Отын энергетикалық кешенінің құралы құрылымы және маңызы отын энергетикалық кешен (ОЭК) отын өнеркәсібі мен оның негізгі міндеті халықты шаруашылықтың барлық салаларын қамтамасыз ету үшін энергияның әр түрлі өндіру және ОЭК отынды өндіру мен оны алғашқы өндіруді электр энергиясы мен жылу өндіру оларды тұтынушыларға электр жеткізу желісі (ЭЖЖ) мен құбыр арқылы жеткізіп беру процесстерін қамтиды.
Отын энергетика кешені еліміздегі барлық шаруашылық жұмыстарын қамтып еңбек өнімділігін арттыруға көмектеседі. Қазақстан ОЭК жоғары өсу қарқыны күрделі жұмсалымға тартымдылығы басқа салааралық кешендермен тығыз тығыз байланысы ерекшелендіреді оның үлесіне барлық өнеркәсіп жұмысшыларының 20%-ы және күрделі жұмсалымның 2/3 бөлігі тиеді.
ОЭК металлургия өнімдерінің ірі тұтынушысы оның тапсырыстарын ірі машина жасау зауыттары орындайды. Отын темір жолмен тасымалданатын жүктің жартысынан көбін және су көлігі жүктерінің 3/10 бөлігін құрайды.
Кешеннің ауданды қалыптастырудағы рөлі зор. Энергетикалық көздер өндірісті тартып қалалар мен кенттердің өсуіне серпін беруі. Сонымен қатар ОЭК біздің еліміз үшін негізгі валюта табушысы оның Қазақстан экспортындағы үлесі 3,5 тен астам.
Кешеннің табиғи негізін энергетикалық ресурстар құрайды. Оған минералдың отын (мұнай табиғи газ көмір мен су қоры өзеннің құлама суының энергиясы жатады. Біздің елімізде ядролық отынның уран жанғыш тақта тастың және таусылмайтын энергетикалық ресурстардың мал қазынасы бар. Қазақстан отынның барлығын ресурстары жөнінен дүние жүзінде жоғары орындарды алады. Олар экономиканы көптеген онжылдықтарға толық қамтамасыз етуге жетеді. Отынның әр түрінің жылу шығару қасиеті бірдей емес. Оларды салыстыру үшін шартты, отын деген арнаулы түсңнік енгізілген 1 кг – на шартты отынның жану жылу 7000 килоколограм (к калл) немесе 29 мегеджоулге МДж тең оған байланысты 1 тонна көмірді 1 тонна шартты отынға (ш.о) мұнайды 1,5 л тш.о теңестіреді. Есептеу арқылы 1 т. ш.о орташа алғанда 2000 квт жоғары калориялы отын мұнай табиғи газ көмір дүние жүзінде кеңінен сатылып бір құрлықтан екінші құрлыққа тасымалданады. Мысалы қоның көлі жағыш тақта тас алыс қашықтыққа тасымалдау тиімсіз оларды жергілікті түрде пайдаланады. Олар отынның жергілікті түрлеріне жатады. Отынды өндіру мен пайдаланудың қатынасын есептеу үшін отын энергетикалық балансын құрастырады.
Отын энергетика балансы отынның энергияның шығарылуы кірісі мен пайдалануының шығыс арақатынасы Еліміздің оятын-энергетика балансы туралы жобамен аландағы түсінікті.
Қазақстандағы энергоресурстарды пайдалану жылдан жылға өсуде оның құрылымы да өзгерді табиғи газ бен мұнайдың үлесі көбейді. Бірақ әзірге негізгі энергия көзі көмір болып саналады.
Еліміздің ОЭК-і шетелдік компоненттері мен ынтымақтастықтың басты сферасы 1990 жылдары олар кешеннің барлық салаларында мұнай газ көмір электр энергетикасы салаларында жұмыс істей бастады. Бұл Қазақстанды кен орындарының ірі аумақты және өте күрделі болуымен байланысты оларды игеру үшін республикада қажетті технология мен қаржы болмады.