Американы Колумбтың ашылуымен және оны Европалықтардың игере бастауымен Солтүстік Америкада өркениетке қадам басталды. Әсіресе ағылшын колониялары 160 жылдан астам өмір сүріп Батыс жарты шарда дербес мемлекеттің пайда болуына әкеліп соқты. Жалпы тарихта батыс жарты шарды игеріп оның мол байлығына ие болған испансдар еді. Олардан соң Франция оташылары Америкаға кем бастады. Қымбат бағалы металдар, құнарлы топырағы, жергілікті халықтың әлі де рулық қоғамда өмір сүрді. Колонизаторларға еркін қимылдауға мүмкіндік берді.
Ағылшын Лондон жәнре Плимут жеке акционерлік компаниялары Яков І стюарттан қаржы Солтүстік Америка ға барып қоныстана бастады. Т жаңа жердің иесі король болды , колонистер оның бағыныштысына айналды. Ағылшындардың тұңғыш рет Солтүстік Америкадағы мекені форт, поселке Джеймстаун 1607 ж май айында қазіргі Вирингия штатында пайда болды. Алғашқы колонистердің тұрмысы өте ауыр болды, олардың көпшілігі штықтан аурулардан, жергілікті үндіс тайпаларымен қақтығыста қаза болды. тек 1616 ж темекіні Англияға әкеліп сату олардың беделін арттырып ол жерге жаңа қоныс аударушыларды көптеп келуге мүмкіндік жасады. 1625 ж король колонисі меншігі деп жариялап оған өз губернаторын тағайындады. Вирингияның қоғамдық құрылысы әлеуметтік қатынастары басқа колонияларға үлгі болды. алғашқы он жылдықтарда онда колониалдық әкімшілік губернатор, орта тап ағылшын – джеитрилары, акционерлік компениялары болды. олардың барлығы тек құқықты азматтар еді. Халықтың төменгі табы компанияларға контрактпен келгендер, олар мерзімі біткендер жер ала бастады.Жер алып байығандар жергілікті аристократияны құрады. Темекі өсіретін плантациялық шаруашылық өте көп жұмысшы күшін талап етті. Ерікті колонистер мұндай жұмысқа бармады. 1619 ж бастап Вирингия штатын еріксіз құлдарды алып бара бастады. Ірі шаруалар күту мүмкін емес еді. Индеецтер де ерікті болды.
Солтүстік Америкадағы Вирингия колониясынан басқа ерікті колониялардың типі пайда бола бастады. Король ағылшын аристо к раттарына, феодалдарға Солтүстіктен жер бере бастады. 1632 ж Карл І Балтимордың екінші лорды Сессил Кольвертке Вирингия штатының солтүстігін хартиямен берді. Мэриленд штаты пайда болды. Ол Балтимор лордының жеке меншігі болып есептелді. Ол жерде шексіз билік жүргізді. 1681 ж Карл ІІ аристократтар жанұясы Ульям Пенноға Пенсильвония жерін берді. Келесі жылы Пенн Америкаға келіп Филодельфия қаласын негіздеді. Лорд Балтимор Мэриленд штатына катлоиктерді әкелсе, Пенн протетантарды көптеп әкеле бастады. Бірақ екі колонияда дін еркіндігін сақтады. Пенсильвания штатына неміс менноциттер де көптеп келді.
Колониялардың қожайындары қоныс аударшылардың көптеп келуіне мүдделі болды, себебі олардан жер рентасын ендіреді. Бірақ плантацияда құл еңбегі кеңінен пайдаланылды. Солтүстік және оңтүстік Каролина, Нью-Иорк деп аталды. 1685 ж. герцорг Иоркски Яков ІІ король деп аталды, колониялар король меншігі болып жарияланды. Нью – Джерси, Джорджия колониясы пайда болды. Солтүстік Шығыс бөлігінде француз колониясы пайда болды.
