Түркеш қағанаты (704—756ж.ж.)

Шу-Іле өзендерінің аралығындағы үлкен аймақта өмір сүрген түркеш тайпалары Үштік қаған басшылығымен 704 жылы Жетісуда билікке келді. Түркештер соғдыдан Тұрпан мен Бестолыққа дейінгі аралықта билігін орнатты. Үлкен және кіші ордаға бөлінген түркештер үстемдік үшін күресте сары (Шу және қара (Іле) түркештер болып екіге айрылды. Суябта орналасқан Үлкен орда жеңіліс тауып, билікке орталықтарын Таласқа көшірген Кіші орда өкілдері қара түркештер келді. Таққа Сұлық қаған отырды. Түркештердің ішкі қырқысы кезінде, Орта Азия тарихының жаңа кезеңі бастау алған еді. VIII ғ. Басында арабтар Маураннахрды жаулап ала бастады. Соғды-араб соғыстары кезінде түркеш әскерлері соғдылықтарға көмекке келіп, арабтарға елеулі қарсылық көрсетті. Бірақ, 711 жылы Шығыс түрік қағаны Қанаған түркештермен соғысын жеңіп шығуы елдегі саяси тұрақсыздықты асқындырып жіберді. Билікке Сұлу қағанның (715—738) келуінен кейін қағанат қайта нығайды. Сұлу қағанның көрші соғды елінде арабтарға қарсы соғысы кезінде ел ішіндегі сары және қара түркештер арасындағы күрес пен оған дем беруші Таң патшалығының саясаты билікті әлсіретіп, сұлу қағанның өз қолбасшылары тарапынан қаза табуына алып келді. Осыны күткен Қытай империясы Суяб, Талас, Шашты жаулап алып, елді үлкен күйзеліске ұшыратты. Түркештердің Қытай езгісіне қарсы күресі, тек сыртқы күштердің көмегі арқылы жеңіске жетті. 751ж. Тараз маңындағы Атлақ қаласының жанында Зияд ибн Салих басқарған араб әскері Гао Сяньчжи бастаған Қытайлықтарды күйрете жеңіп, 50 мың әскерін өлтіріп, 20 мыңын тұтқындайды. Жеңіске Қытай жағында соғысқан Қарлұқтардың арабтарға өтуі өз үлесін қосты. Бұл ірі жеңістің тарихи маңызы, Қытай империясының сан ғасырлар бойы қазақ жерін жаулау ішкі саясатына араласу әрекетін тоқтатып, осыдан кейінгі кезеңде империя әскері Қазақ жеріне енген жоқ.

756ж. ішкі қырқыстар мен соғыстардан әлсіреген түркеш билігін қарлұқ тайпалары жеңіп алды.