Егер біз өзіміздің инвестицияны молайтуды ойлайтын болсак, бүл 2030 даму стратегиясында атап кәрсетілгендей, мемлекеттік қызметкерлердің күн сайынғы ісіне айналуы тиіс. Қазіргідей жағдайда бүл стратегиялық мақсат өрі негізгі басымдық. Сондықтан да ол барлық министрліктер мен агенттіктер үшін, бизнесмендер мен кәсіпкерлеріміз үшін негізгі міндетке айналғаны жөн.
Бір норсені айта кеткіміз келеді, бүгінгі басымыздан өткеріп отьтрған дағдарыстың Ресеймен салыстырғанда бізде онша күрделі еместігі. Оның да себебі бар, Ресей кезінде неше түрлі зайымдарды көптеп шығарады да, оны шетел-діктерге де сата бастайды. Ішкі қүнды қағаздар рыногына өзгелерді де көптеп енгізіп жібереді де, түпкі нөтижеде қүнды қағаздар рыногында оның бәрі банкротқа үшырайды1. Бізде қүнды қағаздар рыногының әлсіз, әлі қалыптаса қоймағаны ондай түпсіз дағдарыстан сақтады деуге болады.
Қазф Қазақстанда ақша жоқ деп айта алмаймыз. Ол тек республика экономикасынан басқа нәрсенің бәріне жүмсалуда. Бизнесмендер мен коммерсанттар қаржьшарын банкке салғанан гөрі корпенің арасына жинағанды үнатады. Өйткені өзінде түрған ақша өр уақытта да сенімді орында түрғандай корінеді. Ал, оны айналымға жіберіп, молайту тиімді екені әлі менталитетімізге сіңбей келеді. Оның себептері аз да емес, Үкіметке сенім жетіспей жатады. Нарық-тық экономикаға енгелі қаншама рет халық қаржысы күйіп кетті. Сондықтан, ең аддымен халық пен Үкімет арасында сенім орнығуы керек. Яғни, бизнесмен өздігінен қаржысын экономиканы дамытуға салмасы анық. Ішкі инвестицияны тартуға қадамды Үкіметтің өзі жасауы тиіс. Барлық өркениепі елдерде осындай.
Қазақстанда қазіргі уақытга бүрынғы кеңестік экономи-калық және соңғы әдемдік валюта-қаржы дағдарысының зардаптары толығымен еңсерідді. Елдегі макроэкономикалық ахуал түрақтанды, экономиканың дамушы салалары сауықтырылды және отандык тауар өндірушілерді дамыту мен қолдау бағыты іске асырылуда.
Мемлекетте жаңа қүрылыстың қалыптасуының маңызды керсеткіші шағын және орта кәсіпкерлердің санының өсуі болды. Осылайша, халқының саны салыстырмалы түрде көп емес (жер шары түрғындары санының 0,2 пайызы) Қазақстанда, бір ғана онжылдық ішінде шағын және ортабизнестің 200 мыңцай жаңа кәсіпорындары пайда болды, 250 мыңнан астам адам еркін кәсіпкерлік қызметпен айналысады, ал аграрлық секторда 1,3 миллиондай фермерлер мен кооператорлар еңбек етеді, ал ел өнеркәсібі мен ауыл шаруышылығына тартылған шетелдік инвестициялар 8 миллиард АҚШ долларын қүрады1.
Нарықтық экономиканың тетіктерін өмірге енгізу және кәсіпкерлікті дамытумен қатар мемлекеттік кызметті рефор-малаудың мәселелері шешілді, мемлекеттік баскару органдарының саны азайды жөне шенеуніктік аппарат қысқарды.
Салық салу және бюджетті жоспарлау, банк саласының жүйелері түбегейлі қайта қүрылды. Зейнетақымен қамта-масыз ету реформасы жүргізілді, жүмысі#1н қамту және медициналық сақтандыру қорлары қүрылды.
Он жыл ішінде экономиканың басты басымдықтары іске асырыдды: макроэкономикалық түрақтану, меншікті мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру жүзеге асырылады; түтыну нарығы толықты; әлеуметтік нарықтык экономика қалып-тасады; меншіктің барлық нысанындағы базасы қүрылды.
Біздің экономикамыздағы жеке сектордың рөлі барған сайын арта беруге тиіс. Бүгінгі таңда зейнетақы жинақтау жүйесінің жиынтық капиталы 300 миллиард теңгеге жуықтап отыр. Банк жүйесіндегі депозиттер 600 миллиард теңгеден асып түсті.
Банктердің жиынтық меншік капиталы бір жыддың ішінде үштің біріне үлғайып, миллиард доллардан асып түсті, ал экономикаға берілген кредиттер соңғы үш жылда 4,5 есе көбейді.
Әлбетте, мүның бәрі де экономикалық өрлеудің жоғары қарқынын қамтамасыз етеді және демеп отырады.
Үстіміздегі онжыддыкта әлеуметгік-экономикалық салада жалпы ішкі өнімді екі есе үлғайтуды, сөйтіп, негізінен алғаңда, кедейшілік пен жүмыссыздық проблемасын шешуде кеп жүмыс атқарылды.
Мүның өзі инвестициялардың тез өсуіне және жалпы ішкі өнімдегі жинақтау нормасының артуына тікелей байланысты.
Экономикалық өсімнің жоғары қарқынын түрақты үстап түру үшін біздің таяудағы 4-5 жылдың ішінде негізгі капиталдың ІЖӨ-ге қатысты жалпы жинақталу көлемін
28 пайыз деңгейіне дейін жеткізуіміз керек. Соның ішінде мемлекетгік инвестициялардың ІЖӨ жөнінде 2-ден 4 пайызға дейінгі өсіміне жету шарт.
Биылғы жылы мемлекеттік бюджеттің асыра орындала-тыны, сөйтіп кокейге қонымды маңызды деңгейге — бір триллион теңгеге жақындайтыны қазірдің өзінде білініп отыр1.
Аграрлық саясат еліміздің ауыл шаруышылығы мен ауылдық аумақтарын жаңғырту мен дамыту жөніндегі негізгі міндеттерді шешу Үкіметтің алдағы кезеңдегі әлеуметтік-экономикалық саясаттың басты мазмүнын күрайтын болды.
Мүны ойдағыдай іске асыру үшін қазірдің езінде мемле-кеттік басқару жүйесінде қүрылымдық қайта қүру жүргізілді.
2002—2003 жылдың ішінде Жер, Су, жоне Орман кодекс-терінің, «Өсімдік шаруашылығындағы міндетті сақтандыру туралы» Заңның жобалары әзірленіп, Парламентке үсынылды, «Ветеринария туралы», «Өсшдіктерді қорғау туралы», «Түқым шаруашылығы туралы» Зандар қабылданып, «Өсімдіктер карантині туралы» Заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.
Бекітілген бағдарламалық қүжаттарға сәйкес мемлекет 2004-2005 жылдары ауыл экономикасын 150 миллиард теңге-ден аса қаражат жүмсауды жоспарлап отыр. Соның ішінде 2004 және 2005 жылдары бүл сома жыл сайын 10 миллиард теңге үлғайтылады2.
Алдағы екі жылда денсаулық сақтау мүқтаждарына қосымша 30 миллиард теңге, яғни жыл сайын 15 миллиард теңгеден бөлінеді. Сонымен бірге 2003-2005 жылдары ауыл-дағы білім беру мен денсаулық сактау ісіне, ауылды сумен жабдықтау объектілеріне инвестацияға мемлекеттік бюджеттен жыл сайын 15 миллиард теңгеден бөлінетін болады .
Мемлекеттік аграрлық азық-түлік бағдарламасынан тыс биылғы жазда Ауыддық аумақтарды дамытудың мемлекеттік бағдарламасы бекіді.
Сөйтіп, 2004 жылдан бастап, оны іске асыруға да мемлекет едәуір қаражат бөлетін болды.
Республикада қүрылған нормативтік-қүқықтык база адамдардың санасын өзгертуге ықпал етті ері қоғамды жаңа болмысты қабылдауға — меншіктің барлық түрлерінмойындауға негізделген, мемлекеттің араласуынан азат еркін нарықтық экономикаға бұруға мүмкіндік туғызды.
Мемлекет басшысьшың тікелей тапсырмасымен әзірленген сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы заң, экономикалық қылмыстармен және жалпы қылмсытылықпен күресуге бағытталған шаралар кешені үлкен маңызға ие.
Президенттің елдегі барлық аймақтардың жүртшылық, шағын және орта бизнес өкілдерімен, экономиканың әр түрлі салаларының қызметкерлерімен ай сайынғы кездесулерді дәстүрге айналдырды.
Мемлекет тарихында, бірінші Президенттің саяси және жеке өмірбаянында астананы Алматыдан Ақмолаға көшіру сияқты орасан зор оқиға айрықша орын алады.
Қазақстан халқы түңғыш рет өз тарихында ел астанасыни^ геосаяси және экономикалық орналасу басымдықтарын айқывдады, бүл тарихи шешім Президент Н.Ә.Назарбаевтың көрегендііі мен саяси күш жігері арқасывда жүзеге асырылды.
Жаңарған және тәуелсіз Қазақстанның рөмізді бейнесі деп әділ аталған, қазіргі заманғы қала қысқа мерзім ішінде елдің нақ жүрегінде бой көтерді, іс жүзінде Қазақстанның барлық аймақгарыңцағы индустрияныңдамушы салаларыньщ өсуіне қуатты серпін берілді. Екі жылғы дайындық жүмыс-тарынан кейін шеткері Ақмола ару қалаға айналды.
Мемлекетгік басқарудың орталық органдарьш бүрын болып көрмеген мерзім мен қарқында жаңа астанаға көшіру; қаланың атын Астана деп лайықты түрде қайта атау — ЮНЕСКО-ның «Қалалар бейбітшілік үшін» медалімен марапатталған жаңа әкімшілік, ғылыми және мәдени орталықтардың пайда болуы — атқарылған істің айшықты айғағы.
Астана қаласының тәуелсіз Қазақстанның жаңа елордасы ретіндегі түсаукесері үймдастырылуы мен мәдени деңгейі жағынан аса жоғары дәрежеде өтті. Қазақстан Республикасының меймандары мен ел азаматтары көңілді де үмытылмайтын мерекенің куәгерлері болды. Елдің барлық азамаггары мақтанышқа, қазақстандық патриотизмнің терең де тебіреністі сезіміне беленді.