Биоценоздар элементтерінің классификациясы

Тірі организмдердің биологиялық бірілктерінің функцияларыны анықтауға осы бірлікте кездесетін барлық түрлер бірдей роль ойнамайды. Бір биологиялық бірлік характерін, түзілісіні, ерекшеліктерін, өнімділігін, оларды заттар аламасуының тездігіне әсер ететін түрлер немесе трптар санаулы болады. Осындай анықтаушы түрлер түрлі таксономиялық топтарға тиісті болуы мүмкін. Мыс: асық-тасық тиұқымдасына қызғалдақтар. Көкнар аса көкнарлар тұқымдасына тиісті. Биологиялық бірліктерді классификациялауда организмдердің токсонмиялық (флора, фауна) орны әр-түрлі болады. Биоценоздарды түзуші элементерді бірінші классификациясы тропикалық негізге ие (продуциентер, консументтер, редуценттер) немесе басқа функциянал дәрежелерге сүйенген болуы керек. Яғни белгілі жерде кездесетін түрлерге болу жолымен бірнеше түрлер кездесуі, дамуы, және өнімділік дәредесіндеанықтайды.

Табиғатта әрбір биоценозды атау және оны классификациялау үшін төмендегі ерекшеліктер мен белгілерге көңіл бөлу керек.

  1. Доминант,субдоминани, түрлер және олардың тіршілік формалары .
  2. Бірліктің өмір сүру жағдайы.
  3. Биологиялық бірліктің функционал ерекшеліктері олрадағы өзгерістер. Бұл белгілермен биололгиялық бірліктерді атауға біраз жақындау мүмкін.

Белгілі географик райондағы биологиялық бірлікте немесе ландшафты анализ ету түрліше мүмкін, яғни оларды зоналарға бөліп қарағанда сол жердегі өсімдіктер түрлері туысы тұқымдастырып, популияцияларын тізімге алу мүмкін. Градиент жолымен түрлерді олардың кездесуін ұқсастық дәрежесін сияқты ерекшеліктерін ескеріледі.

Тірі организм бірлігінің аты сол жерде кездесетін бір, екі, бірнеше доминант –анықтаушы түрлер негізінде болады. Тірі организдердің бірлігіне ат беруге сол жердекөзге ілесетін абнотикалық, биотикалық факторларға бейімделген түрлердің аты беріледі. Мыс: жантақ –алабұта , ассоциялары. Белгілі мекен-жайда кездесетін өсімдіктер топтары ұзақ уақыт сақталады. Бірліктерді әрдайым әрекеттегі жануарлар, құстар атымен атап болмайды. Себебі олар ұдайы доминант болып сақталмайды.

Тірі организдердің бірліктері пайда болуға.

А) Бәсекелестілік

Б) Бір-біріне бағынышты түрлер және олардың топтары ортасындағы симбиотикалық қатынастардың барлығы

В) Түрлердің эволюциялық дамуда пайда етілген био-экологиялық ерекшеліктері сияқты заңдылықтар биология лық бірліктердің бір-бірінен ажыралып тұруына алып келеді.

Сондай етіп биологиялық бірлік және топтарды анализ еткенде олардың түзілісі, әртүрлілігін анықтаумен оларды пайда етуші популяциялар ортасындағы байланыстар ашылады. Бірліктерді (топтарды) шегерлеу және классификациялау жаратылғанда зерттеу жұмыстарында жиналған материалдар негізінде негізгі биологиялық бірліктің бүтін, тола системасы түзіледі.