Комбинацияланған жұптық

1. Табиғатта екі түрлі алмастырулар болып, олар үздіксіз және дискрет болып бөлінеді. Сонымен бірге оларға сәйкес келетін симметриялар болады. Үздіксіз алмастыруларға кеңістік пен уақыттағы жылжулар және санақ жүйесінің бұрылулары мысал бола алады. Бұл алмастыруларға қатысты симметриялар нәтижесінде энергия импульс және импульс моменттерінің сақталу заңдары жүзеге келеді.

Дискрет алмастырулар деп- егер алмастырулар тізбектеліп екі рет орындалса жүйе алдыңғы күйіне қайтады. Дискрет алмастыруларға Р,С,Т кіреді.Егер бұл алмастырулар операторын бір рет қолдансақ, онда процестің бастапқы күйне қайтамыз. Сол үшін дискрет алмастырулар операторы үшін

Осындай көрсетілген дискрет алмастыру үздіксіз алмастырулардан ерекше болып тұрады. Р-алмастыруға қатысты инварианттық (симметрия нақты процесс және оның айнадағы көрінісі де бірдей ықтымалдылықпен өзгеруін білдіреді) соған ұқсас Т алмастыруыда инварианттық қасиеті болып, бір процестің оған кері болған процеспен бірдей ықтымалдылығы барлығы білінеді. С-алмастырудың инвариантығы бірер процестің және ондағы бөлшектерді антибөлшектерге түрленуіндегі процесс бір түрлі ықтымалдықпен жүзеге келуін білдіреді. Р-жұптықтың бұзылуы кеңістіктің жұптығының бұзылуынан келіп шығады. Сонда кеңістіктің қасиеті болмастан бөлшектің қасиетімен анықталуында болады. Себебі кеңістік біртекті және изотропты болып табылады. Біз білеміз нейтрино сол қалдық спиральдық қасиетке ие. Яғни ол басқа денеге ену үшін ол солға қарай бұралып кіреді, ал керісінше болса шығады. Яғни оның спинінің импульс бағытының проекциясы әрдайым теріс болып жүреді. Сол үшін бұл бөлшектің айнадағы көрінісі оң сперальдық нейтриноға өтуін көрсетеді. Ал бұл Р алмастырудан кейін білінеді. Бірақ табиғатта мұндай нейтрино жоқ. Сол үшін С алмастыруды қолдасақ нейтрино антинейтриноға өтеді және ол оң среральдікке ие болады. сонымен қосса мұндай бөлшек біздің нақты дүниемізде барлығын білдіреді. Сондай өзгерістер мен кеңістіктің айналы семметриясы тіктеледі. Бұндай идея 1957ж Л. Ландау және А. Салам, Т. Ли , Ш. Янг тарапынан ілгері сүрілген болып, күшсіз өзара әсер комбинацияланған.

2. Яғни С мен Р жұптығының сақталу заңын жүзеге келтіреді. Бұларға комбинацияланған жұптық деп аталады. Күшсіз әсер де комбинацияланған болғанымен бұл жұптық күшті және электромагниттік әсерлерде өзара және дискрет Р,С алмастыруларға ие боладыда сонымен бірге С,Р комбинацияланған алмастыруларға қатысты инвариант болып саналады.Өзара күшсіз Р алмастырудың инвариант еместігі үшін С алмастыру симметриясын тікелей отырып қаралады. Яғни бұлардың жұптылығы күшсіз өзара әсерде сақталуы шарт. Комбинацияланған жұптықтың квант саны 2 алмастырулардың квант санының көбейтіндісімен анықталады. Мысал :

. Ал, электрлеген нейтраль системалар үшін .

Үштелген π үшін 2 түрлі жұптық сан пайда болады.

_{1 тақ сан}^{1 жұп сан}