Елдегі кәсіпкерлікті дамытуға Мемлекет басшысының «Шағын кәсіпкерлікті дамытуға мемлекеттік қолдауды күшейту жоне оны жандандыру жоніндегі шаралар туралы», «Кәсіпкерлік қызмет бостандығына мемлекеттік кепілдіктерді*іске асыру жөніңцегі қосымша шаралар туралы» Қазақстан і Республикасы Президентінің Жарлығына толықтырулар і енгізу туралы, «Қазақстан Республикасында шағын ) косіпкерлікті қолдау мен дамытудың басымдықтары мен 1 аймақтық бағдарламалары туралы» жарлықтары серпін берді. Егемен Қазақстанның өзіндік экономикалық және әлеуметтік саясатын жүргізуге ыкпал еткен маңызды және ! стратегиялық факторлардың бірі, дер кезінде өзірленген : үлттық валюта — теңгенің енгізуі болды, ол бүрынғы > кеңестікте пайда болған валюталардың ең жақсысы және „, түрақтысы деп мойындалды. Тәуелсіз мемлекеттің қажетті нышаны болып табылатын теңге елдің қаржы-ақша жүйесін жүмысшы жағдайға келтіруге, ақша айналасындағы қаражаггың жетіспеушілігі проблемасын шешуге ықпал етті.
Ішкі капитал мен жинақталымдардың жеткіліксіздігінен Қазақстанның шет елдік капиталға тәуелді бола түскені анық. Өгаелі кезеңнің қиыншылқтары және қаржы дағдарысы экономиканы сауықтыру ісін инвестициялардың көптеп қүйылуына төуелді етіп қойды.
Ал, енді сырттан тартатын инвестицияға келетін болсақ, оның тартьшуы жөніндегі есеп 1993 жыддан бастап жүргізілді. Бүл — шетелдік инвестиция. Сонымен қатар, мынаны да айта кеткім келеді, сыртқы несиелер мен займдар бар және тікелей шетел инвестициялары бар, екеуін шатастырмау керек. Несие мен займдардың бәрі инвестицияға жатпайды. Әсіресе, 1993-1994 жылдардағы несиелер мен займандар инвестицияға кірмегенін айтқан жөн. Олар бюджет тапшылығын жабу үшін, басқа да зәруліктерді қамтамасыз ету үшін жүмсалды.
1998 жылы шамамен 20 процентін қүрады1. Бүдан келіп шығатын қорытынды, басты инвестиция шетелдік емес, өзіміздің инвестиция болып отыр. Әлемдік өлшем бойынша мемлекетгің экономикасын шетеддік инвестиция 10 процентке дейін инвестициялайтындай болса, ондай жағдай қалыпты деп есептеледі.
Алғашқы жыддары көптеген несиелер мен займдар біздерге қаржы түрінде емес, тауар түрінде үсынылғаны жасырын емес. Бәленбай миллион доллар несие береміз дегендер оны ездерінде өтпей түрған дэрі-дәрмек, ескі технологиялармен берді. Кей кәсіпорындар ездері тікелей байланыс жасап, несиелер, зайымдар алып жатты.
Олардың көпшілігі мемлекеттік кепілдіксіз жасалынды. Сондықтан соңғы жылдары ондай есепсіз несиелер мен зайымдар ағынына тосқауыл қойылуда. Алынған несие мен займ тек мақсатты түрде бір істі тындыруға жүмсалуға керек деген талап бар. Кеш те болса, орынды талап осы. Жоспарсыз алынған несиелердің қайтарылуы егер ол ешқандай экономиканы еркендетуге пайдаланылып, табыс әкелмесе, осындай қиын болатынын өмірдің езі көрсетіп отыр. Несие алғанда да оның жүмсалатын орны рынокқа қажет пе, жоқ па? Осы мәселені де анықтап алмаса, ертеңгі күні ол жағаңнан алып адымыңды алға бастырудын орнына кейін тартатын болады. Дағдарысқа алып келеді
Біздің Балтық бойы елдеріндегі саясатымыз туралы да тап осылай деуімізге болады. Ол елдерде Қазақстанға саяси және сауда-экономикалық саладағы әріптес болу ретіндегі ынта-ықылас барған сайын күшейіп келеді.
Қазақстан үшін Америка Қүрама Штаттарымен жан-жақты ынтымақтастық орнатудың стратегиялық маңызы зор. Қазақстан — Американ қарым-қатынастары серпінді түрде дамып келеді. Соның нәтижесінде біз езара демокра-тиялық эріптестік деңгейіне көтерілдік.
Бүгінгі таңда АҚШ біздің экономикамыздың аса ірі инвесторы болып табылады. Бүл ретте 1997 жылы қол қойылған экономикалық өріптестік бағдарламасын, совдай-ақ Қарашығанақ кеніші жөніндегі және Каспий қайраңын белісу жөніндегі келісімдерді айтуға болады.
Канадамен өзара тиімді қарым-қатынастарды одан әрі дамыту үшін де жақсы жағдайлар жасалды.
Қазақстан мен Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақ-тастық жөніңдегі үйыммен озара іс-қимьшын одан әрі нығай-туға барған сайын көбірек көңіл болып келеді. Еліміздің сыртқы істер министріне осы үйым жанындағы Адам қүқық-тары жөніндегі бюромен ынтымақтастық туралы, сондай-ақ осы беделді үйымның Қазақстандағы өкіддігін ашу туралы қүжаттарға қол қойылды. Біздің мемлекетіміз Хельсинки қорытынды қүжатының, жаңа Еуропа үшін арналған Париж хартиясының, Копенгаген қүжатының нормалары мен принциптеріне асқан сый-қүрметпен қарайды1.
Қорыта келгенде Ресей Федерациясымен ытымақтастық жонінде елеулі ілгерілеуге қол жеткізілді. Ең алдымен, XXI ғасырға бағдарланған, Мәңгі достық және одақтастық туралы Декларацияны атап откен жөн. Бүл қүжаттың ережелері екі жақты қарым-қатынастың іргетасын нығайтатыны соншалық, оның болашағы айдан анық корініп түр. Каспий теңізінің шешілмей жатқан мәртебесі проблемасын алға жылжытқан да Қазақстан мен Ресей екендігі назар аударатын жәйт. Қаржы түрғысындағы өзара кінәласу тәрізді күрделі проблема бойынша түсіністікке кол жеткізілді.