«Қазақстан-2030» стратегиясы.
« 1997 жылғы қазан — Президент Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2030» жолдауы жарияланды. Қаралған мэселелер:
- Экономикалық дағдарыстан шығу жолдары.
- Реформаларды аяктау.
- Алдыңғы қатарлы мемлекеттер қатарына қосылу.
- «Қазақстан барысын» калыптастыру. Жолдауда болашаққа болжам, қазіргі
жағдаиға талдау жасалып, ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары, республиканың дамуының ерекшеліктері айтылды.
Бүл бағдарламада еліміздің саяси, әлеуметтік-экономикалық дамуының жақын арадағы және стратегиялык үзақ мерзімдегі даму жолдары көрсетілген. Үзақ мерзімдегі 7 басьшдык:
- Үлттық кауіпсіздікті сақтау.
- Ішкі саяситүрақтылыкпенкоғамның топтасуын нығайту.
- Нарықтық қатынастарнегізінде экономикалық өсу.
- Қазақстан азаматтарының денсаулығын, білімі мен әл-ауқатын көтеру.
- Энергетика ресурстарын жете пайдалану.
- Инфракүрылым, көлік,байланысты дамыту.
- Демократиялық кәсіби мемлекет қүру.
Үлттық кауіпсіздік басымдыктарының деңгейіне мықты демографиялық және көші-кон саясаты шығарылуға тиіс. Егер б^ған немқүрайлықпен қарасак, оның салдары өте ауыр болады.
XXI ғасыр қарсаңында Қазақстан Ресейдің артынан адам саны сырткы көші-кон процестерінен ғана емес, табиғи жолмен кеми беретін «демографиялык апатқа» үшырайды.
Ішкі саясн түрақтылық пен коғамның топтасуьш жүзеге асырудағы міндеттер:
-Теңдікке негізделген бірынғай азаматтықты дамыту.
-Этникалық түсініспеушілік себептерінің жойылуы және этникалық топтар қүқықтарыньщ тең болуын қамтамасыз ету.
-Дәулеттілер мен жарлылар арасындағы айырмашылықты азайту. Ауыл проблемасына үнемі ерекше көңіл бөлу.
-Әлеуметтік проблемаларды үдайы шешіп отыру.
-Саяси түрақтылықты және қоғамның топтасуын қамтамсыз ететін бай Қазакстанды қалыптастыру.
-Адамдар арасындағы кдрым-қатынас пен коммуникациялык байланыстардың барлык нысандарын дамыту.
-Әртүрлі конфессиялар арасындағы өзара күрмет, төзімділік пен сенімді қарым-қатынасты нығайту.
Қазіргі кезенде қазақ дәстүрлері мен тілінің қайта ерлеуі табиғи құбылыс деп қабылданатын болды.
Мемлекет ең алдымен орта таптын мүддесін білдіруге тиіс. Қала мен село арасындағы жіктелудің терең процесі жүріп жатыр. Сеяо-таяудағы 10 жылда нарықтық өзгерістерге қосымша серпің беретін және әлеуметтік проблемаларды шешуге ерекше көніл белетін, инфракүрылымды дамыту түрғысынан басым сала болады.
Қазақстан — өзінің белгілі тарихы мен өзіндік болашағы бар еуразиялық ел. Сондыктан оныц моделі басқа ешкімніц моделіне үқсамайтын болады, ол өз бойына әртүрлі өркениеттердің жетістіктерін сіңіреді.
Экономикалық стратегия.
Қазақстанның салауатты экономи-калык өрлеу стратегиясы нарықты экономикаға, мемлекеттің белсенді рөліне және шетел инвестицияларын тартуға негізделген.
Мемлекет белсенді рөл аткара отырып, экономикаға араласуы шектеулі болады. Бүл проблеманы шешудің стратегиясы:
- Үкіметтің сауда мен өндіріске ; әкімгершілік араласуын жою.
- Жекешелендіру процесін аяқтау.
- Орталық Үкіметті және жергілікті екімет орындарын парасатты орындастыру.
- Сот билігі мен күқык корғау органдарын реформалауды жандандыру.
Заңның шексіз үстемдігін белгілеу және заңды орындайтын азаматтарды қылмыстан корғау. Билік пен заңның бар күшін заңсыз жолмен, шалқып өмір сүретіндерге қарсы қолдану.
Қазіргі кезенде макроэкономиканы түрактандыру саясаты нәтижелі жүргізілуде:
-Мемлекеттік бюджеттің тапшылығын кысқарту.
-Қатал монетарлық және несие саясатын дәйекті жүргізу.
Қазақстан үшін индустриялды технологиялық стратегияны калыптастыру қажеттілігі дүниежүзілік тәжірибеден туындап отыр. Қолайлы жағдай туғанда еліміздің тірек саласы болып табылатын мүнай-газ өндіру және бүкіл ендіруші онеркәсіп келемі артады.
Іүрақты өрлеуді қамтамасыз ету үшш ендірісті диверсификациялау қажет. Алдағы міндет:
-Қазақстанды дүниежүзілік қауымдыстық алдында инвестициялар үшін тартымды жер ретіқце көрсету.
-Инвестицияларды пәрменді тарту. 2010 жылға дейінгі бастапқы кезенде
мына салаларға коңіл бөлу қажеттігі баса көрсетілді:
-Ауыл шаруашылығы;
-Орман және ағаш өвдеу өнеркәсібі;
-Жеңіл және тамақ өнеркәсібі;
-Туризм;
-Түрғын үй күрылысы;
-Инфрақүрылым жасау.
Әлеуметтік стратегия.
Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқатын кетерудегі стратегия:
-Ауруды бощырмау және салауатты өмір салтына ынталандыру.
-Әйел мен бала денсаулығын жақсарту және қорғау.
-Тамақтануды, қоршаған орта мен экологияның тазалығын жақсарту. Көркеюші және саяси түрақтанған
Қазақстанға кажет үш белгі — үлттық бірлік, әлеуметтік шындық, азаматтардың әл-аукатының артуы.
Үлттык кауіпсіздіктің бір тірегі -миграциялык саясат. Ол — халықтың бір елден басқа бір елге коныс аударуы.
Ресурстарды пайдалану стратегиясы.
Қазакстандағы табиғи ресурстарды, әсіресе энергетикалык ресурстарды пайдалану стартегиясы:
-Халыкаралык шарттар жасағанда Қазақстанның мүддесін, экологиясын, ез адамдарымыздың жүмыспен қамтылуы мен даярлануын, әлеуметтік міндеттерді шешу кажеттігін көздеу.
— Мүнай мен газ экспорты үшін қүбыр арналарының жүйесін күру.
— Әлемдік кауымдастыктың ірі елдерінің мүддесін Қазақстанның әлемдік отын өндіруші ретіндегі рвліне бағыттау.
-Ішкі энергетика инфрақүрылымын қүру мен дамыту, ішкі қажеттілік пен тәуелсіз бәсекелестік проблемаларын шешу үшін шетел инвестицияларын тарту.
-Ресурстардан түсетін кірістерді үнемшілдікпен пайдалану.
Көлік пен байламысты дамыту стратегиясы.
Инфрақүрылым, көлік пен байланыс саласындағы Қазакстанның міндеті-отандык көлік-коммуникация кешенінің бәсекелестік қабілетін және Қазақстан аумағы арқылы өтетін сауда легінің үлғайтылуын қамтамасыз ету.
Қазақстандағы жүк тасымалының негізі-теміржол. Осы саланың алдында түрған стратегиялық міндеттер:
- Халықаралық көлік және сауда байланыстарын, Трансазия магистралі бойынша транзитгік жүк тасуды қамтамасыз ететін негізгі темір жол бағыттарын жаңарту.
»Достық станциясын дамыту, Достық-Ақтоғай учаскесін нығайтуды аяқтау.
- Барлық көліктік-коммуникациялык монополияларды батыл қайта күрылымдауды жүзеге асыру.
Автомобиль жолдары бойынша:
- Жеке меншік магистральдар салу, қазіргі барларын жекешелендіру мен концессияға беру женіндегі жүмыстарды бастау.
Әуе көлігі бойынша:
- Авиацияда тәртіп орнату және үшақтар паркін лизинг пен жоғары деңгейді үшақтардың белгілі бір көлемін сатып алу есебінен толыктыру.
- Әуежайларды қайта жаңарту, кызмет көрсету мен сервисті камтамасыз ету деңгейін халықаралық стандартқа жеткізу.
Су колігі бойынша:
- «Ақтау» айлағын кайта жаңарту және флотты кемелермен толықтыру үшін шетел инвестицияларын тарту.
Байланыс және телекоммуникациялар желілері бойынша:
- Шалғайдағы әлсіз дамыған аудандарға кем дегенде, байланыс қызметінің ең төмен деңгейін беру(балаларға арналған аймактык оқыту бағдарламаларын тарату).
- Болашақта әлемнің дамыған елдерінің инфрақүрылымдарымен бәсекелесуге қабілетті дербес және тиімді телекоммуникациялық кызмет керсету жүйесін құру.
Ғылыми-техникалық прогресті жаппай жүмылдыру процесі мына белгілерден көрінеді.
-ҒТП-ны қолдау.
-Біздін қоғамда жаңа технологияның дамуын топтастыру.
-ҒТП жетістіктерін өндіріске енгізу жоспарын жасау.
-Дамыған капиталистік елдердің дайын технологиясьш сатып алу.
-Жоғары білікті мамандарды дайындау.
Қазақстанның әлемнің негізгі экономикалық аудандары аралығында орналасуы географиялық жағынан тиімді болып отыр. Ертедегі Үлы Жібек жолы өткен жерлерде енді темір жолы салынды.
1991 жылы Дружба — Алашанькоу темір жолы салынды.
1991 жылғы мамырда Теджии-Серахс-Мешхед темір жол торабы Ц90 шақы-рымдық) іске қосылды.
Басқару саласындағы стратегия.
Қазақстан қоғамын басқарудағы негізгі міндеттер:
-Мемлекеттік қызмет пен басқару күрылымының осы заманғы гиімді жүйесін жасау.
-Басым мақсаттарды іске асыруға қабілетті үкімет қүру.
-Үлттық мүдделердің сақшысы бола алатын мемлекет қалыптастыру. Үкімет пен жергілікті екіметті
түпкілікті калыптастыруға мүмкіндік беретін 7 негізгі стратегия үстанымдары:
- Ықшам әрі кәсіпқой Үкімет.
- Стратегиялар негізіндегі іс-қимыл бағдарламалары бойынша атқарылатын жүмыс.
- Ведомствоаралық үйлестіру.
- Министрлердің өкілеттіктері мен жауапкершіліктерін, есептілігін және олардың кызметіне стратегиялық бақылауды арттыру.
- Орталықка тәуелділікті жою.
- Сыбайлас жемқорлыкка қарсы күрес.
- Кадрларды жалдау, даярлау және жоғарылату жүйелерін жақсарту
Қоғамнын даму стратегиясы.
Қазақстан елінің 8 артықшылығы
баса керсетілді.
-Тәуелсіз, егемен мемлекетгің негізі қаланды.
-Ескі саяси және экономикалық жүйеден түбегейлі бөлектенді.
-Қоғамдағы өзгерістер ықпалымен адамдар да түгел езгерді.
Адам ресурстарының сапасы артып, Қазақстан халқының ғылыми және шығармашылық деңгейі жоғарылап, білім өрісі биіктеді.
-Орасан зор байлық-табиғи ресурстар.
-Жетекші фактор-адамдардың езі, олардың ерік-жігері, күш қуаты, табандылығы, білім-білігі.
-Ауыл шаруашылық жерлері.
-Қоғамның саяси түрақтылығы мен бірлігі.
-Қазакстандықтардың байсалдылығы мен төзімділігі, кеңпейілділігі мен ақжарқындығы.
Қазіргі Қазақстаннын күшті жағын көрсететін ең басты жетекші фактор -адамдар, олардың ерік — жігері, білім-білігі мен күш-қуаты.
Қазақстаннын сыртқы сипаттағы бірқатар мүмкіндіктері:
- Еуразия аймағындағы жолдардың түйіскен торабында орналаскан географиялық жағдайы.
- Шетелдік мемлекеттер мен донорлық үйымдар тарапынан қолдау көрсетілуі.
- Ауқымдану және ғылыми-техникалық прогресс процессі.
Қазақстан қоғамы дамуындағы келеңсіз сипаттар:
- Коммунистік үстанымдар рухында тәрбиеленген адамдардың бірнеше үрпақтары қалыптастырғаи-діл. Сондықтан бүқаралық сананы , төзімділікпен жаңғырту кажет.
- Өндіріс көлемдері төмендеуі әсерінен әлеуметтік ахуалдың темендеуі.
- Азаматтардың көпшілігінің табысы мен өмір сүру деңгейінің нашарлауы.
- Үлттық жинақтардың үлғаюы мен капитал қорлануының баяулауы.
- Кедейлік пен жүмыссыздық проблемалары. ;
- Демографиялық өнімсіздіктің үлғаюы.
- Жете даярланбаған және нашар үйымдастырылған мемлекеттік басқару.
- Заңдардың жартыкештігі және түрлаусыздығы.
Қазакстаннык басты мүраты-үлттық біртүтастық, әлеуметтік әділеттікке негізделген, әрі күллі халқының экономикалық әл-ауқаты артқан тәуелсіз, гүлденген және саяси түракты Қазақстанды сомдау.
Жолдаудағы өзекті сөздер — халыктың түрмысын жақсарту, ел қауіпсіздігін камтамасыз ету.
- 33 жыл өткеннен кейінгі казакстандыктар бейнесі:
-Жауапты да жігерлі, білім ересі биік, денсаулығы мықты азаматтар;
-Бейбіт, жылдам өркендеу үстіндегі күллі әлемге әйгілі, әрі сыйлы өз елінің патриоттары;
-Жоғары ақы төленетін, жаксы оқытып үйретілген^ Қазақстан халқының мүдделеріЙ өздерінің жеке мүдделерінен биік үстайтынына сенімді азаматтар;
-Мемлекеттің өздерінің қүқықтарын қорғайтынына және мүдделерін биік үстайтынына сенімді, салауатты өмір сүретін азаматгар.
2030 жылы Қазақстан жедел еркендеп келе жаткан үш аймақтың — Қытайдың, Ресейдін және Мүсылман әлемінін арасындағы экономика мен мәдениетті байланыстырушы буын ролін атқаратын болады.
•2030 жыл — Қазакстан күрделі жолдан ойдағыдай өткен және дамудыц келесі кезеңіне нық қадаммен аяқ басқан ел болады.