Тірі организмдердің және олардың элементтерінің және өлі табиғаттың таралуы биогеоценоз концепсияларыны құрайды.
Биогеоценоз-бұл өсімдіктер, жануарлар, минфоорганизмдердің ауа, лито, гидро-сфералармен байланысты компоненттері. Биогеоценозбиотикалық (Биоценоз) абиотикалық (экотоп) бөліктерінен құралған олар зат, энергия алмасу процестерінде өзара байланыста болады. Оларға күннен энергия минераль заттар, газ су, атмосфера энергиялар қабылдайды.
Биогеоценоздар төмендегі міндетті компоненттерді:
- абиотикалық бейорганикалық орта.
- автотрофты организмдер-продуценттер органикалық биотикалық заттар.
- гетерантрофты организмдер (консументтер)-дайын органикалық заттардыпайдаланушылар бірінші (өсімдіктер, жануарлар) және кемусі реттегі (толық коректенушілер).
- Детритпен коректенушілер – редуценттер-бұзушылар, органикалық заттарды.
Әрбір диссипатив(энергия тарқатушы) жүелерден Биогеоценоз арқылы энергия ағымы ағып тұрады. Бұл энергия зат айналымына қатынасады, системаның бүтіндігін олардың эволюциясын сақтауына жәрдемдеседі, энергия көректі заттан шынжырының системасына өтеді.
Энергияның бірінші қоры күн энергиясы ол 4. 6.10джс (1,1-10калс) ½ 2000000 жер бетіне түседі. Оның 1,0-2,0% өсімдіктермен 30-70% жұтылған энергия тіршілік және органикалық заттарды синтездеу үшін кетеді.
Өсімдіктер массасында жиналған энергия Биогеоценоздың бірінші өнімін құрайды. Фитомасса қолданушы организмдердің биомассаларын құрау үшін қолданады. Өз өмірін сақтап тұру үшін керекті энергия көректік заттар шынжырында өсе барады, олардың өнімділігі төмендейдіқұрлыққа тіршілік ететін организмдердің биомассасы 3*10т 1-3%-300 биомасса. Жануарлардың биомассасы адам санына 0,0002% Организмдердің тіршілігін ететін энергия көлемі морфофункционал ұйымдастыру нәтижесінде көбейіп тұрады. Соған байланысты биомассалар сан жоғарғы трофикалық деңгейде төмендейді. Мыс: түрлі биогеоценоздарда 95-99,5% зообиомасса омыртқасыздар жануарларға тура келеді.
Ассимляцияланған энергия түрлі трофикалық деңгейде өзінің экологиялық пирамид, структурасында көрінеді.
Тірі заттардың өсімдіктермен көректенетін продукциясы 12,5% адамдар-06% өсімдіктер. Энергиялардың төмендеуі трофикалық деңгейде олардың биомассаларының азаюымен қатарласып жүреді: Сөйтіп биомасса пирамидасы және организмдер саны Биогеоценозда пирамиданың конфигурациясы және өнімін көрсетеді.
Биогеоценоздар өлшемі әртүрлі. Белгілі Биогеоценоздар құрамдастығы бастабиғии экосистема – планетада зат және энергия алмасудың негізі оларға
- тропикалық ормандар
- орта климаттың зоналар
- жайлау жерлері (шөл саванна, тундра )
- шөл,шала шөл
- көл, батбақты алаң
- тау
- түбек
- теңіз
Биогеоценоздың басты компонент-биоценоз. Биоценоздар бір-бірінен түрлер құрамынан, популяциялардың бір-бірімен қатынастары жағынан айырмашылықтары бар. Әрбір популяциялардың таралуы экологиялық ажыратылған элементтердің өзара әсері конкуренттерге жыртқыштар т.б.