- Модернизм көркем шығармада шындықты суреттеуде басты міндет деп есептемейді. Көркем шығарма — нағыз суреткер әрекеттің нақты нәтижесі, әдеби еңбектің көзбен көріп, қолмен ұстауға болатын затты дерегі. Сәтті шыққан көркем шығарма — бір жазушы келесіндегі ғана емес, бүкіл әдебиет көлеміңдегі кесек құбылыс, бүкіл өнер әлеміндегі тұрлаулы тұлға дейтін болсақ, образ -осыған өнер туындысындағы көп тұлғалардың бірі.
«Жекелеген образ ұнай ма, жоқ па, мәселе мұнала емес, — дейді Гете, -жалпы кітіп най ма, жоқ па, гәп осы арада жатыр».
Кітап демекші, сөздің шыны керек, кітап атаулының бәрі көркемшығарма емес. Гете айтқандай, халыққа қалтқысыз ұнайтын, оған эстетикалық сусын болатын, оның көркем дамуында кәдімгідей тың адым, жаңа саты боп табылатын кітап қана – көркем шығарма.
- Модернизм бағытының бас ты мақсаты шығарманы шынайы суреттеуден гөрі адам өмірінің тағдырға байланыствы екендігін көрсетуінде. Талап талғамы биік бүгінгі мәдениетті оқырман өнер туындысынан тануға, бағалауға, көбіктен толқынды дұрыс ажырауға міне ұсы түсініктер тұрғысынан келуі шарт.
Шын мәнісіндегі өнер туындысы кейбір кездейсоқ жарық көріп жүрген әрі – сәрі әлденелер секілді ақыл жетімдігі мен сезім мүгедектігінен емес, адам бойындағы асыл қасиеттермен сұлу сипаттардан түзілер болар.
Мазмұн мен пішін ең алдымен бір – бірінен айырылмас байланыста бірлікте бірінсіз бірі жоқ яғни мазмұнсыз пішін жоқ пішінсіз мазмұн жоқ.
Пішінді алайық. Пішінді дегеніміз – бір нәрсенің пішіні басқа ережесі жоқ. Осының енді ішкі қасиеті анықтамасы бар ол пішін.
Мазмұн мен пішіннің бірігі осының өзінен ақ анық көрініп тұрғандай. Мазмұн пішіннің ішкі қасиеті, пішін мазмұнның сыртқы анықтамасы болғанда әр қайсысы өзін — өзі айқындай алады.
Жалғызқ осынау мазмұн мен пішіннің бір – біріне ауысу көшуі процесінің негізінде мазмұн жататынын ұмытпау керек.
- Модернистік әдебиет түрлері отандық және әлем әдебиетінде көптеп кездеседі. Қазақ әдебиетіндее де модернистік үлгіде жазылған шығармалар аз емес. Соның бірі О.Бөкеейдің «Қар қызы» повесі.Қандай жағдайда болсын әуелі мазмұн туадыда өзін анық айқындау үшін өзіне пішін іздейді.
Демек, мазмұн мен пішіні мызғымас бірлігінің негізінде мазмұнның пішінінен басымдығы жатады деп ұққан жөн.
Енді осы ұғымды көркем әдебиетке көшіріліп көрелік.
Бұл арада тағы бір сөз өнерінің қоғамдық санаға қатысын, әдебиеттің обьектісі — өмір, предметі – адам екенін, өмір шындығынан тыс адам тағдырынан сырт өнер туындысы болмайтынын еске түсіреміз.
Сана шындықтың сәулесі болса адам санасының мазмұны – сол адам таныған шындық екені мәлім.