1620 ж сентябрьде бір топ пуритан – сеператистер діні қудалауға ұшырап “Мэифлауэр” кораблімен Плимут компаниясымен келісіп Массачусетс штатына жаңа Плимут қаласын негіздеді. Келесі жылдары қоныс аударушылардың жаңа легі келіп қоныстана бастады. Бұл колонистер азаматтық “қоғам” құрды. Мэйфлауэр кемесі бортын да олар жалпы болашақ үшін жаңа заңмен өмір сүруге әрекет етті. Колонистер сайланбалы үкімет губернатор жалпы фримендер жиналысын енгізді. Ерікті колонистер жерді өзара келісіп бөліп ала бастады.
Солтүстік Америкада феодализм терең тамыр жая алмады, себебі жерге деген монополия жоқ болатын. Феодальдық және плантациялық шаруашылықтың айырмашылығы болды. Солтүстік Америкада феодальдық қатынастарды күштеп енгізу перспективалы болмады, себебі адамдар ерікті болатын. Плантациялық шаруашылық сервенттер мен құлдар еңбегіне негізделді. Құл саудасы да табыс көзінің бірне айналды. Колонияларда үндістермен тең емес сауда да өрістеді. Ауыл шаруашылығы 80% халық фермерлер болды. Шеткі аймақтарда өзінен — өзі асыраушы патриархалдық шаруалар да болды.
Америкада басқарудың олигархиялық типі қалыптасты. Ұрпақтан – ұрпаққа беделді кландар семьясы басару тізгініне ие болды. Колонистер бірнеше рет губрнаторлардың шексіз билігіне қарсы көтеріліске шықты. Бұл қозғалысқа оппозициядағы жоғарғы таптар да қосылды. 1681-1691 ж.ж. плантатор Нотаниэл Бэкон Вирингияда көпес Дженкоб Лейслер Нью – Иоркта көтерілісі күшпен басылды. Оған қатысушылар сайлау құқы мен демократиялық талаптар қойды.
Жаңа Англияда алалық митинг үлкен роль атқарды, бұл шіркеу қоғамының алғашқы мүшелерінің традициялық жиналысынан бастау алды. Митинглерге ерікті колонистер сайлау құқы болмаса да қатысты. Бұл митинглердің мақсаты әр түрлі топтар арасында саяси тепе – теңдікт сақтау жолында үлкен роль атқарды.
Ерікті қоныс аударушылардың – колонистердің материалдық жағдайы орта европалықтарға қарағанда әжептеуір жақсы болды. Алғашқы қоныс аударушылар аштықты онша көрмеді. Тарихи антопометриялық зерттеулер қоныс аударушылардың ұрпақтары европалықтарға қарағанда бойы ұзын болды жақсы тамақтанды, олардың рациондарында етпен овощ мол болды. колонияларда Англиядағы Тюдорлар мен Стюардтар заманындағыдай қаңғыбастарда аз болды. европада соғыстар мен төңкерістер көп болып адам шығыны көп болса, колонияларда халық тыйыш өмір кешті. Олар метрополиялардың салығынан көп зардап шекті.
Европадан тағы бір ерекшелігі мұнда ерікті еңбекпен іскерліккемол жағдай жасалды. Протестанттық сенім адамдарды еңбек мәдениетіне тәрбиелейді, құдай алдында ешкімге қиянат жасамауды қырғынға ұшырату кең көлемде жүргізілді. Еркін колонистерді метрополия үкіметі бағындыруы қиынға соқты.
Америкалықтар саяси, экономикалық, дінм бостандыққа ие бола отырып метрополияның саясатына король мен парламентке сенімсіздік білдіре бастады.
Тәуелсіздік жолындағы соғыстың алғышарттары:
Солтүстік Америка колонияларының (1775-1783 ж.ж) тәуелсіздік жолындағы соғысы Америка мен Англиядағы қиын процесеттердің заңды жалғасы болатын. XVIII ғасырдың ортасында колонияларда шаруашылық қатынастар, ішкі сауда мықты дамыды, экономикалық байланыстар күшейді. Флот, орманы т.б. сыртқа темекі, күріш, мақта өсіру басталды.
Халық саны тез өсіп 1688 ж 200 мың. 1775 ж. 2,7 млн адамға оның 18 % негрлер болды.
