Биоценоз ішіндегі түрлер байлығы – белгілі територияда кездесетін түр өкілдерінің саны, дәрежесі олардың мезгілдер және жыл бойында түрлі апаттар (су басу өрт топырақ сылжуы ) әсерінде өзгеріп тұруы. Түрлер байлығына анық белгілеу қиындығын есепке алып ботаниктер 5 дәрежелік (балл) шкаланың қабыл қылған: “0”-түрі жоқ, 1-сирек, 2-түр сирек емес, 3-бай, 4- өте бай.
Биоценоз ішіндегі бір түр өкілінің жалпы өкілдерге қатынасы олардың кездесуі дәрежесін көрсетеді. Бұл %-пен белгіленеді. Мұндай кездесу дәрежесін кіші мекен-жайды немесе бүтін биоценоз бойынша қабылдау мүмкін. Биоценозда кездесетін түрлердің доминантылығы да %-пен белігіленеді, яғни түр кездесетін және оны анықтау үшін белгіленген мекен –жай саны (Р) белгіленген мекен –жайдың жалпы саны (Б) бір-біріне қатынас дәрежесі (С) келіп шығады. С=
Осыған байланысты биоценоз ішіндегі түрлердің төмендегі категориялары белгіленеді.
А) тұрақты түрлер 50 % белгіленген мекен-жайлары кездеседі.
Б) Қосылған түрлер 25-50 % белгіленген мекен-жайларда кездеседі.
В) Кездейсоқ түрлер, олар белгіленген мекен жайларда 25 %-тен аз мекен –жайларда кездеседі.
Биоценоз ішіндегі түрлер кездесу дәрежесіне қарай бір-бірінен айырмашылығы бар. Әрбір биологиялық брлікте бірнеше көбірек кездесетін түрлер болады. Ондай түрлерді ботаникада доминанттар деп атайды. Мыс: Сібір қарағай орманында –қарағай, су қоймасында –қамыс, қоға қарлығаштар тобында -қарлығаштар доминанттар есептелінеді.
Доминанттар биоценозда түрлердің негізін (ядросын ) құрайды. Доминант түрлер биоценозға әртүрлі әсер етеді. Биоценоздағы түрлердің Доминанттылығы түрдің көп сандығында емес, оның биоценоз түзіліснде үлкен әсер көрсетуінде Мыс: Жүздеген шөптесін өсімдіктерге қарағанда 5-10 ағаш сол жердің биологиялық бірлігіне көбірек әсер етеді.
Доминанттылығы белгілеу үшін түр иелеген мекен –жайды төмендегі 5 басқышты шкала қолданылады, яғни 5 түр ¾ мекен-жайды иелеген 4-түр ½ ден ¾ ке мекен жайды иелеген 3-түр ¼ тен 2 мекен жайды 2-түрдің көпішлігі көпішілік өкілдері. 1/20 дан кем мекен-жайда кездеседі.
Биоценоз ішінде Доминант түрлерден басқа көптеген сирек және кем кездесетін түрлерде болады оларды “екінші “дәрежелі түрлер қатарына кірітілсе де биоценоз оларсыз күрделі түзіліске , тұрғындық және нормал функцияға ие емес. “Екінші” дәрежедегі түрлер қолайлы жағдайда доминант түрлерге айналуы мүмкін.
Барлық биоценоздар да мөлшер жағынан ұсақ организмдер (бактериялды, балдырлар клеткалар саны )көп болады бірақ олардың өлшемі , массасы төмен болады.