2003 жылы 25 қазанда «Асар» партиясы ‘ қүрылып, 2003 жылдың желтоқсан айында занды тіркеуден өтті. Осы межеге қатысты Республикалық саяси еңбек партиясы мен Халықтық-кооперативтік партиясы «Отанға» қосылды. Аталған партиялардың басымдық танытатын электораты саналуан. «Отанға» кәбінесе, билік тармақтарына етене жақын адамдар мүше болып табылады. Басқалай айтқанда, билікке жақын партия деп аталатыны да сол. Бүрын тек жергілікті биліктің қолдауына кобірек сенім артып келген отандықтар үшін ендігі жерде тікелей электо-ратпен жүмыс істеуіне тура келеді. Өйткені, алдағы кезенде сайлаушының әрбір дауысы үлкен босекеге айналады. Отан-дықтар бүған қазірдің озһще кірісіп кеткен сияқты. Өйткені, «Отанныц» үйытқы болуьшеи откізшетін шаралар барған сайын кобейіп келеді. Оның үстіне олардың оң нышанды істерін насихаттайтын бүқаралық ақпарат қүралдары да жеткілікті. Биліктің үстанымымен үндес республикалық Деңгейдсгі басылымдар мен телерадиокомпаниялар партияның
Коммунистік партияның органы «Правда Казахстана» газеті апта сайын шығады. Оз пікірлестеріне партия емірінен жан-жақты акпарат беруге үмтыльш жүр. Оған қоса кейбір облыстық үйымдардыңөз басылымы бар. Қалай болғанда да коммунистер «газет — үйымдастырушы» екендігін олі де басты қағида ретінде үстанатын тәрізді. Оның үстіне компартияға іш тартатын кейбір жеке меншік басылымдар да жеткілікті. Бүл да оз ксзсгіндс комиунистердің үнін бүкараға жеткізуге септігін тигізеді.
Мысалы Қазақстан Республикалық партиясы оз бағдарла-масында: Біз қазақ үлтының мүң-мүктажына мықтап ден қойып, комек беруді берік үстанып отырмыз. Әлеуметтік ауыртпалықтың неден туындап жатқанын неге кормейміз? Бір ғана туберкулез дерті бізді қайда апарады? Қаптаған жүмыссыздық. Үкімет пәрменді іс-әрекстті үйымдастыра алмай отыр. Бағыт-бағдары да кейбір моселеде түсініксіз…
Аграрлық партия мен «Ауыл» партиясының электораты ортақ. Оның устіне алдағы үш жыл ауылға арналуы аталған партиялардың белсенділігін күшейте түседі. Бүл түрғыда Аграрлык партияның тәжірибесі мен мүмкіндігі жоғары. Өйткені, ол партиялық тізім бойьшша бәсекеде бақ сынап, Можілісте екі орынға ие болды. Оның үстіне партияның үстанымы бүгінгі билік жүргізіп отырған реформамен астасып жатыр. Түп-тамыры ауылдан шыққандардыңаталған партияға қарай бүйрегі бұратыны өткен Парламент сайлауында да белгілі болған. Оның үстіне қаржылық олеуіті де сайлауда көбірек дауыс алуға үлкен мүмкіндік береді. Электоратының денін, әрине, ауыл шаруашылығындағы еңбеккерлер, ауыл жүртшылығы қүрайды. Жер кодексіндеғі субаренданы үзарту мәселесінің шешімін табуы аталған партияның үлесінде. Сондыктан үжымдық шаруашылыктардың мүшелері осы түста аграрлық партияның үстанымына мойынсүнады. Яғни, дауыс беру сәтінде меншік иелерімен қоса жерін субарендаға бергендер де аталған партияның коржынын қомпайтады деген сөз.
Аграрлық партияның органы — «Аграрный Казахстан» газеті жоне «Мерей» атты журналы бар. Ауыл шаруашылығын реформалауға жоне партия күрылымына қатысты мәселелер осы екі басылым беттерінде жарық кореді. Оз сайлаушьтла-рымен байланысты аталған бүқаралық ақпарат күралдары негізінде үстап отырады. Бүл аграрлық партияның акпарат кеністігінде де өзіндік орны бар екендігін көрсетеді.
«Ауыл» партинсының бастауында интеллигенция окілдері түр. Тіпті, олардың қатарыиан елге белгілі адамдардың есімін жиі кездестіруге болады. Алайда, партиятіркеуден откенімен, сайлау додасында өз белсенділігш корсетеді деп айту қиыңдау. Оның үстіне ауылдықтар Парламентге Жер кодексін талқылау барысында оздерінің айқын үстанымын корсете алған жоқ. Тіпті, оның бар-жоғы байқалмаған тәрізді. Сондықтан кабылданып кеткен кодекске қатысты сайлау кезінде оз мүдделерін білдіргенімен, оның ксш айтылғандығы байқа-лады. Оның усгіне «Ауыл» партиясының қаржылық мүмкін-діктері де шамалы. Сайлаушылар бүгінде созден, үраншыл-дықтан гөрі нақты қимыл корсстетіндерге кобірек бейімдік танытады. Соз жоқ, ол үшін қаржы керек екендігі белгілі. «Ауыл» партиясьшың да олқы түсы осы. А|рараттық жағынан түрақты қолдау корсететін баспасозі де жоқ. Тек респүбликалық деңгейдегі мемлекеттік басылымдар арқылы оз үнін сайлаушьгларға жеткізуге тырысады.
«Болды да партия …» деп Абай атамыз айтпакшы, ендігі жерде сайлаушылардың өз таным-талғам биігінен бір партияға дауыс беруіне тура келеді. Жеті партияның қайсысы, калай жарылқайтынына сайлау түсында куо боламыз.
Саяси бәсеке — Парламентке сайлау барысыңца партиялық тізімнің алатын орны жоғары. Партиялардың бағыт-бағдарының кандай екендігінен толыкқанды хабардар емес жүртшылықтың әу баста жеке түлғалардың абырой-беделіне қарай дауыс беретіндігі де жасырын емес. Басқалай айтқанда, ендігі жерде партиялар арасында елге танымал түлғаларды оздеріне қарай тарту үшін бәсеке басталады. Бүл өз кезегінде аталған түлғаға жақын көзқарастағылардың сол партияға дауыс беруіне әкеледі. Яғни, партияның үстанымын өздері жакын көретін түлғалардың үстанымымен пайымдайды.
Түлғалар демекші, оларды өз сапына шақыратын партиялар да үміткерлердің көзкарасы мейлінше өздеріне жақындығын қалайды. Мәселен, билік партиясы деңгейіне үмтылушылар биліктің беделін котеретіндерді іріктейді. Ал, керісінше, кейбіреулер билікке қарсы өзінің кикарлығымен козге түсетіндерге іш тартатынын көрсетеді. Бүл, әрине, өздерін бүгінгі билікке оппозициядамыз деп санайтындар. Сондықтан Үкіметті каншалыкты сынаса, соншалықты дауысқа ие боламыз дейтіндер де бар. Қалай болғанда да нақты нәтиже электоратгыңеншісінде. Сайлаушьшардың үстанымына, коңіл ауанына байланысты.
оның мемлекеттік бюджетте кемшін екенін де түсінбей отырғамыз жоқ. Алайда, бұдан шығудың жолы бар. Мысалы, жергілікті кәсіптік-техникалық мектепке, лицейлер мен коллледждерге ақшалы әр алуан кәсіпорындарды демеуші етіп тарту жолдарын қарастырған жон болар еді. Бұл озге техникалық жоғары оқу орындарында да қатысты мәселе деп білемін. Жалпы, гылыми-техникалық прогресті айқын-дайтын мамандыктарға күш-жігерді жүмылдырудың пайдасы зор болмақ. Әсіресе, кеміс балаларға ерекше назар аудару керек-аК- Әрине, оларға қажет білім беру ұйымдары ашылып жатыр. Бірақ кәдімгі мектептердегі оқыту тәжірибесі онда кемшін соғып жататынын мойындағанымыз жон. Олардың қоғамға олеуметтік кірігуі мен бейімделуі үшін барлык жағдайдьі жасау кажет. Сондай-ақ, арнаулы мектайте оқуға мүмкіндігі жоқ балалар үшін дистанциялық окытуды енгізудіҢ тиімді болатыны кімге де болса түсінікті шығар2. Білім беруді басқарудың пәрменді тетіктері баршылық. Бүл ең зддымен лицензиялау тәртібі, яғни, оқу орындарын тіркеу және атгестациялау. Осьт тетіктердін созсіз орынцалып отыруы сапалы білім беруцің басты кепілі. Бір созбен айтқанда, үлт рухының байлығы болып есептелетін білім беру ісі Мемлекеттік » Білім» бағдарламасында айқын көрініс тапқан. Бүл ел болашағының иесі болатын үрпаққа жасалған үлкен қамқордық деп білу керек. Осы бағдарламаны жүзеге асыру ісіне қатысы бар әр азамат бүл үрпақ алдындағы парызым деп үқса, қанеки.