Колониялар бірақ Англия короліне тәуелді болып Европаның көптеген еллерінен қоныс аударушылар ағылып келді, әсіресе Ирландия мен Германия дан көп келді. Колониялардың әлеуметтік – экономикалық дамуында порттар Бостон, Нью – Иорк, Фильяделфия, Балтимор, Чорлстан, т.б. үлкен роль атқарды. Мәдениет пен ғылым өркендей бастады. Колониалдық колледждер базасында әлемге әйгілі университеттер Гарвард, Ииель, Пристон, Колумбия т.б. Қоныс аударудың соңғы кезеңінде үлкен талантты, дарында ғалымдар, ойшылдар өсіп шықты. Беиджамин Франклин, Джон Адамс, Джаимс Мэдисон, Томос Джефферсон.
Экономикалық даму барысында ұлттық рухани даму дәрежесі жетлді.
XVII ғасырда колониялар король парламенттін қамқорлыққа зәру болса, XVIIІ ғасырда керісі.ше болды. колониялар тәуелділікке ұмтылды, бірақ 1756-1763 ж.ж. Англия Франциямен жеті жылдың соғыс нәтижесіндекүшейіп шығып Солтүстік Ам ерканың бірден – бір қожайыны болып қала берді. Олар Канада мен Францияның басқа отарларын басып алды. Метрополияның колониялардың эконоимкалық дербестігін шектеуі тәуелсіздік жолындағы соғыстың алғы шарты болды.
Парламент колонияларға басқа державалармен саудаға тиым салды, және өңдеу өнеркәсібіне тиым салды. 1763 ж Аппалог тауларынан ары қоныстануға тиым салу. 1764 ж жаңа бож салығы, 1765 ж 10мың король солдатын Америкаға жіберу, осы әскерді ұстау үшін герб салғын енгізді. Герб салығы барлық құжаттарды рәсімдеу баспа істеріне салық салу үлкен қарсылық туғызды. Колонстер бұл салыққа ғана емес, Англия парламентінде өз өкілдері жоқ екенін мәлімдеді. Халық көшеге шығып митингілер өткізді. Бейбітшілік ұлдары (сыны свободы) клубын ұйымдастырды. Олар бірде бір салық жинау шыға ррұқсат бермеді. 1770 ж 5 мартта Бостон қаласында колонистер мен солдаттар арасында қатығыс болды. Көптеген колонистер қаза болды. “Бейбітшілік ұлдары” клубы мұны сәтті пайдаланып Англиядан келетін товарларға бойкот жариялады. 1773 ж индесцтер киімін киген колонистер Бостондағы ағылшын шайын суға лақтрыды.
1774 ж Филадельф ияда бірінші континентальды к онгресс шақырылып оған барлық колония кеңестерінен өкілдер барды. Мұнда “Құқық деклорация” қабылданып онда к олонистердің құқықтары мен өзін — өзі бақаруы өмірі мен бостандығы анықталды.
Бұл әрине тәуелсіздікті жариялау емес еді, бірақ оны жариялау қарсаңы болатын. Соғыс 19 апрель 1775 ж Америкадағы ағылшын бас қолбасшысы генерал Гейдж Бостон маңындағы патриоттардың қару-жарақ қоймасын асып алуға жасаған әрекеттінен басталды. Онда барған әскерлер фермерлердіңқарсылығына тап болды. алғашында ағылшындар жеңіп, қайтып келе жатқанда патриоттар тосқауылдан оқ атып үш солдатты өлтірді.
1775 ж май айындағы екінші Континентальдық конгресс американ үкіметін құрды. Бұл үкімтте де метрологиямен келісуге ұмтылушылар болды. конгрес жаңа армияны жасақтауды майдан етіп қойды, қарулы күштер қолбасшысы ірівирингия плантоторы, тәрбиелі әскери полковник Джордж Вашингтон сайланды. Июнь айында әлі жасақталып үлгермеген ерікті американотрядтары Бостон жанындағы Банкер – Хиль елді мекенінде ағылшындарға үлкен соққы берді. Томос Пейнней “Здровый мысль” памфлеті әскер жасақтауда үлкен орль атқарды. Онда метрополиядан мүлде қол үзуге шақырды. Егер Англиядан тәуелділік алмасаң онда олармен соғысу керек емес деді. Америкада республикалық басқару америка болашағына үлкен маңызы болады деді.
