте жоғары дәрежедегі дайындық қажет. Сонымен қатар іс- әрекеттің нәтижесі оқу және оқытуда әрекет құқығын жеке қабілетін талап етеді.