Адам құқықтарының жалпыға бірдей деклорациясы

Биліктің түрақтылығы реформаларды жүргізудің жоспар-лылығын, кезендерін, биліктің әр тармағындағы саясат сабақтастығын қамтамасыз етгі. Соның нәтижесінде қоғамда саяси тұрақтылық сақталды.

1995 жылғы Конституциямыз экономикалық реформа-ларға тың серпін беріп, Үкімет қызметі үшін нарықтық қатынастар талаптарына сай келген және сай келетін заңна-малық негіздің және заңнамалық өрістің жасалуын кзмтамасыз етті. Мөселен, Конституция мемлекеттік те, жекелік те меншіктің бірдей қорғалуына кепілдік береді. Біздің еліміз үшін жерді жеке меншікке жатқызу мүмкіндігін конститу-циялық түрғыдан бекемдеудің маңызы ерекше бодды соның ішінде макроэкономикалық түрақтылықты, инфляцияны толық тежеуді, тиімді қаржы-кредрг жүйесінің қалыптасып, меншік қатынастарының түрақтанғанын, жекелендірудің кезең-кезеңімен ойдағьщай жүгізілгенін атаған жөн. Әсіресе, инвесторлардың сеніміне ие болғанымыз президенттің керегендігін көрсетті.

Қазақстан бүгінгі күні үлттық экономикаға шетел капи-талын тарту жөнінен үздік көрсеткіштердің біріне ие. Өнеркәсіп өңцірісі түрақты өсе бастады. Ауыл шаруашылығы жанданып келеді. Әлеуметтік реформа табанды да жоспарлы жүргізіліп келеді.

Бүгінгі күні біздің Конституциямыз бен зандарымыз адам игілігіне жүмыс істеумен қатар, оның шығармашылық, жасампаздық қуатына серпін беріп, кәсіпкерлік бастамашылығын ынталандырады деп айтуымызға толық негіз бар.

Жаңа Конституциямызда азаматтардың конституциялық қүқықтары мен бостандығы айқын түжырымдалып, оларға нақтылы кепілдік берілді. Негізгі заңда адамның қадір-қасиеті, оның қүқықтары мен бостандығы туралы қағида-лардың баяңды етілуі әрбір азаматты қорғауға деген үмтылыс-тан туындап отыр.

Басқаша айтсақ, Конституциямызда осы заманғы нарық-тық экономиканың адамның өз еңбегінің нәтижесіндегі нақты үлесіне (нәтижесіне) қарай оның сан түрлі мүддесін қамтамасыз ету мүмкіндіктерін алға тартатын принциптеріне сәйкес азаматтардың конституциялық қүқықтарының, бостандығы мен міндеттерінің мәнісі мен мазмүны пайым-далып отыр. Бүл ретте мемлекет тегін әлеуметтік қамтудың ең қажетті теменгі деңгейіне кепілдік береді.

Қазақстанда қазіргі қолданып жүрген Негізгі Заңның қабылдануына орай азаматтардың өз мүмкіндіктерін іске

асыруы үшін сапалық жаңа қүқықтық кеңістік қалыптасып, қоғамды одан әрі демократиялаңдыру үшін кең өріс ашылды. Экономикалық бостандық, идеологиялық және саяси саналуавдық, баршаның заң алдындағы тендігі — Қазақстан-ның қүқықтық дамуының негізгі басымдықтары, осылар. Сонымен қатар, Конституция демократиялық институттары асыра пайдалануға жол берілмейтінін ескертеді, сөйтіп конституциялық қүрылысы күштеп өзгертуге, республиканың түтастығын бүзуға, мемлекеттің қауіпсіздігіне нүқсан келті-руге, әлеуметтік, нәсілдік, үлттық, діни, тектік-топтық және рулық алауыздықты қоздыруға тыйым салады. Негізгі Заңның қоғамда конституциялық заңцылықты, түрақтылык пен қүқық тәртібін қамтамасыз етуге бағытталған қорғаушылық уәзипасы, міне, осыдан айқын көрініс береді.

Біздің Конституциямыз, бір қарағанға «Қатал» болып керінгенімен, демократиялық институттар қүруға кедергі келтірмегені былай түрсын, қайта оларды қолдап, көтермелеп отырады. Негізгі Заңға 1998 жылы енгізілгең түзетулер де, міне, осыған бағытталды. Мүны, тегіңце, биліктің қолда-нылып жүрген институтгарын демократияландыруға — Парла-менттің өкілеттігін кеңейтуге, жекелеген санаттағы бас-шылардың, соның ішінде аймақтағы басшылардың сайлан-балылығына байланысты, сондай-ақ саяси партиялар мен қозғалыстардың қызметіне, азаматтардың қоғамдық бірлес-тіктерінің ел өміріне белсене қатысуына байланысты да айтуға болады.

Бүған мысал ретінде Констшуциямызға сәйкес қүрылған екі палаталы Парламентті айтуға болады.

1998 жылдың күзінде Парламент қабылдаған Консти-туцияға енгізілген өзгертулер мен толықтырулар жоғары өкілді органның мемлекеттік билік жүйесіндегі маңызын, рөлі мен орнын айқындап берді. Жүйеге келтірген конститу-циялық низамдар еліміздің заңнамалық органы қызметінің тегеурінін, оның депутаттарының кәсіпқойлығын артгыруға бағытталды.

Парламенттің заңнамалық қүзыретінің аясын айқын белгілеу заңнамалық биліктің неғүрлым тиімді жүмыс істеуіне қажетті алғышарттар жасап, заң шығару жүмысының пәр-менділігі мен сапасын артгырады, оны қатаң конституциялық негізге қояды. Ал, мүның езі, өз кезінде, еліміздегі консти-туциялық зандылық тәртібін нығайтады.

Өркениетті қоғамда Парламенттің қолындағы ықпал ету мен бақылау жасаудың ең қуатты қүралдары үтымды зандар Қабылдау, мемлекеттік бюджетті бекіту, Үкімет қызметінің.