4 июль 1776 ж Томас Джефферсон жасаған Тәуелсіздік Деклопациясын қабылдады. Бұл докумен сол дәуір америка емес әлем тарихы үшін аса зор маңызы болды. бұл практика жүзіндегі адам құны декларациясы болатын. Декларация адамдар тең болып жаратылған деп басталатын. Тарихта тұңғыш халықтың өмір сүру суверинеті мен құқықтарын белгілеп декларация ағылшын королі мен парламентін қаралап олар халықтың бостандығы мен құқын шектеуші екенін баса көрсетіп ендіколониялар тәуелсіз штаттар болып өзі ішкі сыртқы саясатын жүргізеді, басқа мемлекеттер мен одақ жасауға, соғыс жариялауға, бейбіт келісімдер жасап сауда қатынастарын жасауға құқықты деп жариялды. Бірақта жолдамасы жұмысшылар, арендаторлар, ұй қызметшілері, құлдар, күйеуі бар әйелдер сол кездегі көзқараспен азаматтық істерге қатыспады, саясатқа араласпады. Тәуелсіздік идеясын кейбір қолдамаушыларда болды. Олар Англиядан қол үзгісі келмеді. Бұлар саудагерлер, король чиновниктері олар англиядан іскер байланысқа ынталы болды. Ағылшындарға паналады. Американ көпестері тәуелсіздікті жоқтап оны қаржы жағынан қолдады. Деклерацияны жақтап бірінші қол қойған Бостон көпесі контрабандист Джон Хэнкок болды. Көптегенқарапайым халық тәуелсіздікті демократиялық сеніммен өмірлік жағдайымыз жақсарады деп сенді. Тәуелсіздік жолындағы соғыс өте ауыр болды, штат әскерлеріне бірнеше рет сәтсіздіктер болды. британ әскерлері колонистерге қарағансда үйретілген әскери тәжірибелері мол болатын. Дж. Вашингтон өз армиясын шебер босияға біліп кей жағдайда ол шегінуге де мәжбүр болды. ол ағылшын әскерлерімен шешуші шайқастан қашты. Вашингтон әскерлері қаруы нашар, онша болмады. Лояместер көп жағдайда сатқындық жасап кетті. Англия үшін де өте қиын болды себебі үлкен күшті алып келу мүмкін болмады. 1775 ж король Георгий Россия империясы Екатериня ІІ 20 мыңдық корпус жіберуін сұрап өтініш білдірді, бірақ ол әйел патша оны жәберуден бас тартты. Неміс княздары аз ғана әскер жібере алды. Соғыс аяғына қарай Америкада 56 мың ағылшын солдаты болса американдықтар 20 мың әскері болды және оларды партизан отрядтары қолдады. 1776 ж күзде Нью-Иорк түбінде Дж Вашигтон өз әскерін ірі шайқастан сақтап қалды. Нью-Джерси штатында жауға елеул соққы бере алды. 1777 ж күзде ағылшындар Американ астанасы Финадельфияны алды. Бірақ 7 жыл ағылшын корпусы Саратаго түбінде штат әскерлері қоршауына түсіп қолға түсті. Б.Франклин 1778 ж ф ранциямен Англияға қарсы одақтасты. 1779 ж Испания Англияға қарсы соғыс жариялады. 1790 ж Голландия Англиямен соғысты. Англия халықаралық изоляцияға ұшырай бастады. Россия мен Австрия алғашында нейтрал позиция үстағанмен санынан англияның теңіздені сауда кемелерін тонауын әшкереледі. Американың тәуелсіздігі үшін күрескен ірі тұлға лардан Меркец де лофейет, россия дворяны Г.Х. Веттер фон Розеиталь, польшада Тозеуш Костиошко болды. 1780 ж Ағылшындар үлкен жеңіске жетті. Чорстан қаласын алды, Оңтүстік Кермикадағы американ әскерлері жеңілді. Вирингия штатында ағылшындар үлкен қарсылыққа тап болды. Американ француз флоты 8 мың адамды лорд Корнуллисти корпусын Иорктоуин (Виринчан)қолға түсті. Бұл соғыс тағ дырын шешті. 1782 ж Парижде 1783 ж 3 сентябрьде АҚШ пен Англия арасында бейбіт келісім АҚШ-тың Англия тәуелсіздігін таныды.
АҚШ тәуелсіз мемлекет батыс шекарасы Миссисипи Оңтүстік Флорида, Канада Англияға қарады. Бұрынғы колониялар штаты құқын алды, республика формасын алды. 1776-1780 ж.ж. конституциялар қабылданды. Азаматтық үкіметтің жұмысы үшін негізгі заңдарға баса назар аударылды. Көптеген штаттарда сайлау үшін мүлік цензі алынып тасталды. Губернаторлар сайланып қойылды. 13 штаттың 10-да Легислатура (пер-т) екі палатадан тұрды. Алғашқы кезеңде мемлекет құрылысы штаттардың дербес конференциясы болды ол штаттардың өзара келісімі негізінде болды. 1781 ж Конфедерация статьясы және мәңгі одақ заңы бекітілді. Континентальды конгресс үкіме т болып есептелді. Президент , Жоғарғы сот, сенат болмады. Бұл үкімет номинальды үкімет болды, әр штат өз басшысы, өз қаржысы, өз кеден бекеті болды. көреген саясаткерлер федеративті мемлекет жасау жолына кірісті. олар ортақ консультац иясы бар күшті мемлекет құру идеясын ұсынды. Соғыстан кейінгі экономикалық қиындықтардан соң штаттар арасында сауда, қаржы мәселені қиындады. Конфедерация үкметі бюджет банк болмады. Кейбір штаттар құнсыз ақша айналымға шығарды. Бір орталыққа біріккен мемленкет өмір талабына айналды. 1986-87 ж.. Массгусете штаты фермерлері көтерілісі болды. Даниядағы Шейс батыс шығыс графтарды басып алды.
1787 ж Дж Вашингтон, Б. Франклин, Александр, Гамильтон Джеймс Мэдисон бастаған беделді азаматтар федеральды конституция жобасын жасауға кірісті. президенттік басқару тәуелсіз сот системасын енгізу қажет болды. 1788 ж жаңа конституция өз күшіне енді.
АҚШ құрылу процесі революциялық жолмен болды. сыртқы жаулармен күрсеу ішкі жедел өзгерістерге алып келді. АҚШ жаңа заман дәуіріндегәі алғаш демократиялық республикаа болды. кейбір селоларда құлдық т.б. сақталды. Бұл революция террорды қолданбады, бірде – бір губернатор жазаланбады, лоялистер елден өз еркімен кетті.
Колонистердің тәуе лсіздік үшін соғысы және бостандық алуы өркениетті европа үшін керемет оқиға болған жоқ. Англиядан басқа мемлекеттер Америкамен достық қарым – қатынас орнатты. Самодержавиялық Россия Америкамен сауда қатынасын жасады. Солтүстік жарты шардағы тәуелсіз республика феодалдық – монархиялық Европаға ешқандай қауіп тудырған жоқ. Американ революциясы Ағылшын, француз буржуазиялық революциясына да ұқамай Нидерланд революциясына ұқсады, бұл революцияның негізі тәуелсіз негізі тәуелсіздік алу болды. бұл мемлекетте төңкерістер менр заговорлар әдісі мүлде болмады. Американ идеялы жекеменшік және бостандық идеясы болды.
Шейстий көтерілісінің өзін Пугачевпен теңестіруге болмайды. Континентальды конгерсс ешбір жазалау шараларын қолданбады, ал бас қолбасшы ДЖ Вашингтон болса жаңа Цезарь не Кромвель болғысы келмеді, соғыстан соң армия таратылды. Аса көрнекті американ тарихшылар А.Э. Морисон мен Г.С. Коммеджер революцияның халыққа берген игілігін өте жақсы ашып көрсете білді.