Драма оның пайда болу тегі, негзгі түрлері (трагедия, сатира, драма, комедия) Арстотелдің драманың шығу тегі, даму туралы ойлары, Дифирамб және оның орындаушылары. Дионис культінің маңызы. Драмалық сайыстар. Афины театры, Хор және актерлер. Театрлық реквезит, декорациялар. Драманың құрылымы. Эсхил ежелгі драматург, трагедияның атасы б.э.д. 456 — 525ж. өмір сүрген. Софокл 120-дан астам трагедия жазған, оның бізге жеткені жетеу. Демосфеннің шешендік өнердегі негізгі көркемдік ерекшеліктерін саралай келе қазақтың шешендері Жиренше, Қарашаш және т.б. би – шешендермен салыстыра баяндау.
Лекциямәтіні
1.Драма жеке көркем жанр ретінде тек Грецияда б.э.д. VІ — ғ туындап олар трагедия және комедия. Грек әдебиетінің пайда болу себептерін оның ежелгі Грек қоғамындағы демократиялық цивилизациялық (өркениет) жоғары деңгейде болғанын байқаймыз. Грек әдебиеті туындыларының басты бұл ретінде дионистік рефрманы атауға болады.
Б.э.д 6 ғ . Грекияның барлық елдерінде дионистік мәдениет үлкен қызмет атқарды. Грекияның 3 ақыны – Эсхил, Софокл, Евипид, трагедигі.
Эсхилге дейінгі трагедияның бірде – бірі сақталмаған.
Эсхил ежелгі драматург, трагедияның атасы б.э.д. 456 — 525ж. өмір сүрген Атақты Афина отбасынан шыққан. Ол Аттикалық ортадағы элефсинде өлді. Эсхил грек, парсы соғысының ең шешуші кезңінде қатысқан. Эсхилдің Прометей туындысы трагедияға толы.
Грецияның ұлы трагедигіСофокл б.э.д 496 шамасында Афинаға жақын Калон қаласында дүниеге келді Дегенмен Софоклдің “Эдип” патша трагедиясында осы патшаныңбейнесі ерекше көрініс табады.
Софокл 120-дан астам трагедия жазған. Оның бізге жеткені жетеу
- Аякс.
- Антигона.
- Эдип цар.
- Филактет.
- Калундағы эдип.
- Сатиралық драма.
- Следапит.
Софокл алғашқы трагедиядағы жеңісін Эсхилді “Триптал”деген трагедисымен алды. Бұл жеңіс Плутарх еңбегімен жеткен Софокл 20 рет 1ші орынды иеленіп ешуақта 3 ші орынға түсіп көрмеген Софоклдің ең мықты “Антигона” Антигонаның сюжеті мен мифологиялық тұрғысынан қарастырады.
Софокл драмалары мына бейнеде қойылады. Қахарман сахынадағы қатаң шешіммен шығады. Сол арқылы пьеса бағыты айқындалып отырады.
- Грек тарихшысы Геродоттың өмірі жайындағы мәліметтер мардымсыз ғалымдардың дәлелі жорамалдауына ол пелонен соғысы басталғанкезде 53жаста болған Геродот Галикарнасс деп аталатын қалада өмірге келді. Ол жастайынан саясатқа арласады. Әкесі Ликс өз заманының белгілі адамдарының бірі болған. Паниасид атты атасы атақты жырау екен. Соған қарағанда әдебиетті қастерлеу тарихшының әулеті үшін үлкен дәстүр болған Геродот бала кезінен әрнені көруге, тануға аса құмар болды. Оның бүкіл өмірі саяхат жасаумен, сан түрлі ел мен алуан түрлі жерді көрумен өтті. Ол Ливиядан Вавилонға, Ассирия әсіресеЕгипетте көргендері оны қатты таң қалдырды.Геродот әйгілі шешені Цицирон берген тарихтың атасы деген атақ Геродоттың бүкіл еңбегін дәл бағалаған дәреже болып шықты. Оны тарихтанудың Гомері деп те бағалады.
Геродоттың дәл қандай жағдайда, қалай қайтыс болғандығы жайында дерек жоқ.Ресей скифиясына келетін болсақ Геродоттың айтуынша, бұл жер кең байтақ, тегіс және ормансыз жазық ьолған, Таварида мен Днепр сағасының аралығы орманды екен. Ол өзінің жерлестеріне бұл жерде қыс 8 айға созылатындығын, бұл мезгілді әуе ақ үлпілдекке, дем,ек қарға оранып жататындығын Азулы теңізінің қатып тұрғандары мұз үстінде шанамен жүретіндігін, тіпті мұздың қщалыңдығы сондай үстінде атты жауынгерлер шайқаса беретіндігін найзағай арқылы мен күн күркіреуітек жаз айларында ғана байқалатындығын ғажаптана әңгімелейтін. Скифтербіздің отанымыздың тек оңтүстік елдерінғана алып жатсада, андрофагтар, меланхлендержәне басқа солтүстік халықтары, Геордоттың айтуынша мүлдем тайпаға жатсада, гректер Христос туғанға дейін 350 жыл бұр өмір сүрген тарихшы.Шешендік өнер қай ғасырда болса да халыққа, қалың көпшілікке әсер ететін оның санасын сезімін баурап, жігерін тасытатын қуатты құрал болып келген, ол өнер күні бүгінге дейін сол күшін, қасиетін жойған жоқ. Демек, халық алдында баяндама жасап, дәріс оқитын ғалым, жазушы жалпы әрбір білімді, мдениетті адам үшін, шешендік өнертуралы білімнің тарихымен танысып, теориясымен қарулану сте артық емес. Шешендік өнердің шығуы, қалыптасуы және даму белгілі шешендердің есімдерімен, олардың мазмұнды, маңызды сөздермен белгіленеді. Мәселен, ежелгі Грецияда, б. ж. санауымыздан арғы 500-300 жылдар аралығында атақты 10 шешен өмір сүрген. Лисий мен Исократтың, әсіресе Демосфеннің қызметтері мен шешендік шеберліктері ерекше